Поиск по сайту

Новость отредактировал: zharar2022 - 20.10.2023

Адвокат Сержан Пралиев атыраулық Ербол М.-ның өз-өзіне қол жұмсауына сексуалдық зорлық-зомбылық себеп болуы мүмкін екенін айтты.

Әрбір адам осы өмірде ізгі іс жасап, сауап алып, ұрпағына, отбасына, әулетіне, тіпті еліне өнегелі із қалдырып кетуге тырысады. Дінімізде үзілмейтін сауаптың бірі – мешіт салу.   

Қараңғы түсіп, түн жамылған кез… Есіктің қағылған үнін естіп, жігіт есікті ашты. Кенет түсінбестен მаყыстап жіберіп: «Сен кімсің» – მеმі. Ол: «Мен стყმентпін, мұнმа мұғалімმеріммен келген еმім. Бірақ олар мені жалғыз тастап кетті. Ал мен қалай қайтყმы білмеймін» — მеп жаყап берმі.

Түркістан әкімі Рашид Аюпов Twitter-де Tesla-ның негізін қалаушы Илон Маскқа ұсыныс жасады, деп хабарлады Tengrinews.kz. Ол американдық миллиардерге Түркістанда Tesla зауытын салуды ұсынды.

Ресейден келген этникалық қазақ Дамир Исмағұлов (23-1) UFC Fight Night 188 турнирінде өнер көрсетті, деп хабарлайды Prosports.kz.

Әлемде қызықты оқиғалар өте көп. Бірақ біз оған назар аудара бермеуіміз мүмкін. Дегенмен бір сәт қызықты таңқаларлық жайттарға да көз тоқтатып көрейік.

Құрметті оқырмандар! Осы мақалада қазақ ер балалардың есімдерінің мағынасымен жарияланды.

Адамға жын кіреді деген әңгіме шындыққа жанаса ма? Жалпы жын кірген адамның белгілері қандай? Қоғамда жиі сөз болып жүрген адамға жын кіруі туралы мәліметтерді назарларыңызға ұсынады.

Өткен ғасырдың 60-шы жылдары екінші сынып оқушыларына төмендегі жұмбақ ұсынылған. Суретке мұқият қарап 6 сұраққа жауап беру керек:
1. Пароход өзен ағысымен жоғары ма, әлде төмен бе кетіп барады?
2. Жылдың қай мезгілі бейнеленген?
3. Өзен осы жерінде терең бе?
4. Айлақ алыс па?
5. Айлақ өзеннің қай бетінде орналасқан (оң, сол)?
6. Суретші күннің қай уақытын бейнелеген?

 Маймыл тісті доңғалақты айналдырғанда тілше қандай санды көрсетеді? 1 немес 2? Жұмбақты шешудің екі жолы бар.

Жауабы:
Тілше 2 санын көрсетеді. Шешімнің бірінші жолы суретте көрсетілген. Екінші жолы:
Тісті доңғалақтарды зерттейік:
— әр тісті доңғалақ тіркелген келесі доңғалақты кері бағытта айналдырады,
— белбеулі доңғалақ айналу бағытын өзгертпейді,
— сегізді-белбеулі доңғалақ қарапайым тіркестегідей доңғалақтың бағытын өзгертеді.
Доңғалақтарды санап шығайық. Айналу бағытын өзгертетін беріліс жұп болған жағдайда, соңғы доңғалақтың айналу бағыты өзгермейді. Тақ болса – кері бағытқа өзгереді. Бізде 16 беріліс: 14 жағдайда бағыт өзгереді, 2 жағдайда өзгермейді.
Нәтижесінде тілше 2 санын көрсетеді.

Аңдатпа

Диктанттар мен мазмұндамалар жинағы 5–6 - сыныптар үшін «Қазақ тілі» пәнінен типтік оқу бағдарламасына сай құрастырылған. Әр сыныпқа ғылымдық және тәрбиелік мәні бар мәтіндер енгізіліп отыр. Оқу-әдістемелік құрал (оқыту қазақ тілді) қазақ тілі мен әдебиет пәні мұғалімдеріне ұсынылып отыр.

