Маркетинг | Теория негізінде «Adramit Akros» кәсіпорнының баға және баға белгілеу

Мазмұны
Кіріспе 3
I Тарау Теория негізінде баға және баға белгілеу
1.1 Баға белгілеу мәселесін қою 5
1.2 Баға белгілеудің мақсаттары, стратегиялары, әдістері 7
1.3 Бағаның нарық жағдайына бейімделуі 23
II Тарау «Adramit Akros» кәсіпорнының сауда-саттық, қаржылық
іс-әрекетін және баға саясатын талдау
2.1 Мекеменің жалпы сипаты және ұйымдық құрылымы 28
2.2 Мекеменің тауар ассортиментін және қаржы жағдайын талдау 31
2.3 Мекеменің маркетингтік іс-әрекетін талдау және баға беру. 60
Мекеменің баға саясатымен маркетингтік іс-әрекетін дамыту
жөнінде ұсыныстар мен нұсқаулар 67
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
КІРІСПЕ
Барлық коммерциялық және коммерциялық емес мекемелердің
Алдында өз тауарлары мен қызметтеріне баға қою міндеті турады. Баға көптеген әртүрлі ипостас түрінде болады. Бізді барлық жағымыздан бағалар қоршауда. Үй ішін үйақы, оқу үшін-оқуақы, дәрігерге не дантистке сыйлықақы төлеиміз . Әуежелілері , темір жол , такси және автобус біздерден жол чиновнігінің пара алғанын, ұры – қарының сіз болған кәсіпкерлік ассоциацияның мүшелік взностарын ұрлағанын айтқаны үшін гонорар,ойланылмаған шығындарды жабу үшін задаток алады. Басқару қызметін атқарушының“бағасы”- оның алатын комиссиясы. Жұмысшы бағасы – оның айлығы. Және, соңында, табыс салымы көпшілігіміз үшін біздердің ақша жасау құқы үшін төлейтін бағамыз екенін экономистер мойындағысы келмейді.
Осы дипломдық жұмысымның мақсаты – фирманың маркетинг қызметіндегі баға және баға саясатын ЖШС «Adramit Akros» мысалында терең зерттеу.
Бағаны қалай белгілейді? Тармхи жағынан қарайтын болсақ, бағаны сатып алушы мен сатушы бір-бірімен келісу жағдайында белгілейді. Сатушы өзі аламын деген шамадан жоғарырақ баға атаса, ал сатып алушы өзі төлеймін дегенімен төменірек береді. Ақыр, аяғында саудаласу нәтижесінде өзара келісілген бағаға тоқтайды. Тарихи сатып алушының таңдауын анықтайтын негізгі факторге ылғи баға жатқан.
Бұл жағдай жарлы елдердегі кедей адам топтарына азық- түлік сияқты көпшілік тұтыну тауарлары үшін маңызын жоймаған. Дегенмен, соңғы онжылдықтарда сатып алушының таңдауына өткізуді ынталандыру, тауарды таратуды ұйымдастыру және клиенттерге көрсетілетін қызметтер сияқты бағадан тыс факторлар әсерлерін бірқатар көбірек тигізетін болып отыр.
Баға белгілеу проблемасына фирмалар әртүрлі жолдармен келеді. Майда фирмаларда бағаны басшылар тағайындайды. Ірі компанияларда баға белгілеу проблемасымен бөлімше басқарушылары және тауар ассортиментінің басқарушылары айналысады. Бірақ бұл жағдайда да жоғарғы басшылар баға саясатының жалпы бағытын және мақсатын анықтаумен қатар көпшілік жағдайда төменгі эшелон басшыларының ұсынған бағаларын бекітеді. Баға факторы шешуі роль атқаратын салаларында (аэрокосмос өндірісі, темір жол, мұнай компаниялары) фирмалар көбіне бағалары өздері дайындайтын не басқа бөлімдерге оны дайындауға көмек көрсететін жеке баға бөлімдерін ұйымдастырады. Баға саясатына ықпалын тигізетіндерге өткізу қызметінің басқарушы, өндіріс меңгеруші, қаржы қызметінің басқарушысы, бухгалтерлер жатады.
I тарау
Теория негізінде баға және баға белгілеу
1.1 Бағаны белгілеу мәселесін қою
Фирма ең алдымен нақтылы тауардың көмегімен қандай мақсатқа жету керектігін шешуі керек. Егер мақсатты нарықты таңдау және нарықты позициялау ұқыпты ойланылған болса, онда маркетинг кешенін құрастыру және баға проблемасы анықталған жағдайда деуге болады .Өйткені баға белгілеу стратегиясы негізінде нарықты позициялау туралы қабылданған шешімдермен анықталады ғой . Сонымен қатар фирма алдына басқа да мақсаттар қоюы мүмкін . Бұл мақсаттар неғұрым анық болса , солғұрлым баға белгілеу жеңілірек. Тәжірибеде жиі кездесетін мұндай мақсаттарға күнделікті табысты максималандыру, нарық бөліктерін игеру, не тауар сапасы көрсеткіштері бойынша лидерлікке жету мақсаттары жатады.

