Қазақ әдебиеті | "Егемен Казакстан», "Казакстанская правда» газеттерiнiң қоғамдық саяси лексикалық салыстырмалы талдауы

Мазмұны
Кiрiспе.
Негiзгi бөлiм.
2.1 «Правда» газетiнiң қоғамға тигiзген үлесi.
2.2 «Егемен Қазақстан» «Казакстанская правда» газеттерiнiң аударылу, қоғамдық саяси лексикасын талдау жане салыстыру.
Қорытынды .
Кiрiспе
«Егемен Казакстан», «Казакстанская правда» газеттерiнiң қоғамдық саяси лексикалық салыстырмалы талдауы.
Негiзгi курстық жумыстың мақсаты: «Егемен Казакстан» және «Казахстанская правда» газеттерiнiң қоғамдық саяси лексикалық салыстырмалы талдау мен осы екi газеттерiнiң аударылуы . ұқсастығы мен айырмашлықтарын көрсету . Осы екi газеттi талдамас алдында оның тарихын бiлу қажет болғандыктан, баспасөз тарихы мен «Правда» газетiнiң қоғамға тигiзген улесi, тарихынан малiмет бере отырып баспасөздiң қоғамға қажеттiлiгiн көрсетудi мақсат еттiк .
Қазақтың мерзiмдi баспасөзi Қазақстанның Россияға косылу натижесiнде пайда болды. Орыс халкының азат мәдениетiнiң игi әсерiмен Ш.Уалиханов, ЫАлтынсарин, А.Құнанбаевтар қазақтың демократиялық публицистикасы мен реалистiк жазба адебиетiнiң негiзiн қалады. Қазақ халқының ауыз әдебиетi мен ақын жазушыпарының шығармалары баспа жузiн көрдi. Сөйт1п XIXғ бас кезiнде және екiншi жартысында қазақ тiлiнде кiтап, газеттер шыға бастады. Сол жылдары В.И.Ленин баспасөздiң тарихын қоғамдық, демократиялық, әлеуметт1к қозғалыс тарихымен байланысты тексерiп. зерттеудi талап еттi.
Сондықтан қазақ баспасөзiнiң тарихын қоғамдық. демократиялык .ревалюциялық қозғалыспен байланыстыра отырып, белгiлi бір дауiрлерге бөлiп, әрбiр кезеңдегi газет. Журналдардың қандай роль аткарады. Идеялык бағытта көрсеткен .
Қазақстанның Россияға косылуының нәтижесiнде пайда болған «Туркiстан уалияты» мен «Дала уалияты» газеттерi ресми баспасөз органдары болуына қарамастан қазақ халқының қоғамдық және мадени өмiрiнiң мәселесiн сөз етуге мудделi болды. Бұл кездегi ескiшiл, керiтартпа элементтерге қарсы идеялық күресте қазақ ағартушыларының ықпалы басым болды. Солардың асерiмен алғашқы қазақ газеттерiнiң авторлары мен тiлшiлерiнiң көпшiлiгi өз халқын орыс халқымен жақындасуға, орысша оқып .бiлiм алуға отырықшы ел болып егiншiлiкпен айналысуға шақырды, үгiт-насихат жургiздi. Бiрiншi орыс ревалюциясы бүқiл шығыс халқы сияқты қазақ қалқын да оятты. Осы ревалюцияның қарсаңында және сол дауiрдегi большевикт1к баспасөз қазақ еңбекшiлерiн ревалюцияға қатыстыруда үлкен роль аткарды, XX-ғасырдың бас кезiнде «Қазақстан» газетi мен «Айқап» журналының шығуы халқымыздын мәдени өмiрдегi елеулi оқиғалардың бiрi болды. Россиядағы және оның шет аймактарындағы ревалюциялық өрлеу дауiрiнiң әсерi мен бұл газетпен журнал қазақтың қоғамдық ой-пiкiрiн дамытты. Демократ, акын, журналист Елеусiн Буйрин, Мухамеджан Сералин, Султанмахмуд Торайгыров тағы басқалар өздерiнiң публицистикалық және әдеби шығармаларында қазақ ағартушыларының демократияшыл дастурлiк, реалистiк әдiсiн, жалғастырып кеңес заманына жеткiздi.
Қазақ кеңес баспасөзi Қазан әлеуметтік ревалюциясы арқасында әсiресе соғыстан кейiнгi бесжылдықтарда баспасөз өзiне жiктелген абройлы да жауапты мiндетiн ойдағыдай атқарған, дуниеге келдi. Ол Кеңес үкiметi үшiн күресте буржуазияшыл ұлтшылардың баспасөз органдарына қарсы куресте шынығып дамыды. Азамат соғысы жылдарында халық шаруашылықтарын қалпына келлтiру дауiрiнде. Ауылды кеңестiк әлеуметтiк индустриаландыру үшiн курес және ауыл – шаруашылығын жаппай коллективтендiру, социолизмнiң барлық майданда шабуыл жасауы және колхоз құрылысын орныктыру халық шаруашылығын алеуметтiк жолмен қайта қуруды аяктау және не социолизм жеңiсi үшiн кезiнде жергiлiктi баспасөз Қазақстан партия ұйымының жауынгер құралы болды . Бүкiл адамзат тарихында дамудың жағңа заманын ашкан қазан алеуметтiк ревалюциясы қазақ халқының бұрын артта қалып келген экономикасы мен мадениетiнiң өркендеуiне, дамудың капиталистiк жолына соқпай өтiп, бiрден социолизмге көшуiне мумкiндiк жасады. Отызыншы және одан кейiнгi жылдарда бүкiл елiмiзде, соның iшiнде Қазақстанда тарихи оқиғалар болды. Кеңес одағы коммунистiк партияның басшылы отызыншы жылдардан
бергi әрбiр кезеңде әсіресе соғыстан кейінгі бес жылдықтарда баспасөз өзіне жіктелген абыройлы да жауапты міндетін ойдағыдай аткарған.
