География | Қаратау қорығы

Мазмұны
І. Кіріспе.
ІІ. Зерттеу бөлімі.
а) Қорықтар-ұлттық мұра.
ә) Қаратау қорығының мүмкіншіліктері.
б) Қаратау таулы аймағына туризмді орналастыру.
ІІІ. Қорытынды.
Кіріспе.
Таңдалған тақырып бойынша ғылыми жұмысқа кірісер алдында,менің алдыма қойған мақсатым, осы Оңтүстік Қазақстан өлкесінде орналасқан Қаратау қорығын барша Қазақстандықдарға таныстыру, онда сирек және жойылып бара жатқан өсімдіктер мен жануарларды зерттеу және экологиялық жағдайлары мен қорғау шараларын ұйымдастыру. Менің ойымша, бұл міндеттердің талдауы мен білімі осы саладағы меннің болашақ жұмысыма көмек болады деген үміттемін.
Ұшқан құстың қанаты талып, тұлпардың тұяғы қажалатын жеріміз қандай кең болса, Аллаға шүкір, соның асты да, үсті де табиғат байлықтарына өте бай. Біздің Қартау өңірінің ғажап табиғаты сол күйінде сақталған. Ол өзінің байлығы мен сұлулығы арқылы жұртты әр уақытта қызықтырады, тамсандырады. Ал енді Қаратау қорығын – баршамыздың ортақ борышымыз.
Республика деңгейінде Қазақстанның экономикалық жағдайын дамыту барысында табиғатты қорғау ісі алдыңғы қатарға қойылған стратегиялық бағдарламаның негізгі тұғырларының бірі. Жақын арада қабылданған Қазақстан Республиқасы Президентінің «Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар» Заңыңда күзету және қорғау туралы 29-бапта былай делінген:
«Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы Қазақстан Республикасы заңнамасын бұзушылықтың жолын кесу мақсатында аумақты қарауылдауды, оның ішінде жер және әуе көлігін қолданып қарауылдайды;
2) Өрттің алдын алуды, оларды бақылауды және сөндіруді сонымен қатар суды ластанудан былғанудан, сарқылудан сақтау, өсімдіктерді, жануарларды қорғау, індеттер мен эпизоотиялардың алдын алу мақсатында халықтың санитарлық-эпидемиологиялық сауаттылығы мен ветеринариялық мониторингті қамтамасыз етуді, санитарлық нормаларды қалыптастыруды, жерді эрозиядан қорғауды, жануарлардың санын реттеуді және санақ жүргізуді, аң аулауға қатаң тыйым салуды, қорық аумағын сұғанақтардан қорғауды қамтамасыз етеді.
Қаратау қорығына Қазақстан және Орта Азияға тең келер көркем аймақ жоқ – деген көршілес жатқан елдердің ботаника, зоология және география саласының ғалымдары.
Қорықтар – ұлттық мұра.
Дүние жүзінің әр түрлі елдерінде құрылған қорықтардың қорғау тәртібі, атқаратын қызметі мен негізгі бағыты әр түрлі. Сондықтан қорғауға алынған жерлерді қорықтар, қорықшалар, резерваттар, ұлттық парктер, табиғат ескерткіштері деп бөледі. Қазіргі уақытта дүние жүзінде 2600-дан астам қорық бар.
Қазіргі таңда Республика көлемінде ерекше көңіл бөлініп отыр. Оған дәлел ретінде соңғы жылдары Республика көлемінде кеңінен өріс алып келе жатқан “ Жасыл ел” бағдарламасын ( 2005ж ) және 2006 жылдың 1- шілдесінде қабылданған “Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы” Заңды ерекше атап өтуге болады.Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мен қоршаған ортаның соларда орналақан экологиялық, ғылыми мен мәдени жағынан ерекше заңды объектілері Қазақстан Республикасының ұлттық байлығы болып табылады.
Ерекше Қорғалатын табиғи аумақтар туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2006 жылы 7 шілде N 175
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мен қоршаған ортаның соларда орналасқан экологиялық, ғылыми және мәдени жағынан ерекше заңды объектілер! Қазакстан Республикасының ұлттық байлығы болып табылады.
1 бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумактар ұғымы.
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар - ерекше қуқықтық қорғау режимi бар..не мемлекеттің табиғи-қорық қорын сактау мен қалпына келтіруді қамтамасыз ететін шаруашылық кызметі режимі мен реттелетін жер, су, орман және жер қойнауы учаскелері.
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды күзету- ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы Казазақстан Республикасы заңнамасын бұзушылыктарын анықтау және оның жолын кесу, өрттің алдын алу, байқау, және жою үшін ерекше қорғалатын аймакта жүрізу мүмкін ic-шаралар кешені;
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды.
3 бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы Қазақстан Республикасыньң заңнамасы.
