Тарих | Тарихты оқытудың жаңашыл әдісі – модульдік технология

Мазмұны
Кіріспе
І Тарихты оқытуда жаңашыл педагогтар және оның идеялары.
1.1 Жаңашыл мұғалімдер идеясын сабаққа қолдану.
1.2 Тірек конспектілер
ІІ Тарихты оқытудың жаңашыл әдісі – модульдік технология.
2.1 Тарих сабағында модульдік технологияны пайдалану.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі.
Білім деңгейі мен технологияның барған сайын дамуы, жаңа идеялармен оқыту әдістерінің шығуына түрткі болады. Білім деңгейінің жоғары болуы, оқушылардың білім көрсеткіші осы жаңа оқу әдістерін оқып үйренуімен сипатталады.
Тақырыптың мақсаты:
Тақырыптың мақсаты оқытушылардың жаңа идеяларымен танысу, жас педагог әдіскер идеяларымен танысу, жас педагог әдіскерлердің тәсілдерімен танысу болып табылады. Шаталов, Шевченко, Жанпейісова, Д.Құтымбекова сынды әдіскерлер тәсілін оқып үйрену.
Тақырыптың міндеттері.
Тақырыпта төмендегідей міндеттер қойылды:
- Жаңашыл идеялар ұсынған педагог әдіскерлер тәсілдерімен жалпы танысу.
- ХХІ ғасырдағы жаңа оқыту идеяларының қажеттілігін атап көрсету.
- Шаталовтың В.Ф.Тірек конспекті әдісімен толық түрде баяндау.
- Оқытудың жаңа әдісі әрі көпшілік қолдау білдірген модульдік технологиямен танысу.
- Модульдік технологияны тарих сабағында пайдалану. Жас педагог әдіскерлердің модульдік технологияның сабақта қолдануын атап көрсету.
Тақырыптың тарихнамасы:
Жалпы алғанда бұл тақырыпта ізденген өз идеяларын ұсынған ғалымдар Ф. В.Шаталов, С.Д.Шевченко, М.М.Жанпейісова.
І Тарихты оқытуда жаңашыл педагогтар және оның идеялары.
1.1 Жаңашыл мұғалімдер идеясын сабаққа қолдану.
Ғылым мен технология өркен жайған ХХІ ғасыр адамзат баласының ой – өрісі мен даму деңгейін әлдеқайда алға ілгерілетті.
Әрине ғылым мен технологияның дамуы да өз кезегінде оқытумен білім беруді жетілдірді, жаңа идеялардың туындауына, озат ғалым педагогтардың шығуын туындатты.
Оқу мазмұны да үздіксіз жаңарып, теориялық негізі, әдістемелік, дидактикалық практикалық практикасы сапалық жаңа кезеңге қадам басты. Жаңа концепсиялар уақыт өткен сайын көбею үстінде, жаңа мазмұнға жаңа әдістер жүйесі қажет. Мемлекеттік стандарт, оқу бағдарламалары қасаңдықпен догмалықтан айрылған, арылған, оған шығармашылықпен даму қағидалары тән. Содан да білім беру жүйесінде мұғалімдердің қызметі үнемі ізденумен, өзін-өзі дамытумен ерекшеленеді. Осы тұрғыдан алып қарағанда оқу – тәрбие процесіндегі жаңалыққа ұмтылушылық мұғалімдердің бәріне тән болуы тиіс.
Кеңес үкіметі ыдырап, еліміз тәуелсіздік алғаннан кейін, бұрынғы отаршыл-тоталитарлық идеяологиядан арылып, өзіміздің төл ұлттық, қазақша оқулықтарын шығару міндеттері алдымызда тұрды. Әрине он алты жыл көлемінде өзіміздің ұлттық ғалымдар тобы бірлесуімен «Қазақстан тарихы» бойынша біраз еңбектер шықты.
