Бөлім: «Жаңылтпаштар жинағы»

Жаңылтпаш — қазақ ауыз әдебиетінің шағын жанры. Жаңылпаш ойын-сауыққа жиналған жұртты күлдіру; жас ұрпақтың тілін ұстартып, әр түрлі сөзді шапшаң айтуға үйрету мақсатымен пайда болған. Жаңылпаштың сөздері адамды жаңылдыратындай қиын, көбінесе, ұяң және қатаң дауыссыз дыбыстардан құралады, қара сөз немесе өлең түрінде болады. Жаңылпаш ойын-сауықтарда ән білмейтін, жатқа тақпақ айта алмайтын жастарға жаза ретінде де қолданылған. Мұндай ұятты жағдайға қалмас үшін әр жас жігіт пен қыз ән-жыр үйренуге талпынған. Қазіргі кезде Жаңылпаш жаңа мазмұнға ие болып, түрі мен мазмұны жағынан молыға түсті. Жас ұрпақты достыққа, бірлікке, адамгершілікке, ізгі қасиеттерге тәрбиелеудің маңызды құралына айналды. “Қамаштан көріп қалашты, Қалашқа Жарас таласты, Бөлінсін десең қалаш тең, таласпа Жарас Қамашпен” сияқты тәрбиелік мәні зор Жаңылпаштар бала бақшалар мен мектептерде жиі қолданылады.
Атыңды аяп,Атылмай-ақ,ҚойсаңшыАтылмай-ақ!
©  Кеңесжан Шалқарұлы
Секілді емен,Секір Мерген.Секіргеннен.СекірмегенСекілді өрден,Секір Мерген.
©  Кеңесжан Шалқарұлы
Қонды құстар,Қондырты құштар.Қонды құс таОңды күш бар.
©  Кеңесжан Шалқарұлы
Сағым,Сағын.Сағынса күн,Сарымсағын.СарымсағынСағынса шын,СағымСағын.
©  Кеңесжан Шалқарұлы
Айнал тоқтап,Айна ала алмай.Айнал соқпақ,Айналсоқтап,Айнала алмай.
©  Кеңесжан Шалқарұлы
Айна ала алмай,Айнал тоқтап.Айнала алмай,Айналсоқтап.
©  Кеңесжан Шалқарұлы
Іскер істіңІскерлігінОйластырмай,Ойға асырмай,Ой, қатырды-ай!Ойлайтындай,Ойла тұрмай,Ой, батыр-ай!
©  Кеңесжан Шалқарұлы
Қарт Арқарбай дегенде,Қарт Арқарбай!Арбаңды аударасың,Тарт, Арқарбай!Күн түс болды,Жұрт түстенді.Жүрсің бе, əліАрбаңа арпа арта алмай!
©  Кеңесжан Шалқарұлы
Қарлы шыңғаБара ала аласың ба?Қарлы шыңнанҚар ала аласың ба?
©  Кеңесжан Шалқарұлы
АлдыратынБолсаң,Алдыр асын.ҚалдыратынБолсаң,Қалдыр атын.
©  Кеңесжан Шалқарұлы
Болса да балдыр алдым,БалдырданБалдыр алдым.
©  Кеңесжан Шалқарұлы
ЕсектенЕсекең алды.ЕсеппенНеше тең?Алды.
©  Кеңесжан Шалқарұлы
Сопыбек қырықтарда,Соғыпты қырық балға.Балғаны баласы алды,Алғаны жарасады.
©  Кеңесжан Шалқарұлы
Мен КөлкөргендеКездестім көз көргенге.Кездеспесем көз көргенге,Келмес емКөлкөргенге.
©  Кеңесжан Шалқарұлы
Орақты ора аласың ба?Орамалға орала аласың ба?
©  Кеңесжан Шалқарұлы
Қоралықтағы,Қор анықталды.Қор анық болдыҚора қозыға лық толды.
©  Кеңесжан Шалқарұлы
ШығырықтарымменШұғыл ықтадым.Шұғыл ыққаныммен,Шұғынық алдым.
©  Кеңесжан Шалқарұлы
Шабдар аттыШал жаратты.Шал жаратты,Шабдар атты.
©  Кеңесжан Шалқарұлы
Шынжыр –Шылбыр,Шылбыр –Шылдыр.Шылбыр –Шылдыр,Шынжыр – шылбыр.
©  Кеңесжан Шалқарұлы
Көп кептер,Көк кептер.КөкектерКөп кептер.
©  Кеңесжан Шалқарұлы
Ала қарғаЖарға қонды.Қара қарғаҚарға қонды.
©  Кеңесжан Шалқарұлы
Жаңғырық,Жаңғырып шықты. ЖаңғырықЖаңғырып шықты.
©  Кеңесжан Шалқарұлы
Адырдан-адыр барып,Адыраспан алдыҚадыр барып.
©  Кеңесжан Шалқарұлы
Қожаш қонды,Қозы аш болды.Қожашқа оңды,Бозащы жолы.
©  Кеңесжан Шалқарұлы
Алма,Алмұрт,Ал,мə!Алма,Ал да,Ауладаойна!
©  Кеңесжан Шалқарұлы