Пән: География Бөлім: Табиғатты пайдалану және геоэкология Сабақтың тақырыбы: Табиғатты пайдалану түрлерінің қоршаған ортаға әсерін бағалау №2 Оқыту мақсаттары: 10.3.1.2 табиғатты пайдалану түрлерінің қоршаған ортаға тигізетін әсерін анықтап, баға беру (жергілікті / аймақтық компоненттің негізінде) 10.3.1.3 табиғатты пайдалану түрлерінің қоршаған ортаға тигізетін кері әсерін азайтудың жолдарын ұсыну(жергілікті / аймақтық компоненттің негізінде).....
Пән: География. Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Табиғатты пайдалану және қоршаған орта Сабақ тақырыбы: Табиғат пайдалану түрлерінің қоршаған ортаға әсерін бағалау №1 Оқу мақсаты: 10.3.1.3 табиғатты пайдалану түрлерінің қоршаған ортаға теріс әсерін азайту жолдарын ұсыну (жергілікті / өңірлік компонент негізінде Сабақ мақсаты: Табиғатты пайдалану түрлерінің қоршаған ортаға теріс әсерін анықтайды және оны азайту жолдарын ұсынады (жергілікті / өңірлік компонент негізінде).....
Пән: География. Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Табиғатты пайдалану Сабақ тақырыбы: Табиғатты пайдалану түрлері №2 Сабақ мақсаттары: Табиғат пайдалану қажеттілігін түсіндіру, оның түрлерін анықтау (шаруашылық түрі бойынша) және оны графикалық түрде ұсыну.....
Пән: География. Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Табиғатты пайдалану Сабақ тақырыбы: Табиғатты пайдалану түрлері №1 Сабақ мақсаттары: Табиғат пайдалану қажеттілігін түсіндіру, оның түрлерін анықтау (шаруашылық түрі бойынша) және оны графикалық түрде ұсыну.....
Пән: География Бөлім: Табиғатты пайдалану және геоэкология Тақырыбы: Табиғатты пайдалану түрлерінің қоршаған ортаға әсерін бағалау Оқу мақсаттары: 10.3.1.2 табиғатты пайдалану түрлерінің қоршаған ортаға тигізетін әсерін анықтап, баға беру (жергілікті / аймақтық компоненттің негізінде); 10.1.1.4 зерттеу тақырыбына сәйкес салыстыру әдістерін қолдану; 10.3.1.3 табиғатты пайдалану түрлерінің қоршаған ортаға тигізетін кері әсерін азайтудың жолдарын ұсыну(жергілікті / аймақтық компоненттің негізінде).....
Пән: География Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Табиғи ресурстар Сабақтың тақырыбы: Табиғатты пайдалану үлгілерімен түрлері Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: 9.5.1.3.Табиғатты пайдалану үлгілерімен түрлерін топтастырады Сабақ мақсаттары: Табиғатты пайдаланудың өзіндік үлгісін ұсына алады.....
Пән: География Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Экономикалық география Сабақтың тақырыбы: Табиғатты пайдалану проблемалары мен оларды шешу жолдары Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: Қазақстанда табиғатты пайдалануды талдайды, проблемаларын анықтайды, шешу жолдарын ұсынады Сабақ мақсаттары: Қазақстандағы табиғатты пайдалану мәселесін талдайды; Табиғатты пайдалануға байланысты туындаған проблемаларды анықтап, шешу жолдарын ұсынады.....
Пән: Қазақ тілі Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі: Ғылым мен технология жетістіктері Сабақтың тақырыбы: Жануарларды ғылыми мақсатта пайдалану Осы сабақ арқылы іске асатын оқу мақсаттары: (оқу бағдарламасына сілтеме) 6.3.4.1 - эссе тақырыбынан ауытқымай, абзац түрлерін жүйелі құрастырып, көтерілген мәселе бойынша келісу-келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу («келісу, келіспеу» эссесі) 6.4.5.1 - қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы) түсіну, дұрыс қолдану. Сабақтың мақсаты: Оқушылар: Эссе жазады Тыныс белгілерінің жаралаушы қызметін түсінеді....
