Бөлім: «Әңгімелер жинағы»
Әңгіме, әдебиетте — оқиғаны қара сөзбен баяндайтын шағын көркем шығарма жанры.
Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері оқиғаны баяндау тәсілі, композициялық, сюжеттік құрылысы, көркемдік жүйесі арқылы айқындалады. Әңгіменің көлемі шағын, кейіпкерлер саны аз, сюжет ұйытқысын құрайтын оқиғаның басталуы, шарықтау шегі мен шешімі болады. Онда адам, оның өмірі мен тағдыры, аса маңызды деген оқиға жинақы беріледі. Мұнда бір айтылған жайларға қайта оралуға, тәптіштеп баяндауға, ұзақ суреттеуге орын жоқ. Әңгіме жанры аз сурет арқылы көп жайды аңғарта білетін айрықша көркемдік шеберлікті талап етеді.
Бетпе-бет келген өзінен көрсін
Қожанасырды көшеде келе жатқанда бір ит қауып алады. Қожекең қолындағы балтамен басына салып қалса, ит өліп қалады.Иттің иесі жанжалдасып, Қожаны..
© Қожанасыр хикаялары
Қожанасыр мен оқытушы
Қожанасыр мектепте оқып жүрген кезінде оқытушысы:– Қожанасыр, тәулік неше сағат? - деп сұрап- ты.– Бүгін тәулік жиырма бес сағат болса керек,- депті..
© Қожанасыр хикаялары
Тамақтан өлсе
Балаңыз тойда тамақты көп жеп, күпті бо- лып өліпті, - депті біреу Қожаға.Егер менің балам бола тұрып, тамақтан өлсе, жаназасына бармаспын..
© Қожанасыр хикаялары
Көлмін деп көпіре бересің
Қожанасыр шөлдеп келе жатып бір көлге кездеседі. Еңкейіп ұрттап көрсе, суы удай ащы екен. Қожекең ашуланып: Құдай атқан, көлмін деп құр көпіре..
© Қожанасыр хикаялары
Бір пұт мақта ауыр ма, темір ауыр ма?
Қожанасыр бір күні шәкіртінен:Бір пұт мақта ауыр ма, немесе темір ауыр ма? - деп сұрапты. Шәкірті ұстазының мұндай сұрауына ойланып:Әрине, екеуінің..
© Қожанасыр хикаялары
Қазір досымның есебі жоқ
Қожекең қазы болып тұрған кезде:Қожеке, сіздің қанша досыңыз бар? - деп сұрайды біреу.Қазылықтан түскен соң айтпасам, қазір до- сымның есебі жоқ, ..
© Қожанасыр хикаялары
«Неше жасымда үйленгенім есімде жоқ»
Үйленгелі жүрген бір жас жігіт Қожанасыр- дан:Қожеке, сіз неше жаста үйленген едіңіз? - деп сұрайды.Неше жаста үйленгенім есімде жоқ, бірақ үйленген..
© Қожанасыр хикаялары
Сізге сенемін, бірақ...
Қожанасырдан бір кісі қарыз ақша сұрайды.Қожекең:Ақшам жоқ емес, бірақ бермеймін, - дейді.Неге бермейсіз? Әлде маған сенбейсіз бе? - дейді әлгі..
© Қожанасыр хикаялары
Біткені жақсы болған екен
Қожекең қарны ашып келіп:– Қатын, біраз ашыған айран мен нан алып келші! Ашымал адамның тәбетін шақырып, тамақты көп жегізуші еді, - дейді әйеліне.–..
© Қожанасыр хикаялары
Менің шапаным үшін келген шу екен
Бір күні түнде Қожаның құлағына дау- рыққан айқай- шу естіледі. Қожа әйелін оя- тып: «Ой, қатын, тұр, шырақты жақ, көшеде не шу болып жатқанын біліп..
© Қожанасыр хикаялары
«Ол сөзіңді анау итке айт»
Қожа бір күні қасаптан үйіне ет алып келе жатса, бір ит қолындағы етін ала қашады. Қожа не қыларын білмей аң-таң болып алақтап тұр- са, бір ет алып..