Фирманың өмір-тіршілігін қамтамасыз ету
Нарықта өндірушілердің көп болған жағдайында және бәсекелестіктің шиеленіскен кезеңінде не клиенттердің тұтынысы күрт өзгергенде фирманың өмір тірлілігін қамтамасыз ету негізгі мақсатқа айналады. Кәсіпорынның жұмысын және өз тауарларын өткізуді қамтамасыз ету үшін фирма төменгі баға белгілеуге мәжбүр болып, оған тұтынушылардың қайрымды жауапты реакциясы болады деп үміттенеді. Тірілілікті сақтау табыстан гөрі маңыздырақ. Қиын жағдайға ұшыраған «Креислер» және «Интернеишнл Харвестер» түрлі фирмалары кеңейтілген баға төмендету бағдарламасын қабылдаған. Төмендетілген бағалар шығындарды жабатын жағдайға жеткенше бұл фирмалар бірқатар уақыт өзінің коммерциялық әрекеттерін жалғастырады.
Күнделікті табысты максимизациялау
Көптеген фирмалар күнделікті максимизациялауға тырысады. Олар әртүрлі бағалар деңгейі бойынша сұраныспен шығындарды бағалап, күнделікті максимальді табыс және қолма-қол ақша келтіретін және шығынды максимальдітүрде өтейтін бағаны таңдайды. Мұндай жағдайлардың бәрінде фирма үшін күнделікті қаржы көрсеткіштері ұзақ уақытқа арналған көрсеткіштерден маңыздырақ деп саналады.
Нарық бөлігі көрсеткіші бойынша лидерлікті жеңіп алу
Басқа фирмалар нарық бөлігі көрсеткіші бойынша лидер болғысы келеді. Олардың сенімі бойынша, нарықтың ең үлкен бөлігіне ие болған компания ең ұзақ уақытқа созылатын табысқа ие болумен қатар, ең төмен шығында болуы керек.Нарық бөлігі бойынша лидерлікке жету жолында олар бағаны мүмкіншілігінше максимальды түрде төмендетеді . Бұл мақсаттың тағы бір варианты нарық бөлігін нақтылы өсіру . Бір жыл аралығында фирма өзінің нарықтағы үлес бөлігін 10% тен15 % жеткізгісі келеді деп айталық. Осы мақсатқа сәйкес ол бағаны да , маркетинг кешенін де құрастыруға тиіс.
Тауар сапасы көрсеткіші бойынша лидерлікті жеңіп алу
Фирма нарықта ұсынылатын барлық тауарлар арасында өз тауарының ең жоғары сапалы болуын мақсат етуі мүмкін. Әдетті жағдайда, бұл жоғарғы сапаға жету және қымбат бағалы ГЗТКЖ-ні ұйымдастыру шығындарын өтеу үшін тауарға жоғары баға тағайындауды талап етеді. Тауар сапасы бойынша жетекшілік рольді жеңіп алу үшін күресетін мекемелердің көрнекті өкіліне «Мишлен» шина компаниясы жатады.Ол шиналарына ылғи жаңа қасиеттер беру арқылы олардың қызмет атқару уақытын ұзартып, олар үшін жоға рылатылған баға алады.
1.2 Баға белгілеудің мақсаттары, стратегиялары, әдістері.
Өмірде баға белгілеудің мынандай мақсаттары қойылады
-Нарықта қалуды қамтамасыз ету,
- Пайданы мейлінше молайту,
- Нарық үлесін жаулап алу,
- Тауар сапасы бойынша берілген нарықта жетекші орынды алу.
Көтерме саудамен айналысатын ірі саудагерлерді, фирманың өндірістік мумкіндіктерін пайдалану, тауар имиджін жасауда баға белгілеудің мақсаттары болуы мүмкін.
Қазқстанның нарықтық қатынастарға өткен бастапқы кезеңінде көптеген фирмалардың баға белгілеудегі басты мақсаты- нарықта сақталып қалуды қамтамасыз ету болса, қазіргі жағдайда күнделікті ағымдағы пайданы мейлінше молайту мен нарық үлесін жаулап алу алға шықты.
Кәсіпорындардың экономикалық жағдайы жақсарса, баға белгілеудің де мақсаттары өгереді, Ағымдағы пайданы молайту жаңа, беделді, стандартты емес тауарлар өткізілген кезде ғана баға белгілеудің мақсты бола алады.
Егер нарықта бәсеке деңгейі едәуір жоғары болса,көбінесе баға белгілеудің мақсаты—нарық үлесін жаулап алу деп қабылданады. Мұндай жағдайда бәсекелестік бағаларға ерекше көңіл бөлінеді. Бірақ, нарық жағдайларына үнемі бейімделіп отыру баға дифференциациясының болмауына әкеледі.
Фирма белгілі бір көрсеткіштері бойынша нарық лидері олғысы келеді, бұл оның шығындарын азайтып, пайда алуға көмектеседі. Өнім сапасын жоғарылату көптеген шығындарды талап етеді, әйтсе де бұл шығынның орны тұтынушы сапалы, озық тауарды жоғары бағамен сатып алуға әзір болғандықтан, тез толады.
