Бөлім: «Әңгімелер жинағы»
Әңгіме, әдебиетте — оқиғаны қара сөзбен баяндайтын шағын көркем шығарма жанры.
Әңгіменің жанрлық ерекшеліктері оқиғаны баяндау тәсілі, композициялық, сюжеттік құрылысы, көркемдік жүйесі арқылы айқындалады. Әңгіменің көлемі шағын, кейіпкерлер саны аз, сюжет ұйытқысын құрайтын оқиғаның басталуы, шарықтау шегі мен шешімі болады. Онда адам, оның өмірі мен тағдыры, аса маңызды деген оқиға жинақы беріледі. Мұнда бір айтылған жайларға қайта оралуға, тәптіштеп баяндауға, ұзақ суреттеуге орын жоқ. Әңгіме жанры аз сурет арқылы көп жайды аңғарта білетін айрықша көркемдік шеберлікті талап етеді.
Қатын
— Шәйнаған қатын екен! Ауыл әкімі — Құдиярдың үйге кіре салды аузынан сүрініп шыққан алғашқы сөзі осы болды. Әбжыландай алқымын буындыра түскен..
© Қуат Айтқали
КЕЛЕСІ БЕКЕТ – БАКУ
Түркістандағы соңғы әрекеті де сәтсіздікке ұшыраған Мұстафа Шоқай сүйікті отанынан жыраққа шығып, теңіздіңарғы жағына орналасқан..
© Дархан Қыдырәлі
МҰХТАРИЯТТАН МҰҒАЖЫРЛЫҚҚА
Соғыс жылдарында Ташкентте біршама уақыт ерікті мед-бике болып істеген Марияны қаладағы жоғары шендіқызметкерлердің біразы танитын еді. Сондықтан ол..
© Дархан Қыдырәлі
МӘҢГІЛІККЕ СЕРТТЕСУ
Наурыз айы болатын. Күйеуімен ажырасқан Мария Яковлевна Ташкенттен тез арада кетіп қалу үшін халықаралық вагонғабилет алып қойған. Енді Орынборға..
© Дархан Қыдырәлі
ҚОҚАНДАҒЫ ҚАНДЫ ҚЫРҒЫН
Кеңес үкіметі Мұстафа Шоқай басқаратын ұлттық үкіметті «жөргегінде тұншықтыруды» көздеді. Өйткені жан-жақпен байланыс орнатып,күш жинап,бел ала..
© Дархан Қыдырәлі
ТҮРКIСТАННЫҢ ТӘУЕЛСIЗДIГI ЖОЛЫНДА
Түркістанда мұхтарият, яғни автономия жариялау туралы та-лаптар күннен-күнге күшейе түсті. Ал бұл кезде халықтыңталабына орай әрекет жасау үшін бір..
© Дархан Қыдырәлі
АВТОНОМИЯ АҢСАРЫ
Мұстафа ақпан төңкерісін үлкен үміт, зор қуанышпен қарсы алды. Патша үкіметінің құлауы бостандықка жол ашқандайсәуле болды. Бодандық бұғауынан..
© Дархан Қыдырәлі
ПЕТЕРБОРДА
Гимназияны алтын медальге бітіріп, жоғары оқу орнының құқық факультетіне құжаттапсыру үшін Түркістан өлкелік оқу-ағарту бас инспекциясының келісімін..
© Дархан Қыдырәлі
АЛҒАШҚЫ АСУ
Ақмешітте екі жыл білім алған Мұстафаны әкесі Ташкенттегі орыс гимназиясына оқуға бермек болды. Осы ойға бекігенШоқай би 1902 жылғы 24 наурыз күні..
© Дархан Қыдырәлі
ҰШҚАН ҰЯ
Сырттағы шуды естіп тысқа атып шыққан бұл будақтаған түтінді көрді. Түкке түсінбей, аузы ашылып аңтарылыптұрған мұны үйдің іргесінен шауып өткен..
© Дархан Қыдырәлі
Шаңырақ
Жер аяғы кеңи бере басталып, қызу жүрген құрылыс күзге таман аяқталып қалды. Анасының айтуы бойынша, ескі тамның сынық ағашына тиіспестен, барлығын..