Қазақстан Республикасынң ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы заңдары Қазақстан Республикасың Конституциясына негізделеді және "Қоршаған ортаны қорғау туралы" Қазақстан Республикасының Заңынан, осы Заңнан, басқа да заң актілері мен езге де нормативтік құқықтық актілерден тұрады.
4 бап. Қазазакстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңдарының принциптері.
Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумактар туралы заңдары мынадай принциптерге негізделеді.
• мемлекеттік табиғи-қорық; қорын, биологиялық алуан тipшілікті және табиғи экологиялық жүйелерді сактау;
• ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды нысаналы пайдалану;
• ғылымды, мәдениетті, ағарту мен БІЛІМ беру iciн дамыту мақсатында ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды ұтымды пайдалану;
• Әлеуметік-экономикалық факторларды және жергілікті халықтық мудделерін ескере отырып, туризм мен рекреацияны дамыту;
.• ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы зандарды бұзушылыкпен келтірген залалды өтеу;
• халықтың және қоғамдық бірлестіктердің ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласына қатысуы;
• мемлекеттің табиғи-қорық қоры мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жәй-күй туралы ақпаратпен еркін танысу
• халықаралық құқық неізіндегі халықаралық ынтымақтастық.
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мен қоршаған ортаның соларда орналаскан экологиялық, ғылыми және мәдени жағынан ерекше заңды объектілер! Қазақстан Республикасының ұлттық байлығы болып табылады.
12 бап. Азаматтардың ерекше қоғалатын табиғи аумақтар саласындағы құқықтары мен міндеттері.
1. Азаматтардың:
ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды белгіленген тәртіппен пайдалануға, мeмлeкeттiк табиғи-қорық қорын қоргау және қалпына келтіру жөніндегі шараларға катысуға;
ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың қоғамдық бірлестіктері мен қоғамдық қорларын құруға;
ерекше қорғалатын табиғи аумақтар құру жөнінде ұсыныстар енізуге;
ерекше қорғалатын табиғи аумақтар бойынша қоғамдық сараптамаға қатысуға;
мемлекетік органдар мен ұймдарға ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мәселелері жөнінде хат, шағым, арыз жазуға және ұсыныстар жасауға, олардың қаралуын талап етуге құқығы бар.
2. Азаматтар табиғатты қорғауға және табиғат байлықтарына ұкыпты қарауға, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңдарды сақтауға міндетті.
3. Шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдар ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласында, егер Конституцияда, заңдарда және Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Қазақстан
Республикасының азаматтары үшн белгіленген құқықтарды пайдаланады және солар сияқты міндетті болады.
13 бап. Қоғамдық бірлестіктердің ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындагы құқықтары мен міндеттер!
1. Коғамдық бірлестіктердің:
ерекше қорғалатын табиғи аумақтар бойынша бағдарламаларды әзірлеп, насихаттауға, азаматтардың құқықтары мен мүдделерін қорғауға, оларды қорық ici саласындағы белсенді қызметке epiкті негізде тартуға;
уәкілетті органдарға ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілерді әзірлеп, қабылдау туралы ұсыныстар енізуге;
ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды дамыту мен орналастыру бағдарламаларын, оларды құру жөніндегі негіздемелер әзірлеу ісінде ұсыныстар енгізіп, оған қатысуға;
ерекше қорғалатын табиғи аумақтар бойынша мемлекеттік сараптамалар журізуді талап етуге және қоғамдық сараптама жүрізуге; ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда мемлекеттің табиғи-қорық қорын қорғау, қалпына келтіру мен пайдалану жөнiндeгi жұмыстарға белгіленген тәртіппен қатысуға;
ерекше қорғалатын табиғи аумақтар бойынша қоғамдық бақылауды жузеге асыруға; ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың қоғамдық қорларын құруға;
мемлекеттік органдар мен ұйымдардан ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы акпаратты белгіленген тәртіппен алуға;
айыпты ұйымдарды, лауазымды адамдар мен азаматтарды жауапка тарту туралы мәселелер қоюға, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңдарды бұзу салдарынан азаматтарға келтірілген зиянды етеу жөнінде сотқа талап-арыз беруге;
Өздерінің заңдарда және өзге де нормативтік құқтық актілерде көзделген басқа да құқықтарын белгіленген тәтіппен іске асыруға құқығы бар.
Қоғамдық бірлестіктер ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы өз кызметін Қазакстан Республикасының заңдарына сәйкес
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мен қоршаған ортанын соларда орналасқан экологиялык, ғылыми және мәдени жағынан ерекше заңды объектілері Қазақстан Республикасының ұлттық байлығы болып табылады 24-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумактардың қорғалатын аймактары
1. Колайсыз сыртқы ықпалдардан қорғау үшін ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың айналасына сол аймақтар шегінде осы аумактардың экологиялық жүйелерінің жай-күйіне және қалпына келтірілуіне тepic ықпал ететін кандай да болсын кызметке тыйым салынатын қорғаныш аймақтары белгіленуі мумкін.