Газет - журналдарға әртүрлі жаңашыл идеялар жарық көрді. Тарихты оқытуда жаңа әдіс – тәсілдерді қолдану идеясын ұсынып отырған жас ғалымдарымыз тәрбиеленіп, шықты.
Жаңашыл мұғалімдердің идеясын, сабаққа қолданудың маңызы зор. Бұл жағдай сабақты оқыту процесінің идеясын сабаққа қолданудың маңызы зор. Бұл жаңашыл мұғалімдер, олардың идеялары да көп. Әр мұғалім өзінің қабілеті мен бейіміне, мүмкіндігіне жаңашыл идеялардың бірнешеуін үлгі ретінде мысалға келтіреміз.
В.Ф.Шаталовтың әдістемелік жүйесінің мынадай ерекшеліктерін бөліп атауға болады. Мұғалімнің жан – жақты түсіндірудің оқу материалын тірек сигналдармен жазылған плакат бойынша қысқаша мазмұндау; тірек сигналдарды үлестірмелі материал бойынша әрбір оқушының танысуы; оқулықпен және тірек сигналдар парағымен оқушының үйде жұмыс жасауы; тірек сигналдарды келесі сабақта жазбаша жаңғырту; тірек - сигнал бойынша жауап беру; бұрын оқылған материалдарды үнемі тереңдету және қайталау.
Ал А.Литвановтың иондық үлгілеу әдісі осыған ұқсас көрінгенімен өзіндік ерекшелігі де мол. Оның мәні – оқу материалындағы негізгі ұғымдармен құбылыстарды сұлба немесе сурет түрінде беру. Ол мынадай тәсілдерден құралады:
- мұғалім түсіндіре отырып, тақтаға сурет салады, ал оқушылар оны өз дәптерлеріне түсіреді;
- тақтадағы жазбалар бойынша мұғалімнің қайталап түсіндіруі;
- оқушылардың оқулық және конспект бойынша жауап беруі;
- келесі сабақта оқушының тақтадағы конспект бойынша үйде жұмыс жасауы.
С.Д.Шевченконың әдістемесінде ауызша сұрауды оқушылардың өздері кезектесіп жүргізеді. Келесі кезеңде үйде дайындалған материал бойынша әр оқушының өзіне – өзі баға беруі іске асады; одан әрі қарама – қарсы сұрақ қою арқылы оқушылар бірін - бірі бағалайды; тірек – сигналдарды жаң ғырту бойынша жазбаша бағалау жұмысы; жаңа материалды түсіндіру, тірек-сигналдарды қолданып, жаңа материалдардың мазмұнын қайталау. Бұл әдістер бойынша оқу дағдыларын қалыптастыру бір сабақтың тақырыптың, бөлімнің, тұтас оқу жылының негізінде белгіленеді.
Соңғы жылдары республикадағы білім беру саласында жаңашыл мұғалімдердің іс – тәжірибелері, жинақталып, насихатталуда. Солардың қатарында М.М.Жанпейісованың модульдік оқыту технологиясы, Б.А.Тұрғанбаеваның дамыта оқыту технологиясы бағыттарындағы жаңашылдық істерін атап айтуға болады.
Қазақстан тарихын оқытуда жаңа педагогикалық – ақпараттық технологияларды тиімді пайдаланып, қосымша оқу құралдарын, көрнекіліктерін, үйлестіре білу қажет.
Көбіне оқытушылар модульдік технологияны қолдайтындары байқалады. Өйткені бұл тәсіл қолданғанда уақыт үнемді әрі тиімді пайдаланылады.
«Қазақ тарихы» атты ғылыми әдістемелік журналда (№ 3 санында) Г.Дүйсенғалиеваның «Модульдік технология сабақта» ал №5 санында Г.Құрмансейітованың жаңа технологияны жандандыру жолында еңбегі жарық көрді.