 
Пікір жазғанғандар:
А.А.Токкужин  Новоселов орта мектебінің жоғары санатты қазақ тілі мен әдедиет пәні мұғалімі
Г.Б. Бекиш Аудандық білім бөлімінің әдіскері

Туған жер. Бұл жер шарында құмырсқадай қаптаған адамдар қанша болса, соншалықты әрқайсында алуан түрлі болып елестейтін жанға ерекше жылулық сыйлап, кейде күлдіртетін, кейде күйзелтетін ғажайып сөз. Әрине, қарға да баласын аппағым дер, кірпі де баласын жұмсағым дер дегендей, кім-кімге болсын кіндік қаны тамып, туып өскен жерінің ыстық болары сөзсіз. Таң атқаннан кеш батқанға дейін күйбең тірліктің қамымен өз уақытының қалай өтіп жатқанын кейде «үһ» деп күрсінгенде бірақ түсінетін жиырма бірінші ғасырдың тірі робыттарына айналуға аз қалған, өздерін жұмысбасты деп санайтын адамдар, бар әлемді мойындатқан небір ғұлама, ақын, жазушы, жезаяқ пен жезтаңдайлардың тұла бойларын «туған жер» дегенде....

Туған жер, қандай қасиетті , неткен ыстық сөз! Туған жер деп қай ақын толғамаған, қай жазушы тебіренбеді десеңші?! Әр адамның жүрек төрінен орын алатын қасиетті мекен, жырақ кетсең сағынатын мекен. Туған жер- алтыннан да қымбат қазына. Әр адамның туған жері туған анасындай қастерлі. Туған жердің әрбір тасы, әрбір сайы естелік тұнған ғажайыптар. Есейеміз, ер жетеміз туған жерді тастап арман қуып қалаға келеміз. Мүмкін шет елге де кетерміз, бірақ туған жерге деген сағыныш бәрібір жүрек түкпірінде тұрады-ау шіркін! Туған жерден жырақта жүрсең сол өңірдің өңі таныс....

Бүгінгі күні көптеген адамдар үшін туған жерді құрметтеу мәселесі өзекті болады. Бірақ көбісі туған жері туралы ойламай, туған жердің қадірін білмейді. Ал енді егерде қазақтардан туған жердің территориясын бүгінгі күні тартып алса не болушы еді? Неліктен туған жер біз үшін соншама маңызды? Осы сұрақтарға мен жауап беруге тырысамын.
Біріншіден, туған жерге ие болуы қазақтарға әлемде басқа елдермен бәсекелесуге мүмкіндік береді. Мысалы, Қазақстан уран бойынша екінші орында. 2018 жылы Қазақстан....

Туған жерім –Қазақстан! Осы сөздің өзінде соншама күш, соншама ұлылық. Барша қазақ жері менің туған жерім, Отаным.Адам баласы шыр етіп дүние есігін ашқаннан-ақ, оның тарихы сол кіндік қаны тамған жерге жазылады. Туған жеріміз біздің өткеніміз, біздің болашағымыз. Қай жерде тіршілік ет, қандай ғажап жердің мөлдір суын татсаңда, туған жердің суындай кәусәр, оның шаңындай қымбат жер табылмайды. Тағдырың мен байланған тарихың сенің өзегің,тұтас өзің. Ғаламның жеті ғажабын ғаламаттап жатсаңда, соңғы деміңді туып-өскен өлкеде шығарып, сол жердің....

Мен ауылым жайлы «Өз елін сүймеген адам еш нәрсені де сүйе алмайды» - деген Байронның сөздерімен өз ойымды бастағым келіп отыр. Әркімге туған жері, елі қымбат. Менің ойымша, адам баласы үшін туған өлкесінен асқан киелі нәрсе жоқ. Себебі, бұл мен түгілі аялаған анамыз, қолпаштаған әкеміз, туған - туыс, жора - жолдастың кіндігінен қан тамған туып өскен жеріміз. Қасиетті туған жерімде білім нәрін сусындаған мектебім, балалық шағым өтіп жатқан ауылым бар. Егер менен сен не үшін туған өлкеңді сүйесің десе, мен мүдірместен Мұқағали атамыз айтқандай, күн мен түнін, топырағы мен шаңын, қыбырлаған жәндігіне дейін сүйемін дер едім.

Менің туған жерім - Жаңатұрмыс ауылы. Тұғындарының....

