Педагогика | Ұлыбритания мен Қазақстанның білім беру жүйесіне салыстырмалы талдау

Мазмұны
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
1.1 Ұлыбританияның білім беру жүйесі
1.2 Қазақстанның білім беру жүйесі
1.2 Екі ел арасындағы салыстырмалы талдау
1.3Ұлыбритания мен Қазақстанның TIMSS, PIRLS, PISA халықаралық салыстырмалы зерттеулер нәтижесі.
III. Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе бөлім
Зерттеу жұмысының мақсаты. Дамыған алып 7 елдердің бірі, тарихы бай парламентарлы монархия елі Британия корольдігі мен дамыған 30 елдің қатарына кіруді өзіне мақсат еткен Қазақстанның білім беру жүйелерін салыстырып, ұқсастығы мен айырмашылығын белгілей отырып, отандық білім беру реформамыздың бағытын бағалау.
Зерттеу жұмысының міндеті.Ұлыбритания мен Қазақстанның Халықаралық стандартқа сай білім беру сапасын көрсету. Екі елдің қазіргі таңғы білім беру жүйесі мен тәрбиесін анықтап, әр деңгей бойынша өзіндік талдау жасау.
Зерттеу нысаны.Ұлыбритания мен Қазақстандағы білім беру жүйесі. Зерттеудің мазмұны. Менің алып отырған жұмысымды тарихы мол алып, әлі де өз статусын жоғалтпаған, Тұманды Альбионда орналасқан кәрі құрлық өкілі Ұлыбритания Біріккен Корольдігі мен аз да болса, көптеген жемісті нәтижелерге қол жеткізген дамушы Қазақстанның білім беру деңгейін салыстыруға арнадым. Әрине, егемендігін алғанына енді ғана 24 жыл болған Қазақстанның білім беру жүйесін тәжірибесі мол Ұлыбританияның білім беру жүйесімен салыстыру жас бала мен сақалды атамен салыстырғандай көрінеті белгілі. Дегенменде, менің пікірімше, жас дамушы ел болғандықтан, дамыған 30 елдің қатарына қосылу үшін басқа елмен салыстыра отырып,өзіміздің реформамызды жаңартып, жаңғыртқанның еш зияны жоқ. “Үйрен де, жирен” демекші өзімізге, экономикамыз бен әлеуметімізге, қоғамызға сай бірнеше пайдалы жақтарын қарастырсақ артық болмас.
Білім беру деңгейі дегеніміз не? Білім беру деңгейі – экономикалық және ғылыми – техникалық прогрестің бастау көзі, мемлекет пен қоғамның табысты дамуының кепілі. Білім беру саласында кенжелеп қалу елдің қабілеттілігіне, ұлт болашағына және мемлекеттің қауіпсіздігіне тікелей әсер етеді. Олай болса, білім мемлекеттің даму жолының көрсеткіші, себебі білім мемлекеттің ұстанған даму жолына не шек қояды, не жаңа бағытын анықтайды.
Сондықтан да, менің алып отқан жұмысым тек білім беру жүйесін ғана зерделеп қана қоймай, 21 ғасыр идеялар мен инновациялық технологиялардың бәсекелестігіне айналған ғасырда Қазақстан мен Ұлыбританияның алып отырған орнын анықтау.
Әйтсе де екі мемлекеттің білім беру деңгейлерінің ара салмағы жермен көктей.Ұлыбритания ғылым және білім беру саласында әлемнің жетекші елдерінің бірі болып саналады.2013 жылғы Times Higher Education рейтингі бойынша ең жоғары дәрежелі 100 университеттерінің ішінде Ұлыбританияның тоғыз өкілі кірді,бұл университеттер саны бойынша көрсеткіш Ұлыбританияны АҚШ-тан кейінгі екінші орынға жеткізді .Міне осындай тәжірбиесі мол елмен еліміздің білім беру жүйесін салыстыра отырып,еліміздің Білім беру заңына толықтырулар мен жаңа реформалар енгізу артық етпес.
Елбасы Н.Ә.Назарбаев Қазақстан халқына Жолдауында XXI ғасырда білімін дамыта алмаған елдің тығырыққа тірелетінін ескертіп, еліміздің білім жүйесін дамытуға бағытталған іс-шараларды белгіледі. Еліміздің білім жүйесінің даму үрдісін дүние жүзінің өркениетті елдерінің білім жүйелерімен салыстыра қарасақ, оны Елбасы жүктеген міндеттер биігіне жеткізу үшін қыруар шаруа атқару керектегі айқындала түседі.