Жалпы модульдік технологияда тақырыпты дұрыс бөліп қолданса өте тиімді. Бір тақырыпты әр түрлі етіп түрлендіріп ойын тәсілін қолдану арқылы оқушылардың қызығушылығын арттырады. Модуль соңында сабақты қорытындылап, сынақ сұрақтарымен бекіту ең тиімді тәсіл болып табылады.
Қазіргі заманның дамуы қарқыны ұстаздардан шығармашылығын жаңашыл ғылыми зерттеу бағытында құруды талап етеді.
Сондықтан ХХІ ғасырдың мұғалімі үнемі ізденіс үстіндегі ғалым – педагог болуы тиіс.
«Ұстазы жақсының ұстамы жақсы» дегендей, бүгінгі тәуелсіз мемлекетіміздің ертеңгі, қазір біз тәрбиелеп отырған жас ұрпақ тың меңгерген біліміне алған тәжірибесіне байланысты екеніне күмән жоқ. Бала мектеп табалдырығын «білсем» деген ынтамен аттайды. Осы бала бойындағы ынтамен ірік – жігерді ары қарай ұштай білу әр – ұстаздың алдында тұрған үлкен міндет.
Кез – келген елдің экономикалық қуаты халқының өмір сүру деңгейінің жоғарылығы, дүние жүзілік қауымдастықтағы орны мен салмағы сол елдің технологиялық даму деңгейімен анықталмақ, жалпы қоғам дамуы мен технологияны енгізу сапалылығы осы елдегі білім беру ісінің жолға қойылғандығымен осы саланы ақпараттандыру деңгейіне келіп тіреледі. Экономикасы күшті дамыған елдердің тәжірибесі білім беру жүйесін ақпараттандыру экономика, ғылым және мәдениеттің қарқынды дамуының негізгі кілті екендігін көрсетіп отыр. Сондықтан да 1997 жылғы Елбасы Ақпараттандыру туралы жарлыққа қол қойды. Ендеше қазіргі заманның ақпараттық және телекоммуникациялық технологиясын игеру – міндетіміз.
Оқытудың ұйымдастыру формасымен әдіс-тәсілдерінде қолданылып жүрген жаңа педагогикалық технологиялар санын кейбіреулер елуден асырады. Солардың арасында оқытудың компьютерлік технологиясы да бар. Оның авторы – Апатова Н.В.
Оқытудың компьютерлік технологиясының мақсаты – ақпаратпен жұмыс істей білуді қалыптастыру және қатынас қабілетін дамытуы ақпараттық қоғамға даярлау. Компьютерлік технологияның басты ерекшелігі – оқыту. Бұл оқушының компьютермен қатынасы және баланың жеке қасиеттеріне қарай компьютерге бейімдеу.
Отандық тарихқа қазіргіден қоғам қызығушылығын артуымен ол белестерін ой елегінен қайта өткізу қажеттігі және тарихи оқиғалар фактілердің түрлі көзқарастағы, ғалымдар тарапынан сан санаға жүгіртіліп баяндалуы, ғаламдық ақпараттану дәстүрлі оқушылармен қатар электронды оқу құралдарын жасау күн тәртібіне өткір мәселе етіп қойды.
Енді электронды оқулықпен өтілген сабаққа тоқталайық.
10 сыныпта «Соғыс жылдарындағы Қазақстанның экономикасы» тақырыбын өткенде электронды оқулықтың көптеген артықшылықтарына көз кетеді. Дәстүрлі оқулықта кездеспейтін «Соғыс уақытында әскер қатарына 1млн 36мың адам шақырылса (1941 ж 6 млн 425 мың, республика халқының 21,2%) өнеркәсіп мекемелеріне 670 мың жұмысшы және инженерлер қалдырылды. Ауыл шаруашылығында еңбекке жарамды халықтың 20% -н егде тартқан еркектер 38% -н жасөспірімдер құрады.
Республиканың әрбір 4-ші тұрғыны, яғни 24 % соғысқа қажетті құрылыстарға жұмылдырылды, ал осы мақсаттағы екі майданда соғысып жатқан Германияда халықтың 12% -ы қамтылды деген сияқты деректер оқушының танымдық өрісін кеңейтеді.
