Бөлім: «Әңгімелер жинағы»
Әңгіме, әдебиетте — оқиғаны қара сөзбен баяндайтын шағын көркем шығарма жанры.
Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері оқиғаны баяндау тәсілі, композициялық, сюжеттік құрылысы, көркемдік жүйесі арқылы айқындалады. Әңгіменің көлемі шағын, кейіпкерлер саны аз, сюжет ұйытқысын құрайтын оқиғаның басталуы, шарықтау шегі мен шешімі болады. Онда адам, оның өмірі мен тағдыры, аса маңызды деген оқиға жинақы беріледі. Мұнда бір айтылған жайларға қайта оралуға, тәптіштеп баяндауға, ұзақ суреттеуге орын жоқ. Әңгіме жанры аз сурет арқылы көп жайды аңғарта білетін айрықша көркемдік шеберлікті талап етеді.
ТАҒАЛАНЫ ТАНУ
Өткен әнбиелер кітаптарында мынадай қаулы жазылыпты: «Өз жаратылысыңды танысаң, өз пәруардігеріңді танырсың». Ақбар шығармасында айтылыпты: «Әрбір..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
АДАМҒА СЫЙ – ДІЛ ГАУҺАРЫ
Жоғарыда айтылғаннан діл гауһарының шара- патын және ұлықтығын білдің. Енді сол ғазиз гауһарды саған кім берді және денеңе кім пай- да қылды? Сол..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
ДЕНЕ, АДАМНЫҢ ЖАРАТЫЛЫСЫНДАҒЫ САН ТҮРЛІ ҒАЖАЙЬПТАР
Діл ғаламы гауһарының сипаттары бұл кіта- бымда мұншалықты айтылғаны жететін шығар. Егер оқырман бұдан көбірек білуді қаласа «Ға- жайып құлып» деген..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
АДАМДАРДЫҢ БИІК БАҚЫТЫ ОЙ- ПІКІР САНАСЫН ЖЕТІЛДІРУГЕ БАҒЫТТАЛҒАН – ТӘЛІМ-ТӘРБИЕ, ОНЫҢ ДӘЛЕЛІ
Діл – адамдардың биік бақыты, Әзіреті Хақ нұрлы Алла тағаланы танымақта себепкер еке- нін қандай дәлелмен білеміз? Оны мына дәлел- мен білгенің жөн...
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
СЫРТҚЫ ІЛІМ МЕН СЫРТҚЫ-ІШКІ ІЛІМ АРАСЫНДАҒЫ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС ЖӘНЕ ҚАРАМА-ҚАЙШЫЛЫҚТАР
Сонымен, көрер көзге аян – тысқы ілім қабығы, ішкі ілім ақиқат маңызы екенін білдік. Адам ерек- ше жеделдік әрекеттерімен тысқы ілімді және соқыр..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
КӨЗГЕ АЯН ІЛІМ, СОПЫЛЫҚ ЖОЛЫНЫҢ ПЕРДЕЛЕРІ
Жоғарыдағы айтылған тараулардан діл ғала- мының шарапаттары мағлұм болды. Сопылық жолынан да хабардар болдың. Енді бұларды біл- ген соң сырт көзге..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
ДІЛДІҢ ШАРАПАТТАРЫ МЕН ҚАСИЕТТЕРІ
Адамдар бұл сияқты мағыналарды білмеген екен. Ақиқаттың мөрі мен ұлықтығынан ешқан- дай хабары болмапты. Дауыссыз есіту, Пайғам- барлық мөр, нұбибат..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
ДІЛ ҚҰДІРЕТТЕРІ
Адамзаттың білім жолындағы шарапаты мен қасиетін таныдың. Енді ділдің құдіреті жағынан да пайда болатын қасиеттер бар екенін біл. Бұл қасиеттер де..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
ДІЛ – ЖӘННАТ МЕКЕНІ
Бұл мәртебе мен дәреже пайғамбарларға ғана тән қасиет деп күмәнданбағын. Бәлкім әр- бір адамның гәуһары – асыл қасиеті етпелі дәуір мемлекеті..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
ДІЛГЕ ПЕРІШТЕ ҒАЛАМ-ЖОЛЫ ҚАҚПАСЫНЫҢ АШЫЛУЫ
Бұл мекен-жай діл не ұйықтамай не өлместен бұрын дарбазасын ашпайды деме. Мәселе олай емес. Мүмкін ояу кезде де кісі өзіне қиыншы- лықты қабылдай..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
ДІЛ ҒАЛАМЫ ҒАЖАЙЫПТАРЫ ШЕКСІЗДІГІ