Яғни Қазақстан мен Ұлыбританияның білім беру жүйесіне салыстырмалы талдау арқылы дамыған елдегі білім беру жүйелеріндегі үздік жетістіктерін зерттеп, зерделеумен оңды жақтарын өз қызметімізде пайдалану. Мұндай тәсілді қолдану еліміздегі педагогикалық жұмысты жетілдіру жолдарын іздестірудің маңызды және өнімді бағыттарының қызметін атқарады.
Зерттеудің деректері. Салыстырмалы педагогика бойынша маман ғалымдардың еңбектері, мақалалар жинағы.Оқу әдістемелік және бағдарламалық құжаттар.
Негізгі бөлім
Ұлыбританиядағы мектепке дейінгі білім беру
Үкімет актісіне сәйкес,Ұлыбританияда 1944 жылдан бастап мектепке дейінгі тәрбие жүйесіне мемлекеттік (тегін) және жекеменшік мектепке дейінгі мекемелер кіреді.Қазіргі уақытта Ұлыбританиядағы мектепке дейінгі тәрбие жүйесі мектепке дейінгі мекемелердің алуан түрлілігімен ерекшеленеді.Елде муниципиальдық (мемлекеттік) және жекеменшік күндізгі яслилер, мемлекеттік және жекеменшік яслилік мектептер, мемлекеттік яслилік сыныптар,3 жастан 5 жасқа дейінгі балаларды күтіп, тәрбиелейтін ойын топтары жұмыс істейді.
Англия- мектепке дейінгі балаларды тәрбиелеп,оқытуда өте тәжірбиелі ел.Бұл елде мектепке дейінгі білім беру 3-5 жасқа дейінгі балаларға тегін түрде жүргізіледі және жеке меншік Nursery School мекемелерде жұмыс істейді. Қазіргі таңда Англияда 3-5 жас аралығындағы балалардың бәрі дерлік тегін мектепке дейінгі білім алуда.Ол мемлекеттің 1992 жылы қабылдаған арнайы бағдарламасының нәтижесі.Ол бағдарламаларға сай әрбір 3 жастағы бүлдіршін аптасына 12,5 сағат ,жылына 38 апта тегін білім алуына құқығы бар.Тағы да айта кетерлігі мектепке дейінгі білім беру мекемелерінде балаларды нөлдік сыныптарға және мектепке дайындайды
Англияның мектепке дейінгі білім беру мекемелері негізінен 70-80 балаға арналған және 1 тәрбиелеушіге 13 баладан тиеді.
Олар балаларды 2 айдан бастап қабылдайды және 2 жастан бастап та қабылдайды, 2 айлық баланың ай сайынғы төлемі өте жоғары болады.
5 жасқа дейінгі балаларға білім берудің сапасы мекеме үлгісіне сәйкес болады. Балалар бақшалары мен мектепке дейінгі сыныптарда тәрбиеленетін балалар мектептердің бастауыш сыныптарындағы балалардан гөрі неғұрлым жан-жақты дамиды.
Бұл балалар қызметін жақсы жоспарлап және ұйымдастыруға (мақсатты бағытталған ойын, зерттеушілік қызмет және т.б), сондай-ақ жас жағынан ала-құлалықтың жоқтығына, балалар мен ересектер санының үздік арақатынасына, балалардың жас ерекшеліктеріне сай келетн материалдық жағынан жақсы қамтамасыз етілеуге, 3-5 жасар балалармен табысты жұмыс істейтін тәжірибелі педагогтардың болуына байланысты.
Мектепке дейінгі барлық мекемелер денсаулық сақтау және әлеуметтік қорғау министрлігіне, сондай-ақ Білім және ғылым министрлігіне қарайды. Олар бір-бірінен тәрбиелік жұмыстың мазмұнымен, формалары және әдістерімен, күн режимімен, материалдық базасымен, персонал саны мен біліктілігіне қойылатын талаптарымен ерекшеленеді.
