Бөлім: «Әңгімелер жинағы»
Әңгіме, әдебиетте — оқиғаны қара сөзбен баяндайтын шағын көркем шығарма жанры.
Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері оқиғаны баяндау тәсілі, композициялық, сюжеттік құрылысы, көркемдік жүйесі арқылы айқындалады. Әңгіменің көлемі шағын, кейіпкерлер саны аз, сюжет ұйытқысын құрайтын оқиғаның басталуы, шарықтау шегі мен шешімі болады. Онда адам, оның өмірі мен тағдыры, аса маңызды деген оқиға жинақы беріледі. Мұнда бір айтылған жайларға қайта оралуға, тәптіштеп баяндауға, ұзақ суреттеуге орын жоқ. Әңгіме жанры аз сурет арқылы көп жайды аңғарта білетін айрықша көркемдік шеберлікті талап етеді.
ӘДІЛЕТСІЗ ӘРЕКЕТ
Жарасы шынында жан қинамас жеңіл екен, бір тастың қиыршығы тиіпті. Осындай ірі қопарылыс кездерінде үнемі дәрігерлердің кезекшілікте тұратыны сияқты..
© Альберт Лиханов
ҚОПАРЫЛЫС
Атамды құрылыс бастығы шақыртты.– Жобаңыз ұнапты, – дейді әкем, – қопарылысқа өзіңіздің басшылық жасағаныңызды қалайды.Міне ғажап! Атам қоймада..
© Альберт Лиханов
ТЕҢІЗ ЖӘНЕ МАМАМ
Біз әрі қарай жүріп кеттік. Атам жан-жағына көңілсіз көз салады. Папам да оған қорқа-қорқа қарайтындай. Сөйлеуге батпайды. Мен де үнсіз отырмын.Бұл..
© Альберт Лиханов
ОТБАСЫНЫҢ РАХАТ ТІРЛІГІ
Бірде мамам:– Командировкаға барамын, – деп хабарлады.Болашақ теңіздің түбін зерттеп көру үшін барады екен. Менің де көңілім шауып кеткен соң:— Бізді..
© Альберт Лиханов
ОТҚА ЖАНҒАН СУРЕТТЕР
Мен оның сөзіне күлдім де:– Сен ешуақытта да өлмейсің, ұқтың ба? Өйтуге болмайды! – дедім. Ол да күледі:– Сіздің бұйрығыңыз сөзсіз орындалады!Ол..
© Альберт Лиханов
ҚЫЗЫҚ ҚАРИЯ
Жаз келді. Менің генералым түсі ашық шалбар, ақ көйлек киген, оның дидарын Сібірдің күні қоңырайтып, ақ күміс шашын ерке жел сипайды. Ол өзінің..
© Альберт Лиханов
БІЗДІҢ ӘУЛЕТ
Мен атамды құшақтап тұрғанмын.Оны тағы біреудің, одан кейін тағы біреудің келіп құшақтағанын байқадым.Қарасам папам келіп, басын атамның кеудесіне..
© Альберт Лиханов
ҮШІНШІ ӘҢГІМЕ. АТАМ ТУРАЛЫ
Сол жолы күн өртеніп тұрды. Барлығын да аямай балқытып жіберердей. Сол жолы ол дәл бұлайша жарқырамай, бар тіршілікке күле қарамай, жылауы керек еді...
© Альберт Лиханов
ЕКІ СӨЗ
Шексіз берілгендік деген сөздің бар екенін білесіңдер ме? Мен бұл сөзді бұрын да естігенмін. Бірақ оның қандай мәні барын ұқпаған едім. Атам соны..
© Альберт Лиханов
ӨСИЕТ
Самолет қонар алдында:— Әскери құпияңды қашан айтасың? – деп сұрадым.— Ал сен қорықпайсың ба? – дейді атам. Ол маған осы жігіт қорқақ па, қорқақ емес..
© Альберт Лиханов
ҮЙГЕ ҚАЙТАР ЖОЛДА
Біздер ұяда отырғандаймыз.Біздің орындықтарымызды бөліп тұратын ортадағы шынтақ қояр тіремені көтеріп қойдым. Атамның бүйіріне жабыса жатырмын. Ол..
