Сәбиге ат қою — нәресте дүниеге келгенде оған берілетін есімді таңдау дәстүрі, ата-анасының жауапты міндеттерінің бірі. Сәби туылмай жатып та оған қойылатын есімді таңдауға болады. Қазақ халқы Ислам дінін ұстанғандықтан мұсылманша ат қою (азан шақырып ат қою) дәстүрі кеңінен тараған. Қазақ халқының салты бойынша балаға үш күннің ішінде ат қойылуы керек.
Сәби дүниеге келген отбасында немесе үлкен әулетте үлкен ата-әжелер болса, есімді солар таңдайды. Үлкеннің айтқанына қарсы келмейтін жастар қаласа да, қаламаса да келісіп жататын кездер.....
АБАЙДІЛДӘ – өткен ғасырдың елуінші жылдарында қабырғалы қаламгер М.Әуезовтің «Абай жолы» роман-эпопеясы жарыққа шығып, ел ішіне кеңінен насихаттала бастаған тұста өмірге келген ныспы. «Абай сияқты ғұлама, білім қуған данышпан, ел қамын ойлаған жанашыр болсын» деген ырыммен қойылады. Абай мен оның жұбайы Ділдәнің құрметіне халықтың шексіз махаббаты болып жеткен бұл есім халық арасында өте сирек кездеседі.
Абай (-ев, -ева) - қазақ халқының ұлы ақыны Құнанбаев Ибраһимнің екінші есімі. Бұл есім "бала ұлы ақын Абайдай болсын" деген мақсатпен кейінгі ұрпақтарға жиі қойылып отырған. Солардан тараған балалар Абаев, Абаева деген фамилияларға ие болып отыр. Абай "сақ, әзір, дайын" (ҚТТС, 1, 32). - Абай отырмасаң сүтіңді ақтарып, өзінді майып етеді, - дейді (Қ. Қамбаров, Алтай аясы). Абай болды. 1. сақ болды. Асылы абай болу керек (М. Қаратаев, Даладагы дабыл). 2. ес болу, бас-көз болу. Өйтеуір абай болып, анда-санда айгайлап қойып, өзі де ығып келеді (Ғ. Мүсірепов, Оянған өлке). Алайда, сөз етіп отырган Абай есімінің шығу төркіні туралы әртүрлі пікір бар: 1) Ертеректе айтылған бір пікір бойынша; абай "ел ағасы, ол тува тіліндегі абыгай "от ағасы", "аға", татар тіліндегі абзыкай "ағай" сөздерімен төркіндес" десе (ҚТТА, 1960, 169-6.), 2) Абай Құнанбаев өмірбаянын зерттеушілердің пікірінше: "Зере бәйбіше Ибраһим деп атауға тілі келмей еркелетіп Абай атандырған" дейді (Абай, Шығ.тол.жин. 1961, 11-6.). 3) Абайдың шын аты Ибраһим; кейіннен шешесі еркелетіп "Абай" деп кеткен дегенді айтады (ҚҮЭ, I, 10-6.). Бұл есімнің бірінші сыңары аба~ава және оның варианттары: аба, абай, абый, абака, абаға көптеген түркі тілдерінде ұшырайды. Қырғ. аба 1. "аға"; 2. "әкесімен туыстас адамға айтылатын құрмет сөз"; 3. "үлкен аға"; 4. түстік диал. "үлкен ағалардың үлкені, құрметтісі" (Юдахин, 17-6.). Түркм. аба - "әке, папа", осм. түрк. абаі - "үлкен аға", тел. абаі - "әке", қызыл. абай -"үлкен аға", саг. аба - "жасы үлкен аға" (Радлов, I, 213-6.), тув. абыгай — "мырза", тат. абзыкай, абый "аға", "үлкен аға" (ТРС, 18), алт. хак. абака, абага "аға, ағай"; "қария", "шал", "үлкен аға", "қадірлі", "құрметті" (Севортян, 54, 65), ұйғ. абу-қа - "аға", "әкенің үлкен я кіші туысы", жағ. абаеа "аға" (Буда-гов, I, 2-6.). В. В. Радлов кезінде "абака сөзі аба+ака, аба-\-ага тәрізді екі сөзден бірігіп барып, кіріккен" деген пікір айтқан еді. Ал осы сөз туысы бөлек кейбір тілдерде, мөселен, моңғол тіліндегі авга "немере аға", авгай "жасы үлкен адамдарды сыйлағанда айтылатын сөздермен де байланысты екені шүбәсіз" (Хабшай, 13). Біздің пікірімізше, Абай - ұлы акынның үй-іші, әжесі тілі келмегендіктен қойған есім емес, халқы қадірлеп қойған екінші аты, мағынасы "ел ағасы", "ел қадірлісі, құрметтісі" болса керек. Оның бастапқы түбірі аба болса, соңғы қосымша й құрметтеу, сыйлау мәнін білдіретін жұрнақ екені даусыз. Оны тіліміздегі атай (ата+й), ағай, бабай, әкей, әжей сөздерімен па-ра-пар қарауға болады.