Муниципалдық күндізгі яслилерді жергілікті өкімет орындары (муниципалитет немесе графтық кеңес) ашады және бірнеше ай мен 4-5 жасқа дейінгі балаларды күтіп-бағуға арналады. Олардың саны аз болуына байланысты күндізгі яслилерге бірінші кезекте материалдық жағдайларының қиындығына байланысты баланы үйде тәрбиелеуге лайықты жағдайлары жоқ ата-аналардың балалары қабылданады.Мектепке дейінгі мекемелердің тәрбиешілерін дайындау оқу мерзімі 3-4 жыл болатын педагогикалық колледждерде жүзеге асырылады.
Мектепке дейінгі білім беру мекемелеріндегі ерекшелігі: әр бала жеке индивид,өз пікірі мен өз ойын анық айта алады.Бала міндеті жақсы қорғалады.
Ата – ана баланың жағдайына тікелей назарда болады.Өтілетін пәндердің барлығы логикалық дамытуға бағытталады.
 Ағылшын тілі
 Швед тілі
 Музыка
 Оқу
 Жазу
Мектептегі 10 жыл бағдарламасы
Балабақшадан соң мектепке дейінгі міндетті емес білім алуға қызығушылық артуда. Мұнда күзгі оқу кезеңінде 6 жасқа толған балалар мектепке дейінгі кіріспе білім ала алады,мақсаты әр баланың дамуы мен білім алуын ынталандыру.
Қазақстанның мектепке дейінгі білім беру жүйесі
Қазақстанның мектепке дейінгі тәрбие беру жүйесі әртүрлі типті, түрлі және деңгейлі білім беру ұйымдарынан тұрады:
 мектепке дейінгі ұйымдар;
 жалпы білім беру мектептеріндегі мектеп алды сыныптары;
 жоғары оқу орындары және орта кәсіптік білім беру ұйымдарында мектепке дейінгі білім беру факультеттері және бөлімдері.
Негізгі түрі 9-10 сағаттан жұмыс істейтін және жастық топтары бар ясли-бақша болып табылады. Мектепке дейінгі тәрбие жүйесінің сапасын жақсарту үшін бірқатар республикалық жалпы білім беру бағдарламалары құрылған: «Балбөбек», «Қарлыгаш», «Қайнар» және басқалар. 5-7 жастағы балалардың мектепке дейінгі дайындық сапасын қамтамасыз ету мақсатында министрлікпен екі оқу бағдарламасы жасалған: «Мектеп жағдайында 5-6 жастағы балаларға мектепке дейінгі дайындыққа арналған жалпы білім беру бағдарламасы», «Балабақшада 5-7 жастағы балалардың мектепке дейінгі дайындық бағдарламасы».
Осы бағдарламаларға 19 оқу-әдістемелік кешендер әзірленген, оған 82 оқу басылымдары кіреді. Сонымен қатар, баланың қолын жазуға үйрету дайындығы бойынша мұғалімдерге арналған, кәдімгі математикалық білімдерді ұластыру, балаларды қоршаған ортамен таныстыру бойынша әдістемелік кеңестер, балалар көркем әдебиеті бойынша хрестоматия, сондай-ақ балаларға арналған әліппе-дәптерлер және т.б бар.
2012 жылы республикада 668 бала-бақша жұмыс атқарды. Қазақ тіліндегі бала-бақшалар саны -291. Қалада-49,3 %. Ауылда-50,7% орналасқан.
2012жылғы статистикаға сүйенсек 1-6жас аралығындағы мектепке дейінгі ұйымдарға баратын балалар саны -1 926 333 құрады.
Мектепке дейінгі білім беру аясындағы бағдарламалар:
№ Аты Уақыты мақсаты міндеті
1 «Алғашқы қадам» (1-3 жас)
ҚР БҒ Министрінің 2008 жылғы 28 қарашадағы № 628 бұйрығымен бекітілген.
Балалардың іс-әрекеттерінің барлық түрлері мен нысандарында жеке-бағдарлық ыңғай жасау
Әр баланың құзыреттілігін дамыту; жетекші біліктерін қалыптастыру.
2 «Балбөбек» 2012 жыл Мектепке көшірілу кезіндегі өңірлік ерекшелігін ескере отырып, тең межелік бастау мүмкіндіктерін қалыптастыру. Этнопедагогика идеялары іске асырылып, материалды құрудың тақырыптық қағидаты сақталынған жоспарды интеграциялау.
3 «Қайнар» 2012 жыл Балаларды тәрбиелеу, оқыту, дамытуды тұлғаға бағдарлау. Арнайы әзірленген оқу-әдістемелік кешенмен сүйемелденіп,бағдарламаға арналған қосымша материалды бір жүйеге келтіру.