Ділдің шарапаты – салыстыра қарасаң, бар- лық нәрселерден ғажайыптығымен ерекшеленеді. Көптеген адамдар оның қыр-сыры ақиқатынан хабарсыз. Сонымен..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
ДІЛДІ КІР-ТОЗАҢНАН ТАЗА, ПӘК ҰСТАУ
Адам болмысында жыртқыш жануарлар, шай- тандар мен періштелер сипаттары бар деп әр кезде айтып жүрерсің. Адамның асылы періш- телер гауһарынан екенін..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
ІШКІ ДҮНИЕНІҢ ТӨРТ ҚЫЗМЕТКЕРІН БАҒЫНДЫРУ
Ішкі жан-дүниеңде төрт қызметкердің барын білетін боларсың: отырмақ және тұрмақ, тіпті әр түрлі жағдайда өз әліңе ықтиятпенен қарағын, бұл төрт..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
ДІЛ ҚАЛАУЫ СИПАТТАРЫ
Діл ғаламында адам денесі шаһарындағы сар- баздарының әрбірінің алыс-беріс қатынастары бар, падиша ділге бұл сипаттардың әрбірінен әр бөлек сипаттағы..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
ДІЛ ҚАЛАУЫ (ДІЛ СЕЗІМІ)
Жоғарыдағы айтылған сөздерден біліп алдың, ғазап және шауһатты – жемек және ішпек, дене- ні сақтамақ үшін жаратыпты. Солай болса, ғазап пен шауһат..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
ДІЛ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІ
Ділдің сарбаздары жайында баяндау біраз ұзақ- қа созылар. Солай болса да, мысалдармен баяндап берейін. Денені, мысалы, бір шаһарға теңесек, қол, аяқ..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
БЕС СЕЗІМ
Білгейсің, дене – падиша ділдің мемлекеті болар. Осы мемлекетте падиша ділдің түрлі-түр- лі сарбаздары бар. «Мудассир» сүресінің 31-аятында:..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
РУХ АҚИҚАТЫ
Жалпы рух ақиқаты нелерден тұрады және оған тән сипаттар нешеу? Бұларды баян қылуға шариат рұқсат бермейді. Сондықтан да бұны Әзі- рет Расулі Әлейһи..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
ДІЛ АҚИҚАТЫ
Ділдің ақиқатын тану үшін ділдің жаратылыс болмысын білмейінше, мүмкін емес екендігін білгенің жөн. Әуелі ділдің болмысын білгейсің, одан кейін діл..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
ДІЛІҢДІ БІЛСЕҢ ӨЗІҢДІ ТАНЫРСЫҢ
Сенің қалыбыңның өзі неден тұрады? Сенің қалыбың екі нәрседен құралады: бірі – көзіңе көрініп тұрған дене құрылысың: оны тән деп атайды, мұны көзбен..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
МҰСЫЛМАНДЫҚ ДӘРЕЖЕСІН ДӘЛЕЛДЕУ
Ол негізінде төртке бөлінеді: әуелгісі – адам өз жан-дүниесін танымақ. Білген жөн, хазіреті-һақ тағаланы танымақтың кілті – өз жан-дүниенді тани..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
ЖАЛҒАН СӨЙЛЕУ
Жалған сөйлеу және жалған ант беру – екі- жүзділіктің нәтижесі деуге болады. Пайғам- барымыз «Пенде бір рет жалған айтса, жарат- қанның кеңдігінде..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
КӨРЕ АЛМАУШЫЛЫҚ
Пайғамбарымыз «Көре алмаушылық – жақсы қызметкерді пішенге түскен от-жалындай жай- пап түсіреді және үш жаман нәрсе бар, одан кей- бір пенде құтыла..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
УӘДЕГЕ ОПА ЕТПЕУ
Пайғамбарымыз айтқан екен «Мынау үш нәр- сенің бірі – адам бойында кездесе қалса, тіпті на- маз оқып, ораза тұтса да екіжүзділікке жатады: біріншісі..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали
ПЕРЗЕНТ ТӘРБИЕСІ
Жақсы перзент – ата-ана қолындағы аманат. Діл гауһары сияқты сап таза, момақан, әртүрлі өрнектегі жаңалықты қабылдауға құштар, лайық және жерден..
© Әбу-Хамид Әл-Ғазали