Бөлім: «Жұмбақтар жинағы»
Жұмбақ – адамның ой-өрісін, алғырлығын, білімін сынау мақсатында нақты бір зат немесе құбылыс тұспалдап сипатталатын шағын әдеби жанр.
Жұмбақ жанры дүние жүзі халықтары әдебиетінің көпшілігінде бар. Бұл жанрға Аристотель “Жұмбақ – жақсы жымдасқан метафора” деп анықтама берген. Жұмбақ әдебиеттің ежелгі үлгілерінде, ауыз әдебиетінде жиі кездесетіндіктен оны ғылымда “фольклорлық жанр”, “халықтық поэзияның шағын түрі” деп санау орын алған. Алайда, қазіргі заман әдебиеті өкілдерінің, әсіресе, балалар әдебиеті авторларының шығарм-ғында Жұмбақтар топтамасы жиі кездеседі. Сондықтан оны тек фольклорлық жанр аясында шектеуге болмайды.
Жұмбақ жанры дүние жүзі халықтары әдебиетінің көпшілігінде бар. Бұл жанрға Аристотель “Жұмбақ – жақсы жымдасқан метафора” деп анықтама берген. Жұмбақ әдебиеттің ежелгі үлгілерінде, ауыз әдебиетінде жиі кездесетіндіктен оны ғылымда “фольклорлық жанр”, “халықтық поэзияның шағын түрі” деп санау орын алған. Алайда, қазіргі заман әдебиеті өкілдерінің, әсіресе, балалар әдебиеті авторларының шығарм-ғында Жұмбақтар топтамасы жиі кездеседі. Сондықтан оны тек фольклорлық жанр аясында шектеуге болмайды.
Асты тас, үсті тас
Ортасында жанды бас.
Ортасында жанды бас.
Кезікті бір жануар
Үстінде екі тауы бар
Үстінде екі тауы бар
Еркін самғап ұшсын деп,
Мәпелейміз баптаймыз.
Бейбітшілік құсы, - деп
Қайсы құсты мақтаймыз.
Мәпелейміз баптаймыз.
Бейбітшілік құсы, - деп
Қайсы құсты мақтаймыз.
Тұмсығы дөңгелек,
Денесі он бөлек.
Денесі он бөлек.
Бітімі тұрқы,
Аумаған жылқы.
Мәйкесі жолақ,
Айыбы солақ.
Аумаған жылқы.
Мәйкесі жолақ,
Айыбы солақ.
Санай алмай шаршадым,
Найзасы бар қанша мың.
Батыр емес бырақта,
Қашып жүрер жырақта.
Найзасы бар қанша мың.
Батыр емес бырақта,
Қашып жүрер жырақта.
Бар болғанда бағаламаймыз,
Жоқ болса, ауырамыз.
Жоқ болса, ауырамыз.
Спорт ненің кепілі?
Басты байлық не нәрсе?
Басында екі таяғы бар,
Төрт аяғы бар,
Сегіз тұяғы бар,
Иегінде сақалы бар.
Төрт аяғы бар,
Сегіз тұяғы бар,
Иегінде сақалы бар.
Шелек қалпақ басында,
Сәбіз екен танауы.
Қыста қардан туатын,
Тауып көрші, сен оны.
Сәбіз екен танауы.
Қыста қардан туатын,
Тауып көрші, сен оны.
Жылт-жылт етеді,
Жылғадан етеді.
Жылғадан етеді.
Қол созсаң, ақ күміс
Алақаңға толады.
Ашып-жұмсаң, із-түссіз
Лезде жоқ болады?
Алақаңға толады.
Ашып-жұмсаң, із-түссіз
Лезде жоқ болады?
Көзіңе көрінбейді,
Қаңғуға ерінбейді.
Шалғынды жапырады,
Жол бойын сыпырады.
Қаңғуға ерінбейді.
Шалғынды жапырады,
Жол бойын сыпырады.
Қабат-қабат қаттама,
Ақылың болса, аттама.
Ақылың болса, аттама.
Таңмен көзін ашады,
Әлемге нұрын шашады. жауабы: Күн
Әлемге нұрын шашады. жауабы: Күн
Сойса қаны жоқ, жүрсе ізі жоқ
Ти десем тимейді, тиме десем тиеді
Қимылдаса қос шебер,
Қыруар-қыруар іс өнер.
Қыруар-қыруар іс өнер.
Үй үстінде алтын тас,
Алайын десем табылмас.
Алайын десем табылмас.
Тілі бар, үні жоқ,
Өзін адам түсінген.
Жүрегі бар да, қаны жоқ,
Сөйлеп тұрған ішінең.
Өзін адам түсінген.
Жүрегі бар да, қаны жоқ,
Сөйлеп тұрған ішінең.
Аяғынан тұсаулап,
Кемпір оны ұстайды.
Желмен ұшар желпілдеп,
Босап кетсе бұл шалы.
Кемпір оны ұстайды.
Желмен ұшар желпілдеп,
Босап кетсе бұл шалы.
Кішкене қыз орманға,
Жалғыз өзі барады.
Апасына қартайған
Дәмін салып алады.
Жалғыз өзі барады.
Апасына қартайған
Дәмін салып алады.
Джунглиде өскен жасынан,
Епті бала болыпты,
Багира, Бану достары.
Шерхан оның қас жауы.
Епті бала болыпты,
Багира, Бану достары.
Шерхан оның қас жауы.
Үй жинаған ұқыпты,Бір қыз бопты ертедеТыңдамаған мысықты,Салыпты ғой әлекке. жауабы - Мақта қыз бен мысық