Дархан даланы көсіле орналасқан Қызылорда облысының табиғатының көркем болғаны барлығымызға белгілі. Қазіргі уақыттағы қоғамның дамуы айналадағы қоршаған ортаны пайдаланумен тікелей байланысты. Екі жүз жылдан астам тарихы бар облыс тұрғындарының пейілінің кеңдігі, қонақжайлылығымен қоса жандары тазалықты сүйетіні тағы бар. Бәлкім,аумақтың тазалығы да сол адамдардың жер тазалығына қосқан үлесінің арқасы болар. Адам баласы табиғат игіліктерін, күнделікті қажеттіліктерінің бәрін табиғаттан алады. Ал табиғатқа келетін зардаптар өзімізге қайта айналып келетіні....

Туған жердің бейнесі еске енеді,

Еске енеді, көзіме жас келеді.

Қазақ елін кезіктірсе өз жолында,

Айдаһардай жаулар да сескенеді.

Ел тарихы 91-ден басталмайды.

91 деп бөтен жолмен басқан дайлы.

Терең ой мен ақиқатты...

Ауылдың ажары қашып тұралап тұмшаланған шаруашылыққа бір сілкініс қажает етіп тұрған кезі болатын.  Жастығы жалын шарпып қаланың қауырт тірлігінен өзінің мақсатының көкжиегін көре алмаған біздің жерлес ағамыз Исабаев Берікбол Айтбекұлы небары 24 жасында Қарағанды облысы Ақтоғай ауданы өзінің туған ауылы Жалаңашқа оралуды жөн санап, мақсат тұтып ауылшаруашылығы ата кәсіп мал шаруашылығын дамыту жолында, өз жұмысын бастаған болатын.

Әрине алғашқыда өте ауыр болды деуге болады. Кәсіп ашуға қаражатты табу оңай болған жоқ, өзінің сөзіне қарағанда тәуекелге баруға тура келді дейді. Қалада тұрған басапанасын сатып, алғашқы ірі қара басын сатып алуды қолға алды. Өзінің ерік-жігерін алға қойған мақстына жету жолында талпындырып ,қамшылап....

Жел – жер бетіндегі ауаның горизонталь бағытта, жоғары қысымды аумақтан төменгі қысымды аумаққа қозғалысы.Бриз (француз тілінде – жеңіл жел) – теңіз, көл жағалауында соғатын жел. Құрлық пен су үстіндегі ауаның біркелкі жылынбауынан пайда болады. Тәулігіне бағытын екі рет өзгертіп отырады. Күндіз теңізге қарағанда құрлық тез жылынады. Құрлық бетіндегі ауа қызып, ауа қысымы төмендейді. Су бетіндегі ауа салқын, тығыз болады да, ауа қысымы жоғарылайды. Ауа қысымы жоғары аймақтан, төменгі аймаққа қозғалып, жел соғады. Бұл – күндізгі бриз.

Биылғы көктем әлем халықтарының есінде мәңгі сақталары сөзсіз. Коронавирус індеті жаппай тарап, жер планетасының тұрғындарын әбден абдыратты. Жұқпалы аурудан сақтану мақсатында екі ел арасындағы шекаралар жабылып, мемлекет тұрғындары карантинге үйлеріне қамалды. Адамдардың осыған дейін күнкөрісіне жарап тұрған жұмыстары тоқтады, кейбірі тіпті қысқаруға ілігіп, табыссыз қалды. Сондай елдің бірі Қазақстан. Біздің елде де көктемгі карантиннің салдарынан жұмыссыздық деңгейі күрт өсіп, халықтың күнкөрісі күн санап төмендеп барады.

Туған жер-ай, күнім де сен, дінім де сен,

Тағдыр сендей сүйесе, сүрінбес ем.

Керегі жоқ басқа атақ,

Басқа абырой,

Жетіп жатыр тек өзің ұлым десең!

Қадір МЫРЗА ӘЛИ

     Қазақстан – Орталық Азияның жүрегінде орналасқан, «Ұлы Даланың»  төрінен орын алған, көрінісінен әсерлі сурет қалған, сонау Батыс пен Шығысты, Солтүстік пен Оңтүстікті жалғастырар «Азия қақпасының кілті», әрі қойнауында тарихы сыр шерткен, өзінің тәуелсіздігіне қол жеткізген ежелден келе жатқан ұлы....

Туған жер... Бұл сөзді естіген әрбір адам ыстық сезімге бөленеді. Кең далалы кейпімен туған жердің өзі сені құшағына алып, жылы лебізіне бөлеп тұрғандай сезім...

