Сабақ жоспары: О Бөкей «Тортай мінер ақбоз ат» әңгімесі 1-сабақ (Қазақ әдебиеті, 6 сынып, III тоқсан )

Пән: Қазақ әдебиеті
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Мен балаң жарық күнде сәуле қуған...
Сабақтың тақырыбы: О.Бөкей «Тортай мінер ақбоз ат» әңгімесі 1-сабақ
Сабақ мақсаты: Әдеби шығарманың жанрын, фабуласын, сюжетін анықтау.
Сабақ барысы:
Қызығушылықты ояту кезеңі
Терминдерді оқы. Топта талда.
Әңгіме дегеніміз - оқиғаны қарасөзбен баяндайтын шағын көркем шығарма жанры.
Әңгімеге тән белгілер:
1) Көлемі жағынан шағын.
2) Кейіпкерлер саны аз.
3) Автордың шеберлігін талап етеді, онда адам, оның өмірі мен тағдыры, аса маңызды деген оқиға жинақы беріледі. Мұнда бір айтылған жайларға қайта оралуға, тәтпіштеп баяндауға, ұзақ суреттеуге орын жоқ. Әңгіме жанры аз сурет арқылы көп жайды аңғарта білетін айрықша көркемдік шеберлікті талап етеді.
4) Сюжет ұйытқысын құрайтын оқиғаның басталуы, шарықтау шегі мен шешімі болады.
5) Оқиға көбіне бірінші жақтан баяндалып, әңгімешінің оқиғаға тікелей қатыстылығын көрсетеді.
Әңгіме белгілерін сынып оқушылары бір-бірімене түсіндіреді. Әр оқушы өзі түсінгенін ең аз дегенде үш оқушыға түсіндіруі керек.
Мағынаны тану кезеңі
1-топ тапсырмасы
• Әңгіме үзіндісін оқы, тақырып қой.
• Әңгімелеуші кім? Қай жақтан баяндалып тұр?
• Әңгімелеуші қандай адам деп ойлайсың?
2- топ тапсырмасы
• Әңгіме үзіндісін оқы, тақырып қой.
• Оқиға қалай басталып тұр? Ары қарай не болуы мүмкін?
• Тортай неген тас үңгірде жалғыз болуға құмар деп ойлайсың?
3-топ тапсырмасы
• Әңгіме үзіндісін оқы, тақырып қой.
• Қай шығарманы есіңе салды? Қай жағынан ұқсас болу мүмкін?
• «Кітап –жалғыз сырласым» деген пікіріне сенің көзқарасың қандай?
4-топ тапсырмасы
• Әңгіме үзіндісін оқы, тақырып қой.
• Әңгімелеушінің «Тортайды әлдеқашан ұмытқанмын» деген сөзінде өкініш бар ма?
• Үйленуіне құлағының мүкістігі бөгет болды ма?
• Қалай ойлайсың басқа да кедергілер болды ма? Себебі неде?
5- тапсырма
• Әңгіме үзіндісін оқы, тақырып қой.
• Тортай бойындағы мінез қалай өзгерген? Бұрынғыдай өткір ме?
• Әңгімелеушінің «Тортай мінер ақ боз ат... менің тақымымыда кеткендей еді... иесіне қайтаруға кеш еді» деген сөздері саған қалай әсер етті?
• Армандар іске аса ма? Асыру үшін не істеу керек?
Бұл тапсырмаларды топтар талдап, орындап болған мәтіндермен ауысады, «карусель» тәсілі бойынша сағат тілімен жылжып отырады. Тапсырманы қорытындылау мақсатында барлық сынып төмендегі кестені сәйкестендіреді.
Сюжеттің басталуы Тортай мінер ақ боз ат... Менің тақымымда кеткендей еді...
Сюжеттің байланысы Тортай мен Ораштың достығы
Сюжеттің шиеленісуі Тортайдың түсі
Сюжеттің шегі Салықсалған ауылының көрінісі
Сюжеттің шешімі Тортайдың үйінен кетуі
Бұл тапсырма жұппен/топпен/сыныппен орындалады.
Саралау тапсырмасы
Оқушыны қызықтыру мақсатында «арманы орындалмаған қандай ерекше оқиға есіңде қалды деген сұрақ бойынша үйдегі үлкендерден сұхбат алу» тапсырмасы беріледі. Тапсырма қабілеті жоғары және мұғалім қолдауын қажет ететін оқушыларға да беруге болады. Арманның орындалмау себебін өзіне талдату арқылы шығарма идеясын анықтатамыз.....