Бөлім: «Әңгімелер жинағы»
Әңгіме, әдебиетте — оқиғаны қара сөзбен баяндайтын шағын көркем шығарма жанры.
Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері оқиғаны баяндау тәсілі, композициялық, сюжеттік құрылысы, көркемдік жүйесі арқылы айқындалады. Әңгіменің көлемі шағын, кейіпкерлер саны аз, сюжет ұйытқысын құрайтын оқиғаның басталуы, шарықтау шегі мен шешімі болады. Онда адам, оның өмірі мен тағдыры, аса маңызды деген оқиға жинақы беріледі. Мұнда бір айтылған жайларға қайта оралуға, тәптіштеп баяндауға, ұзақ суреттеуге орын жоқ. Әңгіме жанры аз сурет арқылы көп жайды аңғарта білетін айрықша көркемдік шеберлікті талап етеді.
АРЫШЛАН
Қашағанмен ағайындас Оразалы деген бай болған. Байлығынан түк қайыр көрмей, азып-тозып күн кешеді екен. Қанша малы болса да, тоғышар топастық байды..
© Сержан Шакрат
ҚАШАҒАН ӘЗІЛІ
Қашаған бірде Жаныштай дегеннің аулына келіпті. Ақын«асығыспын, келесі бір ауылға жетуім керек» десе, түскен үйі бәпек болғансып, бопсалайды...
© Сержан Шакрат
КӘРІ ҚЫЗ
Қашағанның бір танысының кәрі қызы бар екен. Сол Қашағанмен айтысам деп қоймапты. Ауылдастары «шырағым ұятқа қаларсың, жайыңа жүр, ол керемет ақын»..
© Сержан Шакрат
ӘКЕСІНІҢ ӘКЕСІН ДЕ БІЛЕДІ
Бірде Қашаған таз руында Әбіш деген кісінің үйіне түсіпті. Бұл шіріген бай екен де, бірақ өте сараң адам көрінеді. Қашаған оны мақтап: жұрт сараң деп..
© Сержан Шакрат
КҮЗЕН ИІСТІ, ҚИСЫҚ КӨЗ
Қашаған Түзел деген байдың үйінде болып, жырлағаннан кейін оған бай бір қозы атапты. Ертесіне сол қозыны ала кетейін деп келсе, бермеген. Тіпті қозы..
© Сержан Шакрат
ТҮЙЕҚАРЫН
Бала күнінде Қашаған байдың қойын баққан. Бірде шаршап, шалдығып, қой соңында келе жатса, жел айдаған бір түйеқарын қойды үркітіп, дүрліктіреді...
© Сержан Шакрат
ҚЫСЫП ЖАЙ ОТЫР
Қашаған базардан мәсі сатып алып киеді де, бір байдың үйіне келеді. Сонда жалданып жүрген етікші Мұстақ өзі керемет шебер болғансып, Қашағанның мәсін..
© Сержан Шакрат
НҰРЫМ МЕН ТАНА АҚЫНДАРЫ
Нұрым ақын бірде жолшыбай Тана руының бір үйіне келеді. Сол үйде тананың Жиенбет тақтасынан төрт ақын отыр екен. Кездесуге құмар болып жүрген олар..
© Сержан Шакрат
ЗЕРГЕРГЕ КӨЗІН ЖИЕКТЕТ
Атақты Абыл ақын айтысқандардың бәрін жеңіп жүрсе де, бір Балдай деген қыз алдыртпайды. Бұл қызды қалай сүріндіремін деп жүргенде, Балдай күйеуге..
© Сержан Шакрат
ҚҰДАЙ
Ертеде адайдың қайсы бір жігіттерінен «Кімсің? Қай рудансың?» - деп сұраса, олар әзіл-тентектігі аралас былай деп жауап береді екен:- Танысаң –..
© Сержан Шакрат
ВАГОНДАР
1973 жылы Маңғыстау өз алдына облыс болып, елдің қуанышында шек жоқ. Бірақ кейін жұрт аузында мынадай әңгімелер шыққан:Бірінші хатшы болып келеген..
© Сержан Шакрат
ТАҢБА
Кіші жүздегі он екі ата Байұлының құрамындағы ең қабырғалы ру саналатыны – Адай. «Ол – көптігі және байлығы жөнінен өз алдына бір төбе» деп айтылады...