Мен Оңтүстік Қазақстан облысының тумасымын. Қазір аты ауданға айналған Жетісай атты шағын ғана қалашықта дүниеге келдім. Біз қалашықтағы кішкентай ғана қарапайым отбасы болып өмір сүрдік. Ата-анам отбасымызда бес қыз баланы тәрбиелеп өсірді. Әкем – электрик, құрылысшы сынды қызметтерде жұмыс....

Құрметті оқырмандар! Егер ағаңызды, көкеңізді немесе тәтеңізді құттықтағыңыз келсе, осы тілектерді ұсынамыз! Аға деп Қазақстанның оңтүстік аймақтарда тәте деп айтады, ал көке деп ағаны солтүстік аймақтарда айтады.

Алматы – Алатаудың баурайында орналасқан, көшелері жасыл жапырақты биік ағаштармен безендірілген, зәулім ғимараттары көп, сәнді қала. 1997 жылдың 16 желтоқсанына дейін Алматы Республикамыздың астанасы болды, қазір оны халық оңтүстік астана дейді. Алматы – Қазақстанның ең ірі мегаполисі. Ғылыми, білім беру, мәдени, тарихи, экономикалық, қаржылық, банктік және елдің индустриялық орталығы болып табылады. Қаланың аты, Алматы, «алма қаласы» деп аударылады. Алматы – республикадағы ең көрікті қала. Қала архитектурасында ұлттық ерекшеліктің элементтері бар. Алматыда әр ғимарат өзіндік ерекшеліктерімен, ұтымды инженерлік-архитектуралық шешімімен көзге түседі. Қаладағы Республикалық алаң кешені, Президент резиденциясы, Даңқ монументі, Республика сарайы, Қазақстанның Ғылым академиясының және Ұлттық кітапхана ғимараттары, Қазақ драма театры, «Қазақстан», «Отырар», «Рахат-Палас», «Анкара», «Достық» қонақ үйлері, Студенттер сарайы, Спорт сарайы, Медеу спорт кешені, республикалық Орталық мұражай т.б. көптеген мәдени, ғылыми және қала тұрғындарына арналып салынған ғимараттар бой көтерді. Қазіргі таңда Алматы қаласында 18 театр, 45 мұражай мен сурет галереясы бар. Қазақстан Ұлттық ғылым академиясы, Орталық Азия географиялық қоғамы, «Каменское плато» обсерваториясы, сондай-ақ көптеген жетекші университеттер мен ғылыми-зерттеу институттары бар.

1961 жылы Оңтүстік Корея Азия елдерінің ішінде дамысы мен байлығы тұрғысынан артынан санағанда екінші орында болды. Ол кезде оларда байлық та, ақша да болған жоқ, елді аштық пен жалаңаштық жайлап тұрған болатын.
Сол кезде олардың шамасы...

Қазақстандағы көлік (транспорт) өте маңызды рөлге ие. Елдің үлкен аумағы (2,7 млн км²), халық тығыздығының аздығы, өндіріс және ауыл шаруашылық орталықтарының бытыраңқы орналасуы, сонымен қатар әлемдік нарықтардан алшақта орналасуы көлік жүйесінің дамуын Қазақстан үшін маңызды етуде. Қазақстандағы теміржол көлігі Қазақстан үшін теміржол көлігінің маңызы өте зор. Қазақстанда теміржол барлық жүк тасымалы айналымының – 68%- ын, ал жолаушы тасымалының 32%-ын қамтамасыз етуде. Қазақстан теміржолының ұзындығы 15 мың км-ден асады. Қазақстанның теміржол жүйесін көршілес елдермен 16 темір жол торабы байланыстырады (11-і – Ресеймен, 2-еуі – Өзбекстанмен, 1-еуі – Қырғызстанмен, 2-еуі – Қытаймен). Қазақстан мен Ресейдің теміржол жүйелері бір-бірімен тығыз байланысты. Қазақстанның көлік жүйесін дамыту стратегиясы аясында 2017 жылға дейін 1400 км теміржол жаңадан салынбақ және бұрыннан бар 2700 км темір жолды электрлендіру жоспарлануда.

