Алкендер. Полиэтилен. Зертханалық тәжірибе № 2 «Этиленнің, ацетиленнің, мұнай үлгісінің және бензолдың калий перманганаты және бром/ йод суы ерітінділеріне әсері». Химия, 11 сынып, дидактикалық материал, 1 сабақ.

1-қосымша.

Бағалау критерийі:

-алкендердің құрылысын этен молекуласының құрылысы тұрғысынан сипаттайды.

1-тапсырма. Ақпарат парағындағындағы бос орындарды толықтырыңыз.

Алкендерге анықтама беріңіздер (С_nН_2n, n ≥ 2)

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Қос байланысқа сипаттама беру (С ═ С):

Гибридтелу түрі –

Валенттік бұрыш –

Байланыс ұзындығы С = С –

Кеңістіктегі молекула құрылысы –

С = С арасындағы байланыс түрлері –

2-қосымша.

Бағалау критерийі:

- алкендердің изомерлерін жазып, оларды IUPAC номенклатурасы бойынша атайды;

Дескрипторлар:

- алкендерді IUPAC номенклатурасы бойынша атайды;

- алкендерге тән изомерия түрлерін жазады.

2-тапсырма. а) Берілген алкендерді IUPAC номенклатурасына сәйкес атаңыз.

b) көмірсутегі (А) үшін бес изомерінің құрылымдық формуласын және олардың атауларын жазыңыз.

Жауабы:

а) пентен-2, 4-метилпентен-2, 2,4-диметилпентен-2.

b) пентен-1, 2-метилбутен-1, 3-метилбутен-1, 2-метилбутен-2, цис-пентен-2 (немесе транс-пентен-2)

3-қосымша.

Зертханалық тәжірибе № 2 «Этиленнің, ацетиленнің, мұнай үлгісінің және бензолдың калий перманганаты және бром/ йод суы ерітінділеріне әсері»

Құралдар мен реактивтер: органикалық қосылыстардың үлгілері: этилен, ацетилен, бензол, шикі мұнай; бром/йод суы, калий перманганатының ерітіндісі; пластик тамшуырлар.

Тәжірибені орындау әдістемесі.

Қауіпсіздік техникасы. Жанғыш заттармен жұмыс кезінде осы заттардың жанында ашық оттың болуын болдырау керек. Уытты немесе ұшқыш заттармен жұмысты тартпа шкафта орындаңыз.

1. Этилен және ацетилен газдары бар сынауықтардың тығынын ашып, йод суының немесе калий перманганатының ерітіндісінің бірнеше тамшысын қосыңыз және сынауықтың аузын тығынмен жауып, шайқаңыз.

Бақыланған өзгерісті сипаттаңыз ....................…………………………………………………

Зерттелінген заттар қанықпаған көмірсутектерге жатады ма:

Ацетилен,С₂Н₂……………………………………………………....................…………………

Этилен, С₂Н₆………………………………………………………......................…………………………

Жүргізілген зерттеулерді сипаттайтын реакциялардың теңдеулерін жазыңыз.

………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………...........................

2. Шикі мұнай және бензол бар сынауықтарға бром/йод суының немесе калий перманганатының ерітіндісінің бірнеше тамшысын қосыңыз және сынауықтың аузын тығынмен жауып, шайқаңыз.

Бақыланған өзгерісті сипаттаңыз ....................…………………………………………………

Зерттелінген заттар қанықпаған көмірсутектерге жатады ма:

Бензол, С₆Н₆………………....................…………………………………………………………………

Шикі мұнай……………………………...................………………………………………………

Жүргізілген зерттеулерді сипаттайтын реакциялардың теңдеулерін жазыңыз.

………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………...........................

Зерттелген қосылыстарда қос байланыстың бар немесе жоқ екендігі туралы қорытынды жасаңыз.

………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………...........................

………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………...........................

4-қосымша.

Бағалау критерийі:

- алкендердің қасиеттері олардың құрамындағы қос байланыстың болуына тәуелді екендігін түсіндіре алады;

Дескрипторлар:

- алкендердің химиялық қасиеттерінің реакция теңдеулерін жазады;

- алкендерді сапалық анықтау жолдарын көрсетеді.

• Пентен-1-дің (құрылымдық формуласын қолданып) мысалында алкендерге тән химиялық қасиеттердің теңдеуін жазыңыз:

• Гидрлеу__________________________________________________________

• Галогендеу _______________________________________________________

• Гидрогалогендеу___________________________________________________

• Гидратациялау ____________________________________________________

• Тотығу (Жану)_____________________________________________________

• Алкендерге тән сапалық реагенттерді атап, пропиленнің мысалында реакция теңдеулерін жазыңыз:

• _________________________________________________________________

• _________________________________________________________________

Жауабы: 1.(і) пентан, (іі) 1,2-дигалогенпентан, (ііі) 2-галогенпентан, (iv) пентанол-2, (v) көмірқышқыл газы және су;

2. (і) 1,2-дибромпропан, (іі) пропандиол-1,2.