© Қожанасыр хикаялары
«Есек үйде емес»
Қожадан бір кісі есегін сұрап келеді. Қоже- кең: «Есегім үйде емес», - деп жауап береді. Сол уақытта есек қорадан ақырып жібереді. Есек сұрап келген..
© Қожанасыр хикаялары
Тоғыз теңге болса да берші!
Қожекең бір күні түс көреді. Түсінде тәжі қоразы бар екен дейді. Алдына бір кісі келіп:–Қожа, қоразыңызды сатасыз ба? - деп сұрай- ды.– Ақшаны көп..
© Қожанасыр хикаялары
Қожанасырдың қой сойып алуы
Қожекең көшеде адасып жүрген бір қойды үйіне әкеп сойып алады және оны сыр қып бір жолдасына айтады. Жолдасы Қожекеңе «кияметке барғанда не деп..
© Қожанасыр хикаялары
Егерде үрдің қызын сүймекші болсақ...
Бір жолы имам намаз оқушыларға жаннат- тағы үрлердің сұлулығын мақтай бастапты.– Жаннаттың үрлері адам тілімен айтқысыз сұлу, егер нұры жерге түссе..
© Қожанасыр хикаялары
Оған саспай ақ қой
Қарызға белшесінен батқан бір кісі Қожаға айтыпты:– Мойнымдағы қарыздарды үзгенше әзіре- йіл жанымды алып қоймаса жарар еді.Қожекең оған көңілін..
© Қожанасыр хикаялары
Жұлдыз қалай жасалды
Қожанасырдан біреу:– Қожеке, осы жаңа ай туғанда, ескі айды неғылады? - деп сұрайды.Қожанасыр сонда:– Жаңа ай туғанда, ескі айды майдалап жұл- дыз..
© Қожанасыр хикаялары
Қожанасыр мен мырза
Қожанасыр жарлы адам болған екен. Бір күні жаяу кіре тасып, кәсіп қылып, тамақ асырамақ болады. Базарға келіп жаяу келушілердің жа- нында тұрса, бір..
© Қожанасыр хикаялары
Қожанасыр мен бақша иесі
Қожанасыр бір бақшаға кіріп, бақша- дағы жемістерді жұлып, қабына салып алып жатқанда, бақша иесі үстінен шығып қалып:– Әй, сен, мұнда неғып жүрсің?..
© Қожанасыр хикаялары
Қожанасырдың күн санауы
Қожанасыр ораза айында: Жұртпен бірге ораза тұтып не керек, кейін, өзім жеке ұстай- ын», - деп ойлайды. Бірақ күннің есебінен жаңылып қалмау үшін..
© Қожанасыр хикаялары
Қожанасырдың бәйіті
Бір күні түн ішінде Қожа ұйықтап жатқан әйелін оятып:– Көңіліме шабытпен екі бәйіт (өлең) келді,- дейді. Әйелі көңілін қимай төсектен түсіп, шам..
© Қожанасыр хикаялары
Қожанасырдың өгізді ұруы
Бір күні Қожанасырдың бұзауы жамырап кетіпті. Артынан қуып ұстай алмай Қожа қай- тып келіп, үйдің көлеңкесінде жатқан өгізін ұра бастайды.Қожеке..
© Қожанасыр хикаялары
Құдайберген
Бір күні көше бойлап келе жатқан Қожана- сырдың алдынан үш-төрт кісі шыға келіп:– Әй, осы сенің атың кім? - деп ортаға ала ке- теді. Оған Қожекең..
© Қожанасыр хикаялары
Намазда
Қожанасыр бір күні үстіне бір жас баланың шапанын жамыла салып, көпшілікпен бірге намазға тұрыпты. Енді елмен бірге еңкейе бер- генде, шолақ етектен..
© Қожанасыр хикаялары
«Айды аспанға бір шығардым»
Қожанасыр бір күні әбден шөлдеген соң су алып ішпек болып, түнде құдыққа барады. Құдыққа қауға салып тартса,су шықпайды.«Бұған не болды?» - деп..
© Қожанасыр хикаялары