Бейімбет Майлин (Шабуыл)

Телғозы (қолын шекесіне қойып, честь беріп). Сонымен сағат тоғызға шейін Шыршық қаласы түгелімен біздің қолға түсті. Жалпы әскер, әсіресе біздің қазақ жігіттері ойламаған ерлік көрсетті... Есенгелдінің ғана қолға түспей тұрғаны болмаса... Ит екен өзі... Бірталай адамдарымызды қырып салды...

Жақып (ашулы). Есенгелдіні әлі күнге ұстай алмаған болсаңдар, «Шыршық қаласы түгелімен қолға түскен» бола ма? Не сандырақтап тұрсың өзің?

Телқозы (жапалақтап). Жалғыз ол ғана емес, полковник Жақып мырза! Ана бір Мәмбет дегендер тіпті пәле боп, казармаға жолатпай тұр. Оны қолға түсіреміз деп көп адам шығын қылдық...

Жақып. Ендеше, «түгелімен»деген сөзді тастап, «қаланың қақ жартысы бәлшебектер қолында» деуге аузың бармай ма?

Антонов (Телқозыға, қаттырақ). Алдама, офицер!

Телқозы. Алдау емес, господин офицер! Осы екі жердегі ұясын бітірсек, қала түгелімен біздің қолға кірген болады... Бар күшті қазір соған салып жатырмыз.

Жақып. Бар, жөнел! Жарты сағаттың ішінде қалада қару ұстаған жарты большевик қалмасын!

Телқозы. Орындалды деп біліңіз! (Бұрылып шығады.)

Жақып (ерсілі-қарсылы жүріп). Біздің әскерде біртүрлі жігерсіздік, сылбырлық бар. Барлық жұмысты алақандағыдай ашып берсек те, соны орындай алмайды, «қала түгелімен қолымызда», – деп былжырап тұрғанын көрдің бе иттің!..

Антонов (қызып). Господин полковник! Мен барып команданы қолыма алам. Жарты сағат емес, жарты минут ішінде Мәмбетті ұстап әкелем!.. (Шоңмұрын Жақыпқа иек қағады. Есіктен Айбала, Әбіш, Құлан кіреді).

Жақып (отырып). Барыңыз. Бірақ Қалшақ ақсақалдың жіберген аз ғана бастықтарының біз үшін өте қымбат екенін есіңізден шығармаңыз.

Антонов. Рақмет, господин Жақып! Жарты сағат шамасын да келіңіз... (Айбалаға қарай, шығады.)

Шоңмұрын. Уай, дарақы жігіт-ау өзі...

Айбала. Өжет жігіт! Кеше Сергеевті жібергенше, осының өзін жібергендерінде, большевик біткенді мұрнынан тізіп қамап беретін еді. Сол былжыраған немені жіберіп...

Күлән (бұртиып). Әпесер Сергеевті былжыр деп ешкімде айта алмайды. Антоновтың қорқып қалғанына Сергеев айыпты емес... Ендігі ерлігін көрсетіп, кезімізді тұндырмай-ақ қойсын!

Айбала Күләнға алакөзімен қарайды. Күлән Жақыпқа қарап күлімденді.

Күлән. Жоға! Антоновша честь беріп әтештенбей-ақ қояйық: іс орындалды. Қазір Есенгелдіні алып келеді!..

Әбіш (бұл жұмысқа өзінің де қатынасы бар екендігін сездіргендей ілгері шығып иіліп). Растығын анықтаймын! ( Үйдегілер ұшып тұра келеді.)

Жақып. Рас па?

Шоңмұрын. Апырмау, ұстаған кім?

Әбіш (даусын созып). Кәртай мен үш ақсақал!.. Отыз әскерді оққа ұшырып Есенгелдіні иліктіре алмап еді, біз бір оқ шығармай-ақ алдық, алдияр полковник.

Жақып (жайраңдап). Қалай алдық дейсің? Қалай?

Әбіш (күлімсіреп). Кәртай мен ақсақалдар алдап түсірді...

Шоңмұрын. Қалай, қалай?.. Ашып айтсайшы!..

Әбіш. Қалада еш нәрсе жоқ. Атыс қаладан тыс жерде болған... Ревком орнында. Сені Ревком шақырып жатыр деп Қартай барды қызыл жалау алып...

Жақып. Соған илана қалды ма?

Әбіш. Қартай Ревкомның мүшесі емес пе және Әбдірахман хазірет пен Алқабек ақсақал құран көтеріп аз айла жұмсаған жоқ, Қартай жүгін атқарды... (Далада дауыс, шу. Күләнмен Әбіш жүгіріп шығады.)

Дауыс. Қап, дінсіздер-ай!.. Байлама қолымды!..

2 - дауыс. Байла! Байла!.. Тыңдама сөзін... Жетті сенің құрмалдығың...

Дауыс. Байла, байла... Өй, жауыз арамдар!.. Өй, сатылған мұндарлар!

Қолын артына байлап екі солдат Есенгелдіні алып кіреді: бет-аузы қан, киімі пәрә-пәрә... Қартай мен ақсақалдар есіктен көрінеді де, бастарын иіп шығып кетеді.

Есенгелді (бұлқынып). Қайдасың жауыздар, атыңдар! ( Ұмтылады. Солдаттар жібермейді. Бір солдат наганын Есенгелдінің көкірегіне тірейді.) Қартай... Қартай предатель! Кезеп! Сатылған мұндар!.. Әлі де кездесерсің, қызыл жалауды сатқан арам! Бетің шыдамады ма? Шыдамас, құнсыз мұндар!

Жақып (улы түрде жымиып). Батыр, батыр... Жұлқынба, батыр... Ойды-қырды бүлдіріп болып ең, енді тыншығарсың.

Есенгелді. Тарт тілінді, бейбіт елді қан қақсатқан «қара талақ!» Сенің қолың шығар деп ойлап ем езім де... Ашық майданда мылтықтың қарауылына іліксең, сөйлесер ем! Ұмытпаңдар алдап түсіріп тұрғандарыңды! Кездесерміз әліде!..

Жақып. Сен қайтадан соғыс комиссары болғанда кездесе жатармыз, әзіріне мен соғыс комиссарымын... Әкетіңдер! Жабындар қол-аяғын кісендеп!.. (Айналып жұртқа қарап.) Ақымақ! Қазан бұзар!.. Бұған төңкеріс неге керек десейші.

Есенгелді (бұлқынып). Кездесерсің әлі де! Бір большевиктің орнына жүзіңді, ана ақсақалдарың мен мына сайқалдарыңды жалпақ табанға таптармыз әлі!..

Жақып (ақырып). Әкетіңдер тезірек! (Әкетеді. Дауыс бірсыпыраға шейін естіледі.)

Шоңмұрын (күлімдеп). Үлкен олжа!