Алкендер. Полиэтилен. Зертханалық тәжірибе № 2 «Этиленнің, ацетиленнің, мұнай үлгісінің және бензолдың калий перманганаты және бром/ йод суы ерітінділеріне әсері». Химия, 11 сынып, презентация, 1 сабақ.

Алкендер. Полиэтилен.

Оқу мақсаты

11.4.2.19 алкендердің алыну жолдарын, физикалық және химиялық қасиеттерін, құрылысын, гомологтық қатарын қарастыру.

Сабақ мақсаттары:

алкендердің алыну жолдарын, физикалық және химиялық қасиеттерін, құрылысын, гомологтық қатарын қарастыру.

Алкендер

Молекула құрамында бір қос байланыстың болуымен сипатталатын қанықпаған көмірсутектер алкендер деп аталады.

Оларда молекуланың кез келген жерінде орналасатын бір С = С қос байланыс болады, сондықтан алкендерді қанықпаған көмірсутектерге жатқызады.

Алкендердің жалпы формуласы: CnH2n

Химиялық байланыс түрі және құрылысы

Гибридтену түрі: sp2

Валенттілік бұрыш: 120◦

С=С байланыс ұзындығы: 0,134 нм

Молекула құрылысы: жазықтық

Байланыс түрі: 1σ- және 1π -

Қосылыстардың қайсысы алкендерге жатады?

Алкендердің гомологтық қатары

Алкендерге тән изомерия түрлері:

Қос байланытың орналасауы бойынша

Көміртек қаңқасының изомериясы

Классаралық изомерия

цис-, транс- изомерия

Тапсырма

С4Н8 болатын заттың изомерлерінің формуласын жазып, ИЮПАК номенклатурасы бойынша ата

Алкендердің алынуы. Қаныққан көмірсутектердің крекингі. Қанықпаған байланысқа тест.

Оқу мақсаттары:

10.4.3.14 алкендерге тән сапалық реакцияны (қанықпағандық) білу;

10.4.3.15 крекингке негізделген өндірістің маңыздылығын түсіну;

1. 3-метилпентен-2 қосылысының изомерлерін жазыңыз.

Алкендердің молекулаларына қандай модельдер сәйкес келеді?                                                                           

1: А, Г 

2. Қосылысты атаңыз:  

3. С4Н8 формуласына қанша изомерлі алкендер сәйкес келеді ?

1: изомерлері жоқ 

Төменде формулалары келтірілген заттардың ішінен пентен-2-нің

а) гомологтарын, б) изомерлерін көрсетіңіздер.

Қосылыстардың құрылымдық формулаларын құрыңыз:

3-этилгептен-2,

3,3-диметилпентен -1,

3-метил-4-этилгексен-2.

Алкендердің физикалық қасиеттері

Алкендердің физикалық қасиеттері

Физикалық қасиеттері гомологтық қатарда белгілі заңдылықпен өзгереді;

1) Агрегаттық күйлері:

С2Н4 , С3Н6 , С4Н8 –газдар;

С5Н10- С17Н34-сұйықтар;

С18Н36- əрі қарай қатты заттар;

2) Молекулярлық массалары өскен сайын қайнау, балқу температурасы өседі;

3) Тармақталмаған қанықпаған көмірсутектердің қайнау температурасы тармақталғандарға қарағанда жоғары температурада қайнайды;

4) Цис-изомерлердің қайнау температурасы транс-изомерлерге қарағанда жоғары ;

5) Суда ерімейді, органикалық еріткіштерде ериді;

Қосылу реакциялары:

Химиялық

қасиеттері

СН

ОН

4. Гидратация:

Pt, t

Этиленнің химиялық қасиеттері

1. Гидрлеу:

СН2

СН2

+ Н2

СН3

СН3

2. Галогендеу:

СН2

СН2

+ Br2

СН2Вr

СН2Вr

3. Гидрогалогендеу:

СН2

СН2

+ НСl

CН3

СН2Сl

СН2

СН2

+ Н2О

t, Н3РО4

CН3

СН2ОН

5. Жұмсақ тотығу:

СН2

СН2

+ [О] +Н2О

СН2

СН2

ОН

6. Жану:

СН2

СН2

+ 3О2

2СО2

+2Н2О

7. Дегидрлеу:

СН2

СН2

t, Ni

СН

+ Н2

8. Полимерлену:

nСН2

СН2

cat

( …

СН2

СН2

…)n

негізгі

Затқа сутегі қосыла жүретін реакцияларды гидрлену немесе гидрогендену реакциясы деп аталады.

Алкендерді сапалық анықтау:

Алкендерді сапалық анықтау:

Калий перманганаты мен бромды су қанықпаған көмірсутектерге реактив болып табылады, олардың түсінің түссізденуі бойынша көмірсутектің қаныққан немесе қанықпаған екендігін анықтауға болады.

ӨНЕРКӘСІПТЕ

АЛКЕНДЕРДІ АЛУ

ТӘСІЛДЕРІ

ЗЕРТХАНАДА

АЛКАНДАР

КРЕКИНГІ

АЛКАНДАРДЫ

ДЕГИДРИЛЕУ

СПИРТТЕР

ДЕГИДРАТАЦИЯСЫ

ДЕГАЛОГЕНДЕУ

ДЕГИДРО-

ГАЛОГЕНДЕУ

ӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫ

АЛКАНДАР КРЕКИНГІ

АЛКАН → АЛКАН + АЛКЕН

ҰЗЫН КӨМІРТЕК КІШІ КӨМІРТЕК

ТІЗБЕКТІ ТІЗБЕКТІ

МЫСАЛ:

t=400-700C

С10Н22 → C5H12 + C5H10

декан пентан пентен

ӨНЕРКӘСІПТЕ АЛЫНУ ЖОЛДАРЫ

АЛКАНДЫ ДЕГИДРЛЕУ

АЛКАН → АЛКЕН + СУТЕК

МЫСАЛ:

Ni, t=500C

Н3С - СН3 → Н2С = СН2 + Н2

этан этен

(этилен)

Сутек бөліне жүретін реакцияларды дегидрлену деп атаймыз.

ЗЕРТХАНАДА АЛУ

СПИРТТЕРДІҢ ДЕГИДРАТАЦИЯСЫ

СПИРТ → АЛКЕН + СУ

МЫСАЛ: t≥140C,

Н Н Н2SO4(конц.)

Н-С – С-Н → Н2С = СН2 + Н2О

Н ОН этен

(этилен)

Су бөле жүретін айырылу реакцияларын дегидратациялану деп атайды

ЗЕРТХАНАДА АЛУ

ДЕГАЛОГЕНДЕУ

МЫСАЛ:

t

Н2С – СН2 + Zn → Н2С = СН2 + ZnBr2

Br Br этен

1,2-дибромэтан (этилен)

ЗЕРТХАНАДА АЛУ

ДЕГИДРОГАЛОГЕНДЕУ

МЫСАЛ:

спирттік

H H ерітінді

Н-С–С-Н+KOH→Н2С=СН2+KCl+H2O

Н Cl этен

хлорэтан (этилен)