© Дархан Қыдырәлі
Шегемдік қыз
— Ата, биылғы саяхатымыз Кавказға болайын деп тұр! — Келіні үйге кірген бойда, көйлегімен туфлиіне, тіпті сырға-сақинасына дейін бір түстес қол..
© Әбдікерім Мұратов
Сел
Шағын шаһардың тұрғындары күнделікті тіршілігімен әуре-сарсаңға түсіп, жалпы қала тыныш жатқан-ды… Мұнда осындай сел болғанын бұрын-соңды ешкім..
© Әбдікерім Мұратов
Ошақ
«Әкем, ой, әкем, ой!» — Зиратқа барғандардан бұрын үйге жетіп, алты еркек кіндікті бір туған бауырлар — көліктен өкіріп түстік. Ішкеріден тағы бір..
© Әбдікерім Мұратов
Мен барамын Бомбейге...
Ұшақ көкпеңбек аспанда бір нүкте болып жап-жасыл теңіздің үстінен құрлыққа өте берерде Имаштың әу бастан түйіліп, бір уыс болып келген жүрегі біраз..
© Әбдікерім Мұратов
Жесір жеңгемнің жоқтауы
Біз, майда-шүйделер, үлкен атам мен оның бауырларының балаларының бәрін аба дейтінбіз. Оған қоса, туыстар онша көп емеспіз, бәріміз ескі колхоз..
© Әбдікерім Мұратов
Ақ қардағы ақ бекет
Сыдықәлі теміржол бекетіне пойызы жүрерден екі сағат бұрын келіп алыпты. Билетті де үш жұма бұрын алып қойған. Жазғы демалыстан бері ауылына барған..
© Әбдікерім Мұратов
Азаншы
Кешірек келіп, Ыстамбұлда теңіз жағасындағы бес жұлдызды қонақүйге жайғасқан соң, ұйықтар алдында таза ауамен сергиін деген оймен сыртқа шығып..
© Әбдікерім Мұратов
Ойбай, нобай! О, Тоба-ай!..
НЕМЕСЕ СҰЛТАНПҰЛ НАЗБАНБАЕВТЫҢ «НАЗЫ»ҰЙҚЫМ ҚАНБАЙ ЖҮРО, түбі жоқ Аспан, домаланған Жер! Екеуіңнің қайсыңа сырымды сарқа арыз айтсам екен?! Қайсың..
© Ғаббас Қабышұлы
Көңіл көріністері
* * *Қазақ қаламгерлерінің қалың ортасынан өзіне тиісті орынды дарыны мен дене бейнеті сан жылдар бойы шарпысқан жағдайда ала білген, өмір-тірліктің..
© Ғаббас Қабышұлы
ХАТТАР ӘЛЕМІНЕН АҚПАР
«Айшылық алыс жерлерден жылдам хабар алғызған...» дегендей (Ыбырай Алтынсарин), алыс-жақыннан неқилы сөз, сан алуан ой «арқалап, арып-ашып жүрген»..
© Ғаббас Қабышұлы
Кандидаттың бәрі – кандидат
Шындықтың шілдейі де, пілдейі де болады, тек екеуінің қайсысы шынында шындық екені оны айтушыларының талантына тәуелді. Мұны өзі бұл дүниеге..
© Ғаббас Қабышұлы
Бір дорба арман
Арман шіркіннің не екенін адам атаулы әу бастан білсе де, түр-түсі қандай екенін, немен өлшенетінін білген, айтқан тірі жан жоқ. Осы менің... «жыныма..
© Ғаббас Қабышұлы
Түнгі көбелек
(Талпынып жарыққа шыға алмаған әйел)Жаз...Июнь, июль айларының кезі... «Жылымдының маңайы қаптаған қалың ел. Бір ауыл мен екінші, үшінші ауылдардың..
© Мәжит Дәулетбаев
«ЧОНДА»
1923 жыл. Қызыл әскерлердің Бесінші армиясы Колчактың бандыларын алдақашан кеңес жерінен aйдаған. Көбі қырылып, жойылып, қалғандары Қытай..
© Мәжит Дәулетбаев