2. Қорғаныш аймақтары табиғи ресурстарының көлемін, шекарасын режимін және пайдалану тәртібін қоршаған ортаны қорғау саласындағы орталық аткарушы органның келісімімен жерплікті атқарушы органдар белгілейді.
Қорғаныш аймақтарының жері арнайы белгілермен белгіленеді.
25-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы қорғаныш шаралары
1. Ерекше қорғалатын табиғи аумактарда қоршаған ортаға зиянды ықпал етудің алдын алу және оны жою мақсатында мынадай қорғаныш шаралары жүргізілуі мүмкін:
табиғи апаттардың алдын алу және оларды жою, өрттердің алдын алу, дер кезінде анықтау және жою;
судың зиянды ықпал етуінің алдын алу және оны жою;
өсімдіктердің қоргау, зиянды жәндіктердің өcin-өну ортасы мен ағаш ауруларын дер кезінде анықтау және оларға қарсы күрес, орманда санитариялық және басқа да ағаш кесу (жол төсеген, өртке қарсы белдеулер жасаған кезде жол кұрылысына байланысты орман тазалау);
халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығын және ветеринариялық қадағалауды қамтамасыз ету, міндеттер мен эпизоотиялардың алдын алу мақсатында жануарлар санын реттеп отыру.
2. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы қорғаныш шаралары оларды Қорғау режимдерін ескере отырып, ғылыми ұйымдардың ұсыныстары негізінде және қарамағында осы аумақтар бар атқарушы органдардың руқсаты бойынша жургізіледі.
26-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумактардағы мемлекеттік табиғи-қорық қорын қалпына келтіру
1. Ерекше қоғалатын табиғи аумақтардағы мемлекеттік табиғи-қорық қорын қалпына келтіру мақсатында мынадай шаралар жургізу мумкін:
жерді эрозиядан сактау мен бұрын бөлінген жерлерді қалпына келтіруді қоса, жерді қорғау;
су қоймаларының қолайлы режимін сақтау, суды ластанудан, күл-қоқыстан және сарқылудан қорғау
эрозиялық процестерді болғызбау және экологиялық жағдайда жақсарту мақсатында ормандарды қалпына келтіру мен орман өcipy;
жануарлардың –тіршілік ортасы мен өcin-өну жағдайларын, жүріп өтетін жолдары мен шоғырланатын орындарын қоргау;
жануарлар мен есімдіктердің сирек кездесетін және құрып кету қәупі төнген түрлерін қорғау көбейту, өcipy және табиғи ортада қалпына келтipy; абайы өсімдік түрлерін қолдан өcipy, тұқымын сұрыптау және көбейту.
2. Ерекше қорғалатын табиғи аумактарда қалпына келтіру шаралары, қорғау режимдері ескеріле отырып, ғылыми ұйымдардың ұсыныстары неізінде және қоршаған ортаны қорғау саласында мемлекеттік бақылауды жүзеге асыратын органдармен жасалған кeлiciм бойынша журізіледі.
Республика көлемінде ерекше қорғауды талап ететін 10 мемлекеттік табиғи қорықтар, 9 мемлекеттік табиғи ұлттық саябақтар, 2 табиғи орман резерваттары, республикалық маңызы бар 57 орман қорықшалары, 26 табиғи ескерткіштер, 5 мемлекеттік қорықтық өңір, 3 зоологиялық саябақтар, 5 ботаникалық бақтар ұйымдастырылған. Еліміздегі осындай ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың алып жатқан жер көлемі 17 млн. 874 мың гектар алқапты құрайды. Бұл Республикамыздың жалпы жер көлемінің 6,5 пайызын жуық жер деген сөз.
Ал халықаралық биологиялық әр алуандылықты сақтау жөніндегі Конвенцияда табиғи генетикалық қорды сақтап қалу үшін, мұндай арнайы ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың көлемі мемлекеттік жалпы жер көлемінің ең кем дегенде 10 пайыз аумағын құрау қажеттігі ерекше атап көрсетілген. Бұл халықаралық Конвенцияға Қазақстан елі де қосылған. Осыған сәйкес қазір елімізде ерекше қорғалатын аймақтарды біртіндеп көбейту шаралары қолға алынып отыр. Оның дәлелі ретінде соңғы жылдары елімізде ерекше қорғалатын аумақтардың көлемін арттыру мақсатында мемлекеттік жалпы жер жер көлемінен тағы да 1 млн. 800 мың. Гектар аумақ ....