Алғашқы экологиялық зерттеулерінің элементтерін біз көне дәуір оқымыстылары Эмпедокл, Гиппократ, Аристотель, Теофраст еңбектерінен көреміз. Табиғат құрылыстарын зерттеушілер өсімдіктер мен жануарлар тіршілігіндегі морфологиялық, физиологиялық бейімдеушіліктерді оның қоршаған табиғи ортасына тәуелділік шеңберінде экологиялық тұрғыдан қарастырады. "ЭКОЛОГИЯ" терминін ғылымға 1866 ж.. неміс ғалымы Э.Геккель енгізді.Геккель ұлы ғылымды былай тұжырымдайды: "Экология деп біз табиғат экономикасына қатысты барлық бөлімдерді- жануарлардың оны қоршаған органикалық және бейорганикалық ортамен әсіресе, өзімен тікелей немесе жанама қатынаста болатын жануарлармен және өсімдіктермен өзара ынтымақтастық немесе қатыстық жаулық әрекеттерінің бүкіл жиынтығының зерттеулерін түсінеміз. Қазіргі кезде экология кең, әлі толық қалыптасып бітпеген іргелі және қолданбалы комплексіне айналып отыр.Осы жайлы ғалымдардың ойлары: Н.Ф.Реймерс (1992 ж) "Үлкен экология" еңбегінде "Қазіргі жағдайда экология қазіргі заманғы кең мағынада алғанда биоэкологиялық шеңберінен шықты. Ол қоғамдығы мен ішкі мазмұны бойынша жер туралы физика-математикалық, химия-биологиялық және қоғамдық ғылымдар цикліне тең келетін білімдер цикліне айналды."-деп жазған. Ю.Одум: "Экология-табиғат пен қоғамдағы көп деңгейлі жүйелердің құрылысы мен тіршілік қызметі және олардың өзара байланысы туралы пәнаралық білімдер саласы."-деп айтқан. Н.А.Воронков: "Қазіргі заманғы экологияны ағзалардың,соның ішінде адамның қоршаған ортамен өзара қатынасын адамзат қоғамының қоршаған ортаға әсерінің шекті дәрежесін, осы әсерлерді кеміту немесе олардың толық нейтралдау мүмкіндіктерін және олардың ауқымын анықтай отырып зерттеулер мен айналысатын ғылым ретінде қарастыру қажет. Стратегиялық тұрғыдан алған экология адамзаттың өзінің тіршілігін сақтауы және экологиялық дағдарыстан шығуы туралы ғылым." Ф.Дре: "Экология- болашақтың ғылымы, себебі адамның біздің планетамызда өмір сүруінің өзі прогресімен анықталуы мүмкін." А.К.Бродский: "Тек биологиялық жүйелер экологияда ғана классикалық экологияның міндеттері мен функциясы сақталды. ....
Арал теңізі-Қазақстанның інжу-маржаны, шөл белдеміндегі бірден-бір көгілдір су айдыны еді. Оның апатқа ұшырағанға дейінгі көлемі- 1066 шаршы км, тереңдігі -30-60 метр, тұздылығы-10-12 % болған. Қойнауы кәсіптік бағалы байлықтарға бай, жағасы қоға мен қамысты теңіз еді. Сол кездерде жылына 50-150 мың балық ауланса, теңіз жағасынан едәуір мөлшерде бұлғын терісі игерілген. Арал өңірінің тұрғындары 1970 жылдарға дейін әлеуметтік-экономикалық тұрғыда жаақсы қамтамасыз етілген тіршілік кешті. Теңіз өңііріндегі елді мекендерде 17 балық колхозы, 10 балық өңдейтін зауыт және 2 балық комбинаты тұрақты жұмыс істеген. 1960жылдардан бастап Арал өңірін игеру қолға алынды. Осы аймақтағы игерілген жер көлемі бұрынғыдан Өзбекстан мен Тәжікстанда 1,5, Түркіменстанда 2,4, Қазақстанда 1,7 есеге өсті. Ал Әмудәрия мен Сырдария бойындағы халықтың саны 1960-1987 жылдар аралығында 2,2 есеге артты. Халық санының өсуіне орай суға деген қажеттілік те артты. Осыған орай, 1970-1980 жылдар аралығында Аралға құйылатын су мөлшері азайды. Оның негізгі себептері-антропогендік факторлар еді. Екі өзен бойындағы суды мол қажет ететін күріш пен мақта өсіру ісі қарқындап дамыды (Шардара). Оның үстіне ауыл шаруашылығының басқа да салалары дамыды.Өзен бойлары игеріліп, суды ысырапсыз пайдалану жүзеге асты. Мәселен, Аралға 1960-1965 жылдар арасында 44 мың метр3, су құйылса, бұл көрсеткіш 1974-1978 жылдары 13 мың метр3, ал 1990 жылдары екі есе қысқарды. Нәтижесінде, Арал теңізінің деңгейі 23 метрге дейін төмендеп, оның су айдыны 30-200 км-ге дейін қусырылды. Судың тұздылығы 40 %-ға дейін артты. Оның үстіне екі өзен бойындағы шаруашылықтарда тыңайтқыштар мен химиялық препараттарды қолдану бұрын-соңды болмаған көрсеткішке жетті. Тыңайтқыштарды қолдану 10-15 есеге өскен. Осындай антропогендік факторлар Арал өңірін экологиялық апатқа ұшыратты. Құрғап қалған теңіз түбінен жыл сайын айналаға зияндылығы өте жоғары 2 млн. т тұзды шаңдар көтеріліп, желмен тарай бастады. Сонымен, Арал апатына себеп болған факторларға: -жергілікті жердің тарихи-табиғи ерекшеліктерін ескермеу; -ауыл шаруашылығын дұрыс жоспарламау, судың қорын есепке алмау; -суды өте ккөп қажет ететін күріш, мақта дақылдарын барынша көбейтіп жіберу; -жерді игерудің агротехникалық шараларын сақтамау және суды үнемді пайдаланбау; ....