4 «Қарлығаш» 2012 жыл Ата-аналарға арналған консультатциялық пунктерде және толық емес,яғни күні бойы болмайтын шағын орталықтардың оқу-әдістемелік үрдісінде қолдану. Әр білім беру саласы меңгерудің нақты индикатоларымен сүйемелденген және толық бағдарламалық-әдістемелік қамтамасыз ету.
2012 жыл 1-6 жас аралығында мектепке дейінгі ұйымдарға барғандар саны -1926333 бала
2012жыл 1-6 жас аралығында мектепке дейінгі білім беру және оқытумен қамтамасыз ету 47,2%.
Тұрақты және маусымдық түрде қызмт ететін балабақшалар контингентігі –
450766 Қалада – 313834 бала
Ауылда – 136932 бала
Мектепке дейінгі білім беру жүйесін кеңейту арқылы балалардың мектепке дейінгі тәрбие мен оқуға құқығы қамтамасыз етіледі. Мемлекет мектепке дейінгі білім беру жүйесін жетілдіру және оның қолжетімдігін қамтамасыз етуі арқылы еліміздің адами және кадрлық әлеуетін дамытудың негізі ретінде қарайды.
2012 жылы балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтамасыз ету жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған «Балапан» бағдарламасын іске асыру шеңберінде мектепке дейінгі білім беру жүйесінің өсуі 801 бірлікті құрады. (1 сурет).
1 сурет. Мектепке дейінгі тәрбие және оқыту жүйесінің желісі, бірлік
8392
7591 5422
2970 5000
2591
Мектепке дейінгі ұйымдар Балабақшалар Шағын орталықтар
2011 2012
Мектепке дейінгі білім беру ұйымдар санының көбеюі шағын орталықтардың көптеп ашылуымен байланыстырылады. 2012 жылға республикада мұндай білім орталықтарының саны 422-ге артты. Толық бір күндік бағдарламаға толы орталықтар 2197 болды, ол жалпы көрсеткіштің 40,5% құрады.
Шағын орталықтар жүйесінің белсенді дамуы Оңтүстік Қазақстан облысында байқалады, 2011 жылмен салыстырғанда олардың саны 322 ұйымға көбейді және 563 бірлікті құрайды.Өңірлік бөліністе мұндай шағын орталықтар Шығыс Қазақстан облысында (1160), Солтүстік Қазақстанда (505), Қостанай (488) және Алматы облысында (428) байқалады.
Шағын орталықтар жүйесі, бірлік
Өңір 2011 2012
Ақмола облысы 305 333
Ақтөбе облысы 273 275
Алматы облысы 434 428
Атырау облысы 324 292
Шығыс Қазақстан облысы 1102 1160
Жамбыл облысы 175 181
Батыс Қазақстан облысы 283 289
Қарағанды облысы 312 313
Қостанай облысы 499 488
Қызылорда облысы 222 228
Маңғыстау облысы 43 54
Павлодар облысы 257 272
Солтүстік Қазақстан облысы 491 505
Оңтүстік Қазақстан облысы 241 563
Алматы қаласы 20 21
Астана қаласы 19 20
ҚР 5000 5422
2012 жылы тұрақты және маусымдық жұмыс істейтін балабақшалар саны жалпы республика бойынша мектепке дейінгі білім беру жүйесінде алатын үлестің 35,4% құрады. Оның 49,3% қалада болса, 50,7% -ауылдық өңірлерде орналасқан. Осылайша, мектепке дейінгі білім берудің қолжетімділігі мен желілердің бөлінуі бойынша теңдей үдеріс сақталуында.
Ең көп балабақшалар Оңтүстік Қазақстан облысында (476 бірлік), Ақтөбе облысында (234 бірлік) және Алматы қаласында (244 бірлік) орналасқан.
Тұрақты және маусымдық балабақшалар жүйесі, бірлік
Өңір 2011 2012
Ақмола облысы 132 147
Ақтөбе облысы 230 234
Алматы облысы 164 204
Атырау облысы 116 125
Шығыс Қазақстан облысы 143 178
Жамбыл облысы 163 172
Батыс Қазақстан облысы 178 182
Қарағанды облысы 186 199
Қостанай облысы 128 144
Қызылорда облысы 199 221...............