Ақын өлеңдері жинағы ✍️

Пендеге қайтып келмейді өткен өмір,
Демеңіз егер өтсе қайтып келер.
Бар малын күзем алмай ақша қылып,
Құтырды не себептен есентемір?
Осы жел неден кірді сулыкөзге,
Кей адам түсінбейді айтқан сөзге.
Елірткен ер жігіттің тіліне еріп,
Құтырды малын сатып иттен өзге.
Осы жел кімнен кірді Тұрабайға,
Кей адам түсінбейді айтқан жайға.
Біреудің суайттаған тіліне еріп,
Пайда ма малын шашқан сор маңдайға?!
Сор қысты Тұрабайды биыл жаман,
Жігіттер, сорлы болма, келсе шамаң.
Баспақтың тоқтыменен соры-дағы,
Ақаннан Қорқайменен пайдаланған.
Талабы Тұрабайдың келіспеген,
Халық тату болушы емес керіспенен.
Ақты қой, қылаң жылқы, қызылды нар,
Бұ күнде қазақтан бай беріш деген.
Күніне елу мың қой қырса-дағы,
Дей алмас біздің қазақ: «Неге істеген?».
Ел бұзу Түйтебайға ұят болды,
Секілді қара төбет жер иіскеген.
Ат мініп Еснияздан жүруші еді,
Қор болды Тагушікке келіспеген.
Бұл сөзді жеткіземіз қиян шетке,
Ежелгі айқын жүйрік мен бір өктем.
Бір айғыр, күзем алмай, майын мініп,
Жел кірді мизам тумай Ырсымбетке.
Біздің ел биылдан соң майын бермес,
Бір қара қашып қалды көкірекке.
Адамның малы түгел жоқтамаған,
Талабың әрнешікке ұқсамаған.
Билікке Есентемір таласқан соң,
Болмайды байдың ұлы боқтамаған.
Сулыкөз хакім болып, іске айналса,
Қазанды кім құрады көксағадан?
Екпінім кейін емес тасқын судан,
Құшақтар бір пәлені ырзық қуған.
Көбіңнің мінген атың Бәшендікі,
Айтамын пайдаң үшін иттен туған.
Жиыла Қызылжарға қонып алып,
Күз болса, сенің пайдаң – мамыр қуған.
Жатады өлген адам көрді арқалап,
Бір батпан топырақ пен жерді арқалап.
Тегін ат Бәшендікі алып қалса,
Қалады Хасен қасқа ерді арқалап.
Дүние етті бастан атқан таңдай,
Болады мұның түбі әлдеқандай!
Беліңе бір-бір жүген шалып алып,
Атаңның, шұбаушы едің, құны бардай!
Ел еді есентемір бір таңбалы,
Құтырды босқа отырып, тобыр адай.
Құтыртқан көп тобырды Есен молда,
Пікірлі Шілмағамбет шешен молда.
Айтқанын Шілекеңнің қылмай кетті,
Қырсыққан, бақыты қайтқан есер молда.
БЕГАЛЫҒА АЙТҚАНЫ
Әуелде Беріш ағасы Себек еді.
Бай болған Байұлында Көбек еді.
Аунатып ақ киізге хан қойыпты,
Байұлы бір кеңесте Бөденені.
Хан ұлы қара қара қазақ жиналғанда,
Құдайым Айтуарды демеп еді.
Таудағы түбі тесік тас бұлақтай,
Шынжырың жеті атаңнан келіп еді.
Алмайды бір бергенін тәңір қайтып,
О, құдай қайтып алса, неге берді?
Атымбек – аруақты ер бақты баққан,
Дұшпанын ерегіскен зар жылатқан.
Мол дәулет Батырбекке қылаң бітіп,
Аулыңа қыдыр шернеп, кемал тапқан.
Аңдыды Оралда орыс, қырда қазақ,
Қымсынбай бір ер едің үйде жатқан.
Таудағы түбі тесік тас бұлақтай,
Шынжырың келе жатыр арғы жақтан.
Сөйледің он жасыңда бұлбұл сайрап,
Тәуекел іс қылмайсың артын ойлап.
Қиянда халықтың ары деген жерде,
Шаншылдық айдаһардай найзағайлап.
Таласқан жер шегіне шенді әкімді,
Сабадың тай өгіздей күнде байлап.
Тар жерде өне бойы қол жұмсайсың,
Қазақтың кімінде бар осы қайрат?!
Дұшпанға қол жұмсайсың тар заманда,
Ақылы мен зейіні жетіп барлағанға.
Басына әулиенің үш күн түнеп,
Бір тілек алған екен Алладан да.
Тілегін Алла есіркеп берген екен,
Перзентке бай-бәйбіше зарлағанда.
Халықтың бақытына сіз туыпсыз,
Қазақта жақсы кісі қалмағанда.
Әркімнің заманында туса мұндай,
Қазақтан туа бермес кісі бұндай.
Жүреді демің көкте, денең жерде,
Ертеңгі Байбақтының ұлы мұндай.
Жүреді демің көкте, денең жерде,
Сөз айттық кез келген соң асыл ерге.
Баласын Байұлының бір үйірдің,
Қимаймын бір қазақпен деңгелдерге.
Аз еді қылмағаның қылғаныңнан,
Сыймадың тұлыбыңа туғаныңнан.
Қол жұмсап он сегізіңде дұшпаныңа,
Тұлпардай дүбір салдың тұрғаныңнан.
Аз еді көрмегенің көргеніңнен,
Көрген жан үлгі алғандай өрнегіңнен.
Әншейін қара қалтай қазақ түгіл,
Өткен жоқ хан баласы да деңгеліңнен.
Ақырсаң үйде отырып, арыстандай,
Дұшпаның шыға алмайды шеңгеліңнен.
Дәулетің Бөденеден айдатылған,
Тұсыңа жүзден құлын байлатылған.
Сары қымыз тасқан судай сапырулы,
Саны жоқ самаурынның қайнатылған.
Қазақтан үй тәрбиең озған еді,
Ұжмақтың сарайындай жайнатылған.
Түскенде басқа тарлық сөйлейтұғын,
Халықтың бұлбұлысың сайратылған.
Алдыңа дұшпан шыдап тұра алмайды,
Секілді нар бурадай айбатыңнан.
Беріштен басқа қазақ теңдік алмайд,
Ішінде жалғыз сенің қайратыңнан