Фирма басшылары бағаны есептеудің әдістерін таңдап, ең жоғарғы және төмен бағаның ықтималды деңгйін бекітеді. Бағалық стратегия шығынға, сұранысқа, бәсекеге, тауардың өмірлік цикл кезеңіненегізделіп,айқындалуы мүмкін.
Нарық түрін бағалау фирма стратегиясын хасаудағы нақты бір әдісті таңдауының маңызды шарты болып табылады.Нағыз бәсеке нарығы белгілі бір өнімді сатып алатн және сататын көптеген сатып алушылар мен сатушылардан тұрады. Мұндай нарықта ешбір сатуш, не болмаса сатып алущы күнделікті ағымдағы бағалар деңгейіне көп әсер ете алмайды.Сатушы нарықтық бағадан жоғары баға қоя алмайды, өйткені сатып алушы бұл тауарды төменгі бағамен басқа бір сатушыдан сатып алуы мүмкін. Мұндай нарықта бәсекелестік баға белгілеу стратегиясын қолданған дұрыс болады.
Қазіргі экономикалық теорияда қарастырылатын бағаның формуласы жетілген бәсеке жағдайнда бір жағынан шекті пайдалылық, екінші жағынан шекті шығындарға сәйкес келіп, сұраныс пен ұсыныс қисықтарының қиылысу нүктесіне орналасады.
Олигополиялық нарық бір*біріне өте сезімтал бірнеше сатушылардан тұрады. Тауарлар ұқсас болуы мүмкін. Мұндай нарыққа жаңа сатушылардың енуі қиын. Олигополист өз бағасын түсірсе де, оны осы деңгейде ұстап қалатынына сенімсіз болады. Алайда бағаның өсуі бәсекелестерге әсер етпеуі мүмкін, тек мұндай жағдайда фирма тұтынушылары бәсекелестерге кетіп қалуы мүмкін. Мұндай нарықта көбіне бағалық жетекшіге қарап, баға белгілейтін бейімделу стратегиясы қолданылады.
Монополистік бәсеке нарығы таурдың ір түрлі нұсқаларын ұсынуға байланысты кең диапазонды бағалар туралы мәмілелер жасайтын көптеген сатушылар мен сатып алушылардан тұрады. Мұнда дифференциялды және бәсекелестік баға белгілеу стратегиясын қолдануға болады.
Нағыз монополия жағдайында нарықта тек бір сатушы ғана болады. Ол өз саясатын нарықты кеңірек жаулап алу мақсатымен жүзеге асырады. Мұндай нарықтағы баға монополист бағасына байланысты болады. Егер монополист әлеуметтік және қайырымдылық мәселелерін шешіп жатса, баға шығындар деңгейінен төмен де болуы мүмкін. Егер ол пайданың өсуін көздесе, баға шығындардан артып, көп жоғарылайды. Әрине, монополистер пайданы ең көп шамаға ұлғайтуға ұмтылады, бірақ оған бағаны монополияға қарсы реттеу тосқауыл бола алады.
Қазақстанда тұтыну тауарлары мен қызметтері нарықтарының көбі монополистік бәсеке нарығына жатады, өйткені олар сапа, тұтыну қасиеттері, буып*түю, орауы және т.б сипаттамалары бойынша ерекшеліктері бар, бір-біріне ұқсамайтын әр тауардың бірнеше модификацияларынан тұрады. Сондықтан, баға дайындау әр түрлі тәсілдерді қолдануды талап етеді.
Баға стратегиясын жасаған кезде микро және макро ортаны талдап, ондағы факторлар өзгерістерінің тенденциясын анықтау керек.
Жалпы баға үш тәсіл арқылы анықталады.
1. Баға тауар өндіру және қызмет көрсетуге байланысты шығындарды жабуы қажет.
2. Кәсіпорын тек шығындарды ғана жаппай, сонымен қатар белгілі бір пайда алуы тиіс, ол өз кезегінде тауарға деген сұанысқа байланысты.
3. Нарықта бәсекелестер әрекет етеді. Сондықтан тұтынушыны төлеуге әзір бәсекелестер ұсынысына байланысты.
Сөйтіп, баға жайында шешім қабылдау шығындарға, тұтынушылар сұранысы мен ұсынысына, бәсекелестердің мінез- құлқына байланысты. Соған қарай, шығындарға сұраныс пен бәсекеге негізделген стратегияларды бөліп көрсетуге болады.
Көптеген отандық кәсіпорындар бағаны тікелей есептеу арқылы /шығындық тәсілмен/ шығарады., оның мөлшері барлық шығындарға пайда мөлшерін қосу негізінде анықталады. Бұл тәсілдің мынадай түрлері болады:
1. «Шығынғы үстеме қосу» әдісі. Бұл жағдайда өнімнің өзіндік құнына стандартты үстеме қосылады. Мысалы, өнім бірлігінің өзіндік құны 20 теңге, ал фирма 1 млн. Теңгеден тұратын сату көлеміне 20 пайыз пайда алуды көздесе, тауардың үстеме бағасы 24 теңге болады. Делдалдарға бұндай ............