Балық
Балықтың жаны суда.
Балық жоқта бақа да балық.
Балықтың тілін бақа біледі.
Балық аулай алмаған суды лайлар.
Балықтың да сегіз қанаты бар.
Мақал-мәтелдер
Хан, патша
Патшаның қолтығы кең, құйрығы ұзын.
Бақа - көлінде патша,
Балық - суында патша,
Жігіт - елінде патша.
Балық - суында патша,
Жігіт - елінде патша.
Патшаң соқыр болса, көзіңді қысып сөйле.
Мақал-мәтелдер
Жоқшылық, кедейлік
Кедейді тер қысса,
Керегесін арқалап тауға шығады.
Керегесін арқалап тауға шығады.
Жеті кедей жиналғанмен,
Ортасынан бір бай шықпас.
Ортасынан бір бай шықпас.
Лашығы жоқ орданы аңсайды,
Желері жоқ жорғаны аңсайды.
Желері жоқ жорғаны аңсайды.
Байдың қорасынан,
Жарлының жалғызы жоғалады.
Жарлының жалғызы жоғалады.
Мақал-мәтелдер
Жетімдік
Жетім көрсең, жебей жүр,
Жесір көрсең, демей жүр.
Жесір көрсең, демей жүр.
Жетім баланың еншісі - қотыр тай.
Жетім баланың еншісі - жоғалған тай.
Жетім баланың еншісі - жоғалған тай.
Жерде жетім жыласа, әуеде періште тітіркенеді.
Жетім бала өз кіндігінен өседі.
Жетімді желе, жесірді еле.
Мақал-мәтелдер
Үнемшілдік, үнемсіздік
Соға берсең, еселеп табағыңа,
Уға айналар құдайдың тамағы да.
Қомағай құрсақтың қуысы толмайды.
Уға айналар құдайдың тамағы да.
Қомағай құрсақтың қуысы толмайды.
Тас құмыра тамшыдан толады.
Теңге тиыннан өсер,
Жылқы құлыннан өсер.
Жылқы құлыннан өсер.
Есепсіз дүние жоқ.
Алтын тапсаң, санап ал.
Қолда барда алтынның қадірі жоқ.
Қасықтап жинағанды, шөміштеп төкпе.
Дария басы – бұлақ.
Шашу – оңай, жинау - қиын.
Қолдағының құны жоқ.
Үзіп жеген үнемге жатпайды.
Мақал-мәтелдер
Сұм, қулық, залымдық, пәлелік, сұрқиялық
Баяғы жартас - бір жартас.
Сұм қартайса, сопы болады.
Сұм сипап отырып шымшиды.
Сұм байыса, үйі тар,
Қатыны қар болып көрінеді.
Қатыны қар болып көрінеді.
Мақал-мәтелдер
Оқ, аңшы
Бір оқты бұлан көтереді,
Екі оқты ұлан көтереді.
Екі оқты ұлан көтереді.
Оқ-дәріңді отқа жақ.
Атқан жерде оқ қалар.
Аспанға қарай оқ атпа,
Өзіңнің түсер басыңа.
Өзіңнің түсер басыңа.
Батырға оқ дарымайды,
Батылға жау жоламайды.
Батылға жау жоламайды.
Жалғыздың жағы жоғалса да табылмас,
Көптің оғы жоғалса да табылар.
Көптің оғы жоғалса да табылар.
Бір оқпен екеуді сұлатты.
Жайдың оғы – жоғары ұшпас.
Оғы шалыс ұшпайтын аңшы болмас,
Жаңылыспайтын емші болмас.
Жаңылыспайтын емші болмас.
Мақал-мәтелдер
Сақтық, қырағылық
Сол көзіңе, оң көзің қарауыл босын.
Алысқан жауға арқанды көрсетпе.
Сақтықта қорлық жоқ.
Оң көзіңе
Сол көзің қарауыл болсын.
Сол көзің қарауыл болсын.
Үй менікі демеңіз,
Үй артында кісі бар.
Үй артында кісі бар.
Кезенген жаудың көзінен сақтан,
Сойқанды сұмның сөзінен сақтан.
Сойқанды сұмның сөзінен сақтан.
Мақал-мәтелдер
Аспан, көк, әуе, шарық
Алпыс күн аспанға қарағанша,
Алты көште айдынға құла.
Алты көште айдынға құла.
Аспаннан киіз жауса да,
Құлға ұлтарақ тимейді.
Құлға ұлтарақ тимейді.
Аспанға қарай оқ атпа,
Өзіңнің түсер басыңа.
Өзіңнің түсер басыңа.
Жер – төсек,
Аспан – көрпе.
Аспан – көрпе.
Бірі аспан десе,
Екіншісі арқан дейді.
Екіншісі арқан дейді.
Мақал-мәтелдер
Әкім, бастық, басшы, хан
Надан «ғалыммен» жақын болсаң басың қатады,
Ақымақ әкіммен жақын болсаң басың кетеді,
Ұстамен жақын болсаң ісің бітеді.
Ақымақ әкіммен жақын болсаң басың кетеді,
Ұстамен жақын болсаң ісің бітеді.
Әкімменен араз болсаң күнің жаман,
Молдаменен араз болсаң дінің жаман.
Молдаменен араз болсаң дінің жаман.
Әкім адал болмаса жұрт бұзылар,
Сауда адал болмаса нарық бұзалар.
Сауда адал болмаса нарық бұзалар.
Құтырған әкім
Құдыққа түкіреді.
Құдыққа түкіреді.
Әркім өз қаласына әкім.
Мақал-мәтелдер