«Правда» және «Қазақстан» РКП (б) орталык комитетi Қазақстан партия ұйымының тiкелей басшылық етiп отырды. Қазақстанның облыстық бiрiншi партия конференциясың әзiрлеп өткiзуде республика партия ұйымдарына iс жузiнде көмек көрсету уш1н РКП (б) орталық комитетi Қазақстанға Е.Ярославский бастаған комиссия жiберген болатын. 1921жылы шiлдеде Орынборда Қазақстан облыстық партия ұйымның бiрiншi конференциясы өткiзiлдi. Онда Е.Ярославский «Правда» газетiне мақала жазды. Ол қазақ республикасының өзiне таң ревалюциялық дәстурлерi әсiресе азамат соғысының тарихына. Кеңес өкiметi үшiн жургiзiлген курес тарихына лайық iстерi бар екенiн айтты. Орынбор жумысшылары
атаман Дутовтың сайқанына табандылықпен тойтарыс бердi. Ақыры Орынбор пролитарлары жеңдi. Оларға ревалюция iсiне шын берiлген ұлтшыл алашордашыларға қарсы куреске шыққан қазақ атты әскер бөлiмi көмектестi «Правда» газетi осы кезде Қазақстанда партия ұйымының жұмысындағы жетiстiктердi. Сонымен қатар кемшiлiтердi және оның себептерiн көрсетiп жазып отырды. 1921 жылы 15-карашада «Правда» газетiнде Қазақстан партия ұйымы жұмыстын жайы туралы хабар жариалады. Өркеде –делiнген хатта партия әлi де әлсiздеу. Бұл әлсiздiктiн негiзгi себебi өлкеде өнеркәсiп пролетариатынын аздығына және қазақ кедейлерiнiң әлi де болса байлардың құндылығынан құтыла алмай отырғандығында. Расында ол кезде Қазақстандағы өнеркәсiп орындарында көбнесе бытыраңқы ұсак өндiрiсте алпыс мыңга жуық адам ғана жұмыс iстейтiн едi.
Қазақстан партия ұйымының жұмысындағы ол кездегi басты кемшiлiктiн екiншi бiр маңызды себебі– қазақ коммунистерiнiң аздығы делiнген. Өлкедегi жиырма алты мыңнан аса коммунистердiң он пайыз ғана қазақ болған. Ал қазақ коммунистерiнiң көбiнiң саяси дайындығы аз . партия кеңес қызметiндегi тәжiрибесi жеткiлiксiз едi. Осыны есепке ала отырып РКП (б) –ның Кироблыстық комитет арнауы қаулы алды. «Правда» газетiнде басылып шыққан хатка қарағанда. Қазақстан партия облысының комитетi партия қатарын тазалау аяқталысымен дереу партия қатарына жұмысшыларды және қазақ кедейлерiн тарту үшiн арнайы екi апталық өткiзiлсiн деп ұйғарды. Партия мушелерiнiң идеялық дарежесiн көтеру үшiн қысқа мерзiмдi саяси курстар өткiзiлетiн болды . Сонымен қатар партия және кеңес жұмысына қазақ кызметшiлерiн даярлау iсiне ерекше назар аударылды, сол мақсатпен өлкеде сегiз айлық кеңес - партия мектебi ашылып, мұнда 300 адам окыды. Қазақ кедейлерiн байлардың ықпалынан құткару жөнiнде облыстық партия комитетi нақты шаралар белгiледi .
«Правда» газетiнде жариаланған хабарда қазақ тiлiнде айына екi рет «Қызыл Қазақстан» журналы және аптасына екi
рет «Еңбекшi қазақ» газетi шыға бастағаны айтылды. Халық шаруашылығын қалпына келтiру жолындағы куресте ең алдымен партия және кеңес жұмысын жолға қоюдың маңызы өте зор болды. 1923 жылы 17 – 22 – наурызында борзон Қазақстан III облыстык партия конференциясының кун тартiбiндегi басты мәселе қазақ ауылындағы партия және кеңес жұмысының әдiстерi туралы болды. Конференция коммунистiк партияның кешендiк ұлт саясатын жузеге асыру ұранымен өттi. Бұл мәселе жөнiнде екi майданда бiрдей державалық шофинизмге қарсы және жергiлiктi ұлтшылдыққа қарсы ымырассыз курес жургiзу қажеттiгi атап көрсетiлдi. Алдағы партия жұмысын жақсартудың шаралары белгiленедi.......