Іштей және сырттай сызылған төртбұрыштар 3-сабақ (Геометрия, 9 сынып, IV тоқсан)

Пән: Геометрия
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Шеңбер. Көпбұрыштар
Сабақ тақырыбы: Іштей және сырттай сызылған төртбұрыштар 3-сабақ
Оқыту мақсаты: шеңберге іштей және сырттай сызылған төртбұрыштардың қасиеттері мен белгілерін білу және қолдану
Сабақ мақсаттары: шеңберге іштей және сырттай сызылған төртбұрыштардың қасиеттері мен белгілерін біледі және қолданады.

І. Ұйымдастыру кезеңі
Жұптық жұмыс:
Оқушылар өткен материал бойынша бір-біріне сұрақтар қояды.
Доға ұзындығының формуласы қандай?
Сектор ауданының формуласы қандай?
Іштей сызылған бұрыштың қандай қасиеттерін білесің?
ІІ. Жаңа сабақ
Мұғалім оқушыларды жаңа сабаққа жетелейді, сабақ мақсатымен таныстырады, бағалау критерийлерін құрастыруға ұсыныс жасайды, қажет жағдайда толықтырады.
Анықтама: Төртбұрыштың барлық төбелері шеңбердің бойында жатса, онда шеңбер төртбұрышқа сырттай сызылған.
Іштей сызылған төртбұрыштың қарама-қарсы бұрыштарының қосындысы 180 градусқа тең.
Анықтама: Егер шеңбер төртбұрыштың барлық қабырғаларын жанайтын болса, онда шеңбер төртбұрышқа іштей сызылған.
Сырттай сызылған төртбұрыштың қарама-қарсы қабырғаларының қосындысы тең болады.

Оқушыларға нұсқаулық таратылады, өздігінен талдауға мүмкіндік береді. Оқушылар оқып бір-біріне түсінгендерін айтады, өзара толықтырады, мұғалім кері байланыс бере отырады, қажет жағдайда түсіндіреді.
Дөңес төртбұрышқа шеңберді, тек қана осы төрбұрыштың қарама-қарсы қабырғаларының ұзындығы тең болған жағдайда ғана іштей сызуға болады.
Дөңес төртбұрышқа сырттай сызылған шеңбер
Дөңес төртбұрышқа, тек қана осы төрбұрыштың қарама-қарсы бұрыштарының қосындысы бір-біріне тең және 1800 болған жағдайда ғана шеңберді сырттай сызуға болады.
Ішіне шеңбер сызылған төртбұрыштар
Егер төртбұрышта іштей сызылған шеңбер болса, онда қарама-қарсы қабырғаларының ұзындығының қосындысы бір-біріне тең.
Егер төртбұрыштың қарама-қарсы қабырғаларының ұзындығының қосындылары тең болса, онда төртбұрышқа іштей шеңбер сызуға болады.
Төртбұрышқа іштей сызылған шеңберлер
Егер төртбұрыштың биссектрисалары бір нүктеде қиылыспаса, онда бұл төртбұрышқа іштей шеңбер сызуға болмайды.
Егер төртбұрыштың биссектрисалары бір нүктеде қиылысса, онда бұл төртбұрышқа іштей шеңбер сызуға болады.
Маңызды ескерту
Бұрыштың биссектрисасы үшбұрыштың екі жағынан бірдей арақашықтықтағы нүктелердің геометриялық ортасы.

Жаңа сабақты пысықтауға есептер шығару:
1. Шеңберге сырттай сызылған теңбүйірлі трапеция берілген. Оның орта сызығы 1см, ал бір бұрышы 300. Шеңбердің радиусын тап.
2. Радиусы 2м-ге тең шеңберге сырттай сызылған теңбүйірлі трапецияның бүйір қабырғасы 5м. Табу керек:......