Қолымда он жүзігім ал шығармай, Бір бөрі мал жейді екен қан шығармай. Төрт торы, екі сала жұмбағым бар, Мұны тапқан мені алсын мал шығармай. Он тырнақ, ұстара, жылдың төрт мезгілі
Бір жанды мақлұқ көрдім пошымы бөлек, Бір тау бар ортасында дөп-дөңгелек. Үстіне шыққан шөбі бәрі тегіс, Мал жемес, шауып алып неме керек. Сол таудың ортасында екі өзен. Астында бұлағы бар, алды кезең. Не астына, не үстіне шыққан шөп жоқ, Адамзат көргенің жоқ ондай өзен. Сол таудың етегінде жалғыз құдық, Беткейде асыл таспен аузын қиып, Ішіне кірген нәрсе тірі шықпас, Асыл тас жібереді бәрін қиып. Адамның басы, беті, аузы, тісі
Мұрат мектепке жаяу барады. Жолдың төрттен біріне келгенінде мешіттің жанынан, үште біріне келгенінде балабақшаның жанынан өтеді. Мешіттің жанына келгенде сағат 7.30, ал балабақшаға келгенде 7.35 болады. Әли үйден сағат нешеде шығады және мектепке нешеде барады? Мешіт пен балабақша арасы, жолдың 1:3 – 1:4 = 1/12-і. Мұрат бұл ара-қашықтықты 5 минутта жүріп өткеніне қарағанда, жолдың толығын 12х5=60 минутта жүреді. Демек үйден 7:15-те шығып, мектепке 8:15-те барады.
Дастархандағы ыдыста бірнеше алма бар еді. Анасы мұның үстіне бірнеше алма қосып 2 есеге көбейтіп қойды. Үйге кірген үлкен баласы 8 алма алып кетті. Алманың азайғанын көрген анасы тағы 2 есеге көбейтіп алма қосып қойды. Даладан келген екінші баласы да 8 алма алып кетеді. Дастархандағы алманың азайғанын көрген анасы тағы 2 есеге көбейтіп қояды. Үшінші баласы келіп, 8 алма алып кетеді. Нәтижеде дастарханда ешқандай алма қалмайды. Ең бастапқыда дастарханда қанша алма бар еді? Ең бастапқыда “у” алма бар еді делік. [(2y - 8) x 2 - 8] x 2 - 8 = 0 теңдеуін құрып есептегенде у=7 шығады.
Қыр басындағы үйіне 9 минутта барып келетін велосипедтегі адам төбеге көтерілу үшін, төменге түсетін уақытынан бес есе артық уақыт жұмсайды. Бұл адам төбеге қарай қанша минут жол жүреді? 9/6х5=7,5 минут
Адам баласы - сүйіспеншілік, таң қалу, өкпелеу, қуаныш-қайғы, мейірім-шапағат т.б. әр түрлі сезімдердің жетегінде жүреді. Осы сезімдерді шегінен асырмай тізгіндеп, оларды тұрақтылық пен тепе-теңдік жағдайында ұстай білген адам өкінішке ұрынбайды. Осы сезім құбылыстарын тізгіндей білген адам бақытты жанұя құра алады. Ішкі сезімдері құбылмалы....
Әкелерге (папа) пайдалы кеңестер | Аналарға және әйелдерге кеңестер
Жатыр жақпар... Қарағайды аралайды жел ескен, Жапырақтар, жапырақтар сыбыр-сыбыр кеңескен. Тау сулары таусылмады, сыңсып тұрып ағады, Қыз толқындар бірін-бірі шымшып күліп барады, Айдалада ақбоз мінген Алатау бір ақ батыр, Айналада тал-қайыңдар, тал-қайыңдар сапта тұр. Қызыл гүлдер "үзілдік дер" баяула жел, баяула, Қызыл гүлдер, қызыл гүлдер ұйқыда ма, ояу ма? Бар табиғат — бір тіршілік.....