ҚР Білім және ғылым министрлігі бірегей үлгісі негізінде жазған М.Қойгелдиевтің жетекшілігімен электронды оқулықтар жазылып шыға бастады, электронды оқулықтың мүмкіндіктері;
1) Оқушы оқулықтағы түсінік сөздік арқылы атаулардың мәні мен тарихи фактілер және тарихи тұлғалар туралы тез арада қысқаша анықтама ала алады.
Ал енді қайтадан электронды оқулықтың мәтініне қайта оралсақ.
Ал болат сауытты техника жасауға қажет марганецті болат қорытатын зауыттарға жіберуді Қазақстандықтар 1942 ж жазында ақ күнде қамтамасыз етті, деген материалдан оқушы Қазақстандықтардың кеңес халықтарымен бірге фашизмге қарсы тұра алатын күш екенін және олардың өршіл рухын байқайды.
Соғыс жылдары елдің бас газеті «Правда», «Майданда қазақтар жақсы соғысады, тылда олардың әке – шешелері мен әйелдері жақсы жұмыс істейді. Қазақстан өз жерінің байлығымен тауларының асыл қазынасымен майданға күшті тірек болып тұр» деп жазды. Бұл деректер оқушыға әсер етіп, шабыттандырады, толғанысқа, сезіміне, ішкі жан дүниесіне әсер етеді, елі үшін мақтаныш сезімін тудырады, сөйтіп сабақтың тәрбиелік міндетінің ойдағыдай жүзеге асуына, жалпы сапалы өтуіне белгілі дәрежеде үлес қосады.
Міне көріп отырғанымыздай дәстүрлі оқулықта жоқ бұл деректер оқушылардың бойында ұлттық рухты менталитетті қалыптастыруға, оның танымдық әрекетін белсендіруге, логикалық ойын дамытуға, жалпы ой-өрісін кеңейтуге жағдай жасалды.
Қорыта келгенде электронды оқулықтардың мынадай артықшылықтары бар.
1) Оқушының танымдық мүмкіндігін кеңейте түседі.
2) Электронды оқулық білімді есте сақтауға жақсы әсер етеді. Оқыту үрдісінде оқушының өзінің қатысуы, оны ойлау қабілеті мен оқуға деген ынтасын арттырады.
3) Оқушыны тарихи құбылыстарды, оқушыларды өзінше талдауға, баға беруде үйретеді.
4) Оқулықтар мазмұнының негізгі арқауы соңғы жылдардағы ғылыми жетістіктер.
Сонымен электронды оқулық - ерекше көрнекілік. Ал тарих сабақ тарында көрнекі құралсыз алған білімдерінің тиянақты, баянды боулы қиын. Сондықтанда оқушылардың ақпараттық мәдениетін көтеру үшін әрбір пән сабақтарында компьютерді қолдануды жолға қою керек.
Тарихи білім берудегі маңызды аспектінің бірі - аймақ, ұлттық және дүние жүзілік тарихтың ара қатынасы болып табылады.
Еуропа мен Солтүстік Америка мектептерінде бұл мәселе әр түрлі шешімін тапқан. Мәселен Американ мектептері ұлттық тарихтың материалдары басымдылығымен сақталса, қазіргі Европа елдерінің мектептерінде ұлттық тарихқа деген жалпыевропалық тарихқа деген басым тенденция орын ала бастады. Ресейде 8-9 сыныптарда жаңа заман мен қазіргі заман тарихы мен Ресей тарихының жүйелі курстары қатар оқытылады. Ресейде тарих пәні бойынша түрлі баламалы бағдарламалар, оқулықтар мен оқу-дидактикалық әдістемелік құралдар арқылы тарих курсының мазмұны кешенді түрде жүзеге асырылады. Мұндай жағдайда оқушы да мұғалім де түрлі баламалы оқу кешендерінің ішінен өздеріне............