Бөлім: «Әңгімелер жинағы»
Әңгіме, әдебиетте — оқиғаны қара сөзбен баяндайтын шағын көркем шығарма жанры.
Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері оқиғаны баяндау тәсілі, композициялық, сюжеттік құрылысы, көркемдік жүйесі арқылы айқындалады. Әңгіменің көлемі шағын, кейіпкерлер саны аз, сюжет ұйытқысын құрайтын оқиғаның басталуы, шарықтау шегі мен шешімі болады. Онда адам, оның өмірі мен тағдыры, аса маңызды деген оқиға жинақы беріледі. Мұнда бір айтылған жайларға қайта оралуға, тәптіштеп баяндауға, ұзақ суреттеуге орын жоқ. Әңгіме жанры аз сурет арқылы көп жайды аңғарта білетін айрықша көркемдік шеберлікті талап етеді.
Тіс щеткасы арқылы жұмысқа тұру
Қайбір жылы Ник деген иммигрант жігіттің оқиғасы жайлы оқыдым. Ол көптің бірі боп жан бағу үшін Америкаға келген еді. Бірақ не ақшасы жоқ, не..
© Данияр Жігітбек
Сәкен Иманасов шығармашылығы туралы
Сәкен Иманасов қазіргі қазақ поэзиясының көш басында тұрған аса талантты ақын. Ол ешқашан биліктің жетегінде жүрмеген, шығармашылығын күйбең..
© Баққожа Мұқай
Менің әкем, халық ұлы - Шәкәрім
«Осы мол асыл қазына кітаптар қайда? Қайда кетті?» — дейсіздер ғой. Сіздердің де, менің де жанымды жеп, жүрегімді күйдіретін, мәңгілік арман боп..
© Ахат Шәкәрімұлы
Шілдеханаға барамыз
Үлкен шешеме "Кіндік шеше", маған "Кіндік бабай" деп ат қойған жұрт. Мен құйттаймын әлі. Үлкен шешемнің қамзолының жанқалтасына бойым шаққа жетеді...
© Мұстай Кәрім
Талпақ Тәліп
— Анау ешкі терілерін Тәліпке апарып беру керек еді. Неге екенін қайдам, өзі көрінбейді, — деді әкем таңертеңгі шай үстінде. Өзі арбаға ат жегіп..
© Мұстай Кәрім
Құтты қол нәсіп
Соғыстан соң біраз жыл өтті. Әлемге бейбітшілік орнап, елге береке кірді. Тән жарасы бітіп, жан жарасы да жазыла түсті. Аяқсыздың ақсақтығына..
© Мұстай Кәрім
Кавказ патшасының мұрагері
Асхат досымды басқа елден құйын көтеріп әкелген бе, жоқ па, ол жағы бізге қараңғы. Ал мына Шыңшаң Исабектің бізге шеттен келгені рас. "Тағдыр айдап..
© Мұстай Кәрім
Еті сенікі, сүйегі менікі
Айналаны боз қырау басқан таңертеңгілікте Үлкен шешем мені мектепке алып кетті. Мен одан оқшаулау, қыраулы шөп үстімен жүріп келемін."Баланың оқитын..
© Мұстай Кәрім
Ескендірдің Асхаты
Асхаттың көшесін "Губернатор көшесі" дейтін жұрт. "Мұнда губернатордың өзі тұрады екен-ау" деп ойлап қалмаңыз тағы. Баяғыда, шамасы, осыдан жүз жыл..
© Мұстай Кәрім
Еріккеннің ермегі
— Енді Салих та темекіге салынды, Мұртазаның тартқаны аз болғандай... — деп күңкілдеді Үлкен шешем кешке қарай. — Үйде шырпы тұрмайды.Сол шырпының..
© Мұстай Кәрім
Екі үкім
Ауылда өлім-жітім бола қалса, салт атты екі бала көшенің екі жағынан әр үйдің тұсына тоқтап: "Жаназаға барыңдар! Жаназаға барыңдар! Жаназаға..