© Сержан Шакрат
НҰРДАН ЖАРАЛҒАН
Көп ел жиналған үлкен бір жәрмеңкеде игі жақсылар бас қосып, әңгіме-дүкен құрып отырады. Орталарында Адайдың от ауызды, орақ тілді биі Мәтжан бар..
© Сержан Шакрат
КЕДЕЙ ЖІГІТКЕ АЙТҚАН АҚЫЛЫ
Қашаған ақынның өткір сықағынан молдалар мен билер өлердей қорқады екен. Осыны білетін бір кедей жігіт Қашағанға келіп:– Ақын аға, менің жалғыз..
© Қашаған Күржіманұлы
АҚ КЕМПІРДІҢ ӘҢГІМЕСІ
Белгілі ақын Сабыр Адаймен кездесе қалған сәттерде өткен-кеткен әңгіменің тиегін ағытатынымыз бар. Сондай бір кезде туған халқының басынан өткен..
© Отыншы Көшбайұлы
ҚАСІРЕТ ЖАСЫ
(болған оқиға ізімен) Жалғыз өзінің үй ішінде пешке арқасын беріп жатқанына да біраз уақыт болды. Сонда да сүйегі құрғыр ортасынан жарылып сынғандай..
© Отыншы Көшбайұлы
МАҢҒЫСТАУ ҒАШЫҚТАРЫ МЕН АРУЛАРЫ СЕРИЯСЫНАН
СӨЗ БАСЫШілденің ми қайнатар ыстығы. Көз алдымыздағы бірін-бірі жөңкіле қуған сағым ішінде алыстан бұлдырап көрінген мазарды беттеп жүйткітіп..
© Отыншы Көшбайұлы
ТОҒЫЗ АУЫЛ
(повесть) Қарт жыраудың алты қанат ақ орданың төрінде өзімен өзі отырғанына біраз уақыт болды. Қолтығынан сүйеп атынан түсіріп, қаумалай қоршап..
© Отыншы Көшбайұлы
Бақташы
Қуатты қол көк желкесінен ұстап тік көтеріп алғанда дем жетпей жаны көзіне көрінген болатын, әйтседе қанына біткен қайсарлықпа әлде, ауырғанның не..
© Насыреддин Қожырбайұлы
Асыраушы
Мама! мен ертең мектепке барғым келіп отырған жоқ, бәрібір дұрыс сабақ болмайды. Әдебиеттен беретін апай тапсырма береді де, соткасын шұқылап отырып..
© Насыреддин Қожырбайұлы
БІЗ ЖАЛҒЫЗ ЕМЕСПІЗ
Ғылыми фантастикалық әңгімеҒарыш кемесі Наутилиустың ғаламды шарлағанына екі ғарыш жылына тең уақыт өтті. Кеме экипажының мақсаты 18 мың ғаламның..
© Насыреддин Қожырбайұлы
ЕРКЕК ТОҚТЫ ҚҰРБАНДЫҚ
(Тарихи әңгіме, болған оқиғаның ізімен)Желтауда мешіт ұстап бала оқытып жүрген Бекжан сопының Шопан ата басында шырақшы болғанына да бір жылға жуық..
© Насыреддин Қожырбайұлы
ИТТІҢ БАЛАСЫ
VII- тарау Ит үрсе - сәні көшіңнің, Иттігін иттің кешіргін. Жүргісі келмес ешкімнің, Өгіз не қой боп!Еһ, шіркін! «Жақсылық атаулының тіреуші табаны..
© Баян Тіленшина
МАЙДАН
VІ- тарау Мылтықсыз майдан шебінде, Жүрген бір біздер-әскерміз.Мықтылық керек тегінде, Қалдыру үшін қастерлі із.«Әйел- жар құшағында сұлу» деп кім..
© Баян Тіленшина
ҚАРҒАНЫҢ МӘТКЕСІ
Өзекті өртеп арманың, Шайнауда қалды бармағың. Қадіріңнен айрылып,«Мәткесі» болдың «қарғаның». Хадишаның қазасына келім –кетім саябырсыған соң..
© Баян Тіленшина