Әбу Насыр әл-Фараби – дүниежүзіне әйгілі ұлы ғалым. Аристотельден кейінгі екінші ұстаз, «Шығыстың Аристотелі» атанған. Әбу Насыр әл-Фараби орта ғасырда қазақтың ежелгі қаласы Отырарда дүниеге келген. Отырарды арабтар Фараб деп атаған, осыдан ол Әбу Насыр Фараби, яғни Фарабтан шыққан Әбу Насыр атанған. Бұл қаланың орны – қазіргі Оңтүстік Қазақстан облысы Отырар ауданында. Отырар өз кезінде ірі мәдени-сауда орталығы болған. Ал Отырардағы кітапхана ХІ-ХІІ ғасырларда өзінің кітап қоры жағынан дүниежүзіне әйгілі кітапханалар қатарында болған. Әбу Насыр әл-Фарабидің балалық шағы Арыс, Сырдария бойында өткен. Отырар медресесінде дәріс алып, ондағы аса бай кітапханадағы қолжазбаларды оқып меңгерді. Әбу Насыр әлФараби білімін тереңдету үшін сол кездегі білім орталықтары саналатын Бағдад, Дамаскі (Шам), Каирде болған.

Түркістан – Қазақстанның көне қалаларының бірі. Ол туралы алғашқы деректер араб жазбаларында ІV-ІХ ғғ. бастап Шавғар деген атпен кездесе бастайды. Қала ХІ ғасырдан бастап Ясы аталған. Бұл қала еліміздің оңтүстік аймағында орналасқан. Түркістан қаласы қазақ халқының тарихымен тығыз байланысты. ХV ғасырда Түркістан Сырдария өңірінің саяси және экономикалық орталығына айналып, 1598 жылы ол біржолата қазақ хандығының орталығы болады. Бұған дәлел – А.Ясауи кесенесі төңірегіне қазақ хандарының жерленуі. Қазақстан мен Ресейдің қарым-қатынасын реттеу үшін Түркістаннан Ресейге, Ресейден Түркістанға елшіліктер жүріп отырған. Түркістан қаласы сонымен қатар орта ғасырдың өзінде ірі білім орталығы болғандығы белгілі. Оның мәдени өмірінде дәруіш ақындардың, ислам дінін уағыздаушылардың да шығармалары үлкен орын алады. Олардың қатарына Ахмет Ясауи бастап, оның шәкірті Сүлеймен Бақырғани, Ахмет Йүгінеки, Жүсіп Баласағұнилар жатады. Мың жарым жылдан аса өмірбаяны бар Түркістан – ер жүрек батыр қала. Моңғол-татар, жоңғар шапқыншылығын, қазіргі Орта Азия мен Қазақстанда сол кезде өмір сүрген мемлекеттер мен хандықтардың жаугершілігін көрген қала.

Байланыс – 1) әртүрлі техникалық құралдар арқылы ақпарат беру және қабылдау; 2) почта, телефон, телеграф, радио, т.б. хабарын таратуды қамтамасыз ететін халық шаруашылығының бір саласы. Ерте кезде хабар жаяу жүргінші немесе салт атты кісі арқылы ауызша, сондай-ақ от, дабыл, қада, белгі арқылы жеткізілген. Қоғамдағы өзгерістер мен дамуға, техникалық жетістіктерге орай байланыс құралдары жетіле түсті. ХVІІІ ғасырдың аяғында оптикалық телеграф пайда болды. ХІХ ғасырда сым бойымен тез хабар бере алатын телеграф аппараттары шықты. 1837 жылы – сызық пен нүкте (код) арқылы тұтас сөздерді бере алатын Морзе аппаратын, 1876 жылы – телефон, 1895 жылы радиобайланыс құралы ойлап табылды. Техника құрал-жабдықтарының сипатына қарай байланыс почта және электрлік байланыс болып бөлінеді. Почта байланысы арқылы хат, газет, журнал, бандероль т.б. жеткізіп беру және ақша аудару қызметтері атқарылады. Бүгінде почта корреспонденцияларын іріктеудің автоматтандырылған жүйелері қолданылады. Электрлік байланыс құрылымы бойынша сым ар- 21 қылы және радиотолқын арқылы таралатын байланыс болып, ал ақпарат түрі бойынша телефон, телеграф, фототелеграф, телевизия т.б. болып бірнеше түрге бөлінеді. Телеграф аппараттары бағанадағы сым, жер асты кабелі, радиорелелік желілер арқылы жалғасады. Телеграф техникасының жетілдірілген түрі – факсимильді байланыс (фототелеграфия).

Бір күні Қазақстан тарихы сабағы барысында нақты жауабы жоқ бір сұрақпен оқушым мені тығырыққа тірегені бар,сол себепті осы жобаны жазбаққа бел байладым.Кемшілігі болып жатса сөкпейсіздер деген үміттемін.