© Мұстай Кәрім
Іні туралы бірер сөз
Осы таяуда ғана "Жазушы" баспасынан тасқа басылып шыққан "Партизан Қасым Қайсенов" дейтін кітаптағы осы аттас очеркіңде Сәкен Иманасов алғаш рет..
© Қасым Қайсенов
АЛА, АЛАША АТ.
Түркі тілдерінің осы күнгі сөздіктерінде ала сөзінің «ат, жылқы» мағынасы көп көрсетілмейді, өзге де сындық мағыналарымен қатар, жылқының түсін..
© Рәбиға Сыздықова
АЛ ИІНДІК.
ХVІ ғасыр жырауы Доспамбеттің: Жазыда көп-ақ жортқан екенбіз Арғымақтың талдай мойнын талдырып, Үйде қалған арудыңАл иіндігін аудырып, –деген өлең..
© Рәбиға Сыздықова
АЙЫП-ШАМЫ ЖОҚ.
Мұндағы айып сөзі түсінікті, ол араб сөзі болғанымен, қазақ тіліне өте ертеде еніп, мағынасы тұрақталған, ту-ынды тұлғалар жасайтын түбір сөзге..
© Рәбиға Сыздықова
АЙЫЛЫН ЖИМАУ.
«Қамбар батыр» жырынан: Шынтақтап сен мамықтыАйылыңды жимайсың, Аяғыңды көсіліп, –деген өлең жолдарын оқимыз. Қазақ тілінде тек болымсыз мәнде..
© Рәбиға Сыздықова
АЙТУЛЫ, АТАУЛЫ, АТАЙЫ.
«Атақты, әйгілі, белгілі, даңқты» деген мағынада жырлар мен ертедегі нұсқаларда айтулы және атаулы сөздері кездеседі. «Қобыланды» жырында жыршы..
© Рәбиға Сыздықова
АЙПАРАДАЙ, АЙЫМ.
«Қозы Көрпеш-Баян сұлу» жырындағы Баян қыз бірде:Айпарадай ақ жүзім сіз көресіз, – десе, екінші бір жерде:Айдай болған ақ жүзім көрмейсіз бе?–дейді...
© Рәбиға Сыздықова
АЙЛАСУ
. Шортанбай (XIX ғ.) ақында: Ақын, шешен көрсем деп, Айласпаңдар мендейге, –деген өлең жолдары бар. Мұндағы айласу етістігі – жалпы қолданыс-та, яғни..
© Рәбиға Сыздықова
АЙЛАНУ
. «Едіге» жырының 1934 жылы жарияланған нұсқа-сында:Ноғайлының ауыр жұрт Абдырады, айланды, –деген жолдар бар. Мұндағы айланды сөзінің мағынасы бұл..
© Рәбиға Сыздықова
АЙДЫН, АЙДЫНДЫ, АЙДЫНДЫҚ, КӨЗАЙЫМ.
Жырларда айдынды туған деген эпитет бар. Ол көбінесе батырға, сұлу қызға (әйелге), жалпы жағымды образға қатысты айтылады: Айдынды туған Қыз..
© Рәбиға Сыздықова
АЙБАР
Махамбет ақын Исатайдай қолбасшының портретін бер-генде:Құландай ащы дауыстым, Кұлжадай айбар мүйіздім!–дейді. Мұндағы айбар сөзі қазірде айбат..
© Рәбиға Сыздықова
АЗАМАТ, ШОРА/ШОРЫ, ЖОЛДАС.
XVII ғасырда жасаған Ақтамберді жырауда:Ей, азаматтар, шоралар, Атты мінсең, зорды мін, –деген жолдар бар. Мұндағы азамат сөзі дәл қазіргі..
© Рәбиға Сыздықова
АДЫРНА
Махамбет ақынның атақты жырларының бірінде: Адырнасын ала өгіздей мөңіреткен деген өлең жолы бар. Мұндағы адырна сөзі ақын мұрасының жинақтарында..
© Рәбиға Сыздықова
АҒА
XIX ғасырдың I жартысында жасап өткен атақты Махамбет Өтемісұлы ақында:Сан шерулі қол болса, Батырлар болар ағасы, –деген жолдар, XVI ғасырда өмір..
© Рәбиға Сыздықова