Бөлім: «Әңгімелер жинағы»
Әңгіме, әдебиетте — оқиғаны қара сөзбен баяндайтын шағын көркем шығарма жанры.
Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері оқиғаны баяндау тәсілі, композициялық, сюжеттік құрылысы, көркемдік жүйесі арқылы айқындалады. Әңгіменің көлемі шағын, кейіпкерлер саны аз, сюжет ұйытқысын құрайтын оқиғаның басталуы, шарықтау шегі мен шешімі болады. Онда адам, оның өмірі мен тағдыры, аса маңызды деген оқиға жинақы беріледі. Мұнда бір айтылған жайларға қайта оралуға, тәптіштеп баяндауға, ұзақ суреттеуге орын жоқ. Әңгіме жанры аз сурет арқылы көп жайды аңғарта білетін айрықша көркемдік шеберлікті талап етеді.
Байұлы
Байұлы жеті жасар күнінде ел көшіп, көп балалар: біреу тайына, біреу атына мінгенде. бір бала жыламсырап қарап тұрып қалды. Мұны көріп, Байұлы қасына..
© Ыбырай Алтынсарин
Бай мен жарлы баласы
Асан деген бай баласы. Үсен деген жарлы баласы — екеуі құрдас екен. Бір күні ел көшкенде қыр астында ойнап жүріп, ескерілмей, екеуі жұртта..
© Ыбырай Алтынсарин
Әлім кісі
Бір зор әлім молдадан жаңа дінге кірген адам:
— Тақсыр, мен иманды қалай етсем үйренемін? — деп сұрапты.
Әлім айтты:
— Шыққан..
© Ыбырай Алтынсарин
— Тақсыр, мен иманды қалай етсем үйренемін? — деп сұрапты.
Әлім айтты:
— Шыққан..
Әке мен бала
Бір адам он жасар баласын ертіп, егіннен жаяу келе жатса, жолда қалған аттың бір ескі тағасын көріп, баласына айтты:
— Анау тағаны, балам, ала..
© Ыбырай Алтынсарин
— Анау тағаны, балам, ала..
Әділдік
Хусейін қазының терезесінің түбіне келіп, екі жаман киімді тіленші:
— Құдай үшін, қайыр беріңіз, — деді.
— Құдай өзі берер..
© Ыбырай Алтынсарин
— Құдай үшін, қайыр беріңіз, — деді.
— Құдай өзі берер..
Әдеп
Бір жұрттың бас әкімі екінші бір байға жолығысып сөйлесіп тұрғанда, қасынан бір жарлы мұжық өтіп бара жатып иіліп, басұрып сәлем берді дейді. Оған..
© Ыбырай Алтынсарин
Аурудан - аяған күштірек
Сейіт орам үстінде жүгіріп бара жатқанда, бір арбалы келіп, аңдаусыз соғып кетіп, аяғын сындырыпты. Ойбайлап жылап жатқан баланы көріп шошынғаннан..
© Ыбырай Алтынсарин
Асыл шөп
Злиха мен Бәтима деген біреудің қызметінде тұрған екі қыз бала төбесіне бір-бір жәшік жеміс көтеріп қалаға келе жатыпты-мыс. Злиха ахылап-ухілеп..
© Ыбырай Алтынсарин
Алтын шеттеуік
Бір үлкен мейрам алдында, әкесі балаларын қуанту үшін үйіне әртүрлі жеміс алып келді. Леночка деген кіші қызы сол келтірген көп жемістің ішінде..
© Ыбырай Алтынсарин
Ақымақ дос
Бір мырза орманнан бір аю баласын ұстап алып, үйіне алып келіп, сонша жақсы күтіп асырапты. Бір күндерде мырза қатты ауырып, бір айдай төсектен..
© Ыбырай Алтынсарин
Ақылды бай туралы әңгіме
Бірнеше тәуір кісілер бір жетім-жесір қалған үй үшін жылу жиямыз деп, әр үйге қыдырып барып жүріп бір байдың үйіне келсе, бай жұмыскеріне бір..
© Ыбырай Алтынсарин
Айуанның естісі көп, бірақ адамдай толық ақылы жоқ
Ит адамға шын дос жануар. Дүние жүзінде иттің неше атасының ұлы бар: біреуі қора, біреуі үй күзетеді, біреуі малшы орнына мал бағады, біреуі аң, құс..
