Бөлім: «Жаңылтпаштар жинағы»
Жаңылтпаш — қазақ ауыз әдебиетінің шағын жанры. Жаңылпаш ойын-сауыққа жиналған жұртты күлдіру; жас ұрпақтың тілін ұстартып, әр түрлі сөзді шапшаң айтуға үйрету мақсатымен пайда болған. Жаңылпаштың сөздері адамды жаңылдыратындай қиын, көбінесе, ұяң және қатаң дауыссыз дыбыстардан құралады, қара сөз немесе өлең түрінде болады. Жаңылпаш ойын-сауықтарда ән білмейтін, жатқа тақпақ айта алмайтын жастарға жаза ретінде де қолданылған. Мұндай ұятты жағдайға қалмас үшін әр жас жігіт пен қыз ән-жыр үйренуге талпынған. Қазіргі кезде Жаңылпаш жаңа мазмұнға ие болып, түрі мен мазмұны жағынан молыға түсті. Жас ұрпақты достыққа, бірлікке, адамгершілікке, ізгі қасиеттерге тәрбиелеудің маңызды құралына айналды. “Қамаштан көріп қалашты, Қалашқа Жарас таласты, Бөлінсін десең қалаш тең, таласпа Жарас Қамашпен” сияқты тәрбиелік мәні зор Жаңылпаштар бала бақшалар мен мектептерде жиі қолданылады.
«Т»Тастан-тасқа тайғанап,Таудан түскен таутеке,Төңiректен тың тыңдап,Тапжылмастан тұрды да, Тiке тартып талтүстеТасқайнарға таяды.Тасқайнардың..
© Ескен Елубаев
Сұрапыл сел сарқырама сияқты,Сай-саламен сарылдаған су ақты.Самырсынды сiрiңкеңiз секiлдiСырт сындырып, сереңдетiп сұлатты.
© Ескен Елубаев
«Н»Назым наубайханада наубай,Нан-нанба.Назымның наубайханасындағы нандай,Нан жоқ нəрлi ондай.
© Ескен Елубаев
«Қ»Қастерлi құс – қоқиқазҚорығында Қорғалжын.Қарақшы, қаныпезерденҚамқорлықпен қалайда,Қоқиқаздар қорғалсын.
© Ескен Елубаев
«К»Көргенiмде кеше кеп,Көкөнiске кезек көп,Күткiм келмей кеткенмiн.Көрсем бүгiн кешке кеп,Кемiмептi кезек көп,Кезек күтем, кетпеймiн.
© Ескен Елубаев
«Й»– Той қалай өттi?– Айқай-ұйқайсыз.Дау-дамайсыз.Ойбай-ұйбайсыз,Той осылай өттi.
© Ескен Елубаев