Бөлім: «Жұмбақтар жинағы»
Жұмбақ – адамның ой-өрісін, алғырлығын, білімін сынау мақсатында нақты бір зат немесе құбылыс тұспалдап сипатталатын шағын әдеби жанр.
Жұмбақ жанры дүние жүзі халықтары әдебиетінің көпшілігінде бар. Бұл жанрға Аристотель “Жұмбақ – жақсы жымдасқан метафора” деп анықтама берген. Жұмбақ әдебиеттің ежелгі үлгілерінде, ауыз әдебиетінде жиі кездесетіндіктен оны ғылымда “фольклорлық жанр”, “халықтық поэзияның шағын түрі” деп санау орын алған. Алайда, қазіргі заман әдебиеті өкілдерінің, әсіресе, балалар әдебиеті авторларының шығарм-ғында Жұмбақтар топтамасы жиі кездеседі. Сондықтан оны тек фольклорлық жанр аясында шектеуге болмайды.
Жұмбақ жанры дүние жүзі халықтары әдебиетінің көпшілігінде бар. Бұл жанрға Аристотель “Жұмбақ – жақсы жымдасқан метафора” деп анықтама берген. Жұмбақ әдебиеттің ежелгі үлгілерінде, ауыз әдебиетінде жиі кездесетіндіктен оны ғылымда “фольклорлық жанр”, “халықтық поэзияның шағын түрі” деп санау орын алған. Алайда, қазіргі заман әдебиеті өкілдерінің, әсіресе, балалар әдебиеті авторларының шығарм-ғында Жұмбақтар топтамасы жиі кездеседі. Сондықтан оны тек фольклорлық жанр аясында шектеуге болмайды.
«Ə»-ден бастасаң –Қалжың, мысқыл. «Ə»-нi алып тастасаң –Жабайы көкөнiс қышқыл.(Əжуа – жуа)
© Ескен Елубаев
Тұтас оқысаң –Батырларға қару.Екi шеткi əрпiн қысқартсаң –Мойнына тағар ару.(Қалқан – Алқа)
© Ескен Елубаев
Тұтас оқысаң –Асыраған малың.Екi шеткi əрпiн қысқартсаң –Мекенжайың.(Түйе – Үй)
© Ескен Елубаев
Алғашқы түбiр сөз –Бояудың түрi.Екiншi түбiр сөз –Өсiмдiктiң бiрi.Екеуiн қосып оқысаң –Курорт iрi.(Сары + Ағаш – Сарыағаш)
© Ескен Елубаев
Алғашқы түбiр сөз –Аспаннан тұрған сорғалап.Екiншi түбiр сөзСүт тағамы доңғалақ.Екеуiн қосып оқысаң –Жəндiк жүрген жорғалап.(Жауын + Құрт – Жауынқұрт)
© Ескен Елубаев
«О»-дан бастасаң –Көне қала.«А»-дан бастасаң –Оқшау теңiз дара.(Орал – Арал)
© Ескен Елубаев
Тұтас оқысаң –Төрге iлесiң.Екi шеткi əрпiн қысқартсаң –Өзен деп бiлесiң.(Кiлем – Iле)
© Ескен Елубаев
Тұтас оқысаң –Жасаған қоршау талдан өрiп.Екi шеткi əрпiн қысқартсаң –Шаруаға пайдаланатын көлiк.(Шарбақ – Арба)
© Ескен Елубаев
Бiрiншi түбiр сөз –Тəттi дəм ол бiр.Екiншi түбiр сөз –Тамшы мөлдiр.Екеуiн қосып оқысаң –Топырағы шыланған жер бұл.(Бал + Шық = Балшық)
© Ескен Елубаев
Бiрiншi түбiр сөз –Өссе, қидырып аларың.Екiншi түбiр сөз –Аты көне қаланың.Екеуiн қосып оқысаң –Сəн маманы.(Шаш + Тараз = Шаштараз)
© Ескен Елубаев
Бiрiншi түбiр сөз –Бояу жағатын.Екiншi түбiр сөз –Сүттен жасайтын тағамың.Екеуiн қосып оқысаң –Улы жəндiк шағатын.(Қара +Құрт = Қарақұрт)
© Ескен Елубаев
Бiрiншi түбiр сөз –Сан.Екiншi түбiр сөз –Ас үйдiң заты.Екеуiн қосып оқысаң –Құстың аты.(Бiр + Қазан = Бiрқазан)
© Ескен Елубаев