© Альберт Лиханов
МЕРЕЙТОЙ
Міне біз генерал Ивановтың мерейтойына, туған күніне бара жатырмыз.Мерейтой деген не? Бұл үстелге жағалай отырып, шарап ішу, сөз сөйлеу деген сөз.Ал..
© Альберт Лиханов
СОҒЫС ТӘҢІРІ
Бұдан кейін жаңағыдан да ғажабы басталсын.Бір жаққа қарай бет алып келеміз. Айтарлықтай ұзақ жүрдік. Бір кезде орман шетіне іліктік. Ал ол жерде..
© Альберт Лиханов
ЕКІНШІ ӘҢГІМЕ. ГЕНЕРАЛ ИВАНОВ ЖАЙЛЫ
Соғыс доңғалағының қайтадан кері дөңгелеген тұсы. Немістер келген ізімен безіп бара жатқан.Бұл жерде «Безіп бара жатқан» деген сөздің өзі орнымен..
© Альберт Лиханов
НАҒЫЗ АДАМ
Самолет қонуға бет алды. Аз уақыттан кейін генерал Ивановтың қасында отырамыз.Мен атамның өзінің досы жайлы айтып беруін кемінде он рет сұраған..
© Альберт Лиханов
САҚШЫ
Мен ойға шомдым. Үйімізде тұратын анау бір ескі суреттегідей мүлде жас атам мен әжемнің Қызыл алаңменен біріне-бірі күле қарап кетіп бара жатқан..
© Альберт Лиханов
БIРIНШI ӘҢГIМЕ. ӘЖЕМ ЖАЙЛЫ
Бұл Испанияда болған еді. Өте ертеде. Ол кезде папам да тумаған. Мамамның дүниеге келмегені де айдан айқын. Атам ол кезде өзінің біреуге ата..
© Альберт Лиханов
МӘҢГІЛІК АЛАУ
Самолет бұлттардың үстімен ұшып келеді. Шегі жоқ, ақ бұйра бұлттардың үстімен. Ұшып емес, қарлы даланы кешіп, мимырттап келе жатқандай.Мен..
© Альберт Лиханов
ЖОҒАРЫ ДЕҢГЕЙДЕГІ КЕЗДЕСУ
Мен генералдар әзілдеген болар деп үміттенгенмін. Қателесіппін. Кешкілік есіктің қоңырауы ұзақ безілдеді де, өздерінің ұрпақтарын алдарына салған..
© Альберт Лиханов
ОНЫҢ ҮЙІ
Москва!Қалай дегенмен де Москвада тұратын балалар бақытты ғой! Өз бақыттарының бағасын білмейді! Күн сайын Қызыл алаңға келе алады! Хайуанаттар..
© Альберт Лиханов
ОНЫҢ ОТАНЫ
Біз сапардамыз.Бір самолеттен екіншісіне мінумен келеміз. Ең алдымен алып «Тумен», одан кейін сәл кішілеу «Илмен» ұштық. Одан түсіп шағын ғана «Якке»..
© Альберт Лиханов
ЖЕДЕЛХАТ ТАСУШЫ
Мен кейін тіршілік заңының соншама қызық жасалғаны жайлы жиі ойланып жүрдім. Егер сенің бір сәтте көңіл-күйің көтеріңкі болса – асықпа, көп кешікпей..
© Альберт Лиханов
БП
Біз Кирилл екеуміз қарды күреп жатқанда мен өзіміздің төртеу емес, бесеу болып кеткенімізді көрдім. Көзімді сүртіп жіберіп қарасам мамам мен папам..
© Альберт Лиханов
АТАМНЫҢ ТАҚПАҒЫ
Атамның қоймасы қар астынан әрең-әрең көрінеді. Шатырына ғажайып қызық саңырауқұлақ өскендей: темір құбырдан жасалған мұржаның басындағы жел..
© Альберт Лиханов
ҚАР БАСЫП ҚАЛДЫ
Сөйтіп қам-қаракетсіз жататын «актіленетін» күндер де жетті. Оған елу градустық аяз емес, баса жауған қалың қар себепші болды. «Баса жауған қалың»..
© Альберт Лиханов