© Ыбырай Алтынсарин
Абылай
Керей Қожаберген жырауға Абылай: «Мені мақтап жыр айтшы», — деді. Қожаберген айтты:
— Абылай, сен, мен көргенде, тұрымтайдай..
© Ыбырай Алтынсарин
— Абылай, сен, мен көргенде, тұрымтайдай..
Шұбар тайым табылды
Көкем алып келген қамыс құлақ шұбар тайым болатын. Шаң тиместің тұқымы. Өзі қойдай жуас. Күнде үсті-басын сипап, кешке өзім суарып тұрамын.
Асқар..
© Жүсіпбек Аймауытов
Асқар..
Ұлтты сүю
Қазақтың аты орыстың атынан озса, балуанын балуаны жықса, шешенін шешені сөзден тоқтатса, мардамсып бар қазақ сүйсініп қалады. Қазақ жеңілсе, орыс та..
© Жүсіпбек Аймауытов
Қартқожа
Елі үшін күйген,Еңбекті сүйген,Ізгі тілекті,Ер жүректі,Жұртшылық көсеміЖалынды жастарға арнаймын.
Жазушы
БІРІНШІ БӨЛІМ
ОҚУ
Ұмытпасам, бұдан..
© Жүсіпбек Аймауытов
Жазушы
БІРІНШІ БӨЛІМ
ОҚУ
Ұмытпасам, бұдан..
Қараторғай
Көктем күнінiң жылы, жарық сәулесi жерге түсiп, қар ерiп жатыр. Күнгей жақ алатегенек бола бастады. Қарға, ұзақ қарқылдап жүр. Қамбар отағасы бiрдеңе..
© Жүсіпбек Аймауытов
Көк өгіз
Ертеде үш ағайынды жігіт болыпты. Мал дегенде үшеу ара жалғыз өгізі болыпты. Күндерде бір күн үшеуі енші алыспақ болады. Үлкені көкөгіздің басын..
© Жүсіпбек Аймауытов
Комплексте кіндік тақырып - еңбек
Комплекс жүйесінде негізгі зерттелетін нәрсе, кіндік тақырып – еңбек. Еңбек болғанда сол өңірдегі елдің күн көретін еңбегі.
Еңбек қалай..
© Жүсіпбек Аймауытов
Еңбек қалай..
Комплекс жүйесінің пән жүйесінен артықтығы
а) Пән жүйесімен оқытқанда, пәндер жеке-жеке өз жолымен жүретін, бірінің арбасына бірі соқтықпайтын, ең ұқсатқанда аз-маз жарыса үзеңгі қағыса..
© Жүсіпбек Аймауытов
Комплекс жүйе ме, әдіс пе?
Орыс білімпаздарының кейбірі комплекс – «әдіс», кейбірі – «жүйе» деп жүр (әдіс – метод, жүйе –..
© Жүсіпбек Аймауытов
Комплекс деген не?
Өмірдегі құбылыстарды, нәрселерді бір тақырыптың, бір пікірдің төңірегіне жинап, қосып, түйдектеп, біріктіріп оқытуды комплекс деп атайды. Одан да..
© Жүсіпбек Аймауытов
Ит пен бала
Ауылдан аулақ, өзен жиегiнде оңаша диiрмен. Жағалай тау, таудан құлаған көбiктi өзен диiрмен дөңгелегiн күңгiр-күңгiр айналдырады.
Диiрмен алдында..
© Жүсіпбек Аймауытов
Диiрмен алдында..
Жол үстінде
Ұзын жолдың шегіне,Кімнің көзі жетеді.Өгіздердің тұяғы,Қыбыр-қыбыр етеді.
Қазынаның көк арбасына шаңырақ мүйіз екі дәумытты жегіп, біз қаладан..
© Жүсіпбек Аймауытов
Қазынаның көк арбасына шаңырақ мүйіз екі дәумытты жегіп, біз қаладан..
Жәндіктер қысқа қалай қамданады
Қыр хайуандары қыс таянғанын сезеді де, ерте бастан қам қылады. Кірпі мен тышқан інге кіріп, қыс қатып жатады. Кірпі жапырақ жинапсоған оранады...
© Жүсіпбек Аймауытов