Поэмалар ✍️

Жетті олар үш күн жүріп Ақмолаға,
Шәкіртке бұдан артық бақ бола ма?
Әкесі ақ Сәкенін ертіп алып,
Түскенде қызыл іңір – тап қонаға.
Тағы да түсті үйіне орыс шалдың,
Жаны ашып, жөні шығар болысқанның.
Есімі – Димитрий,
Ол – дәрігер
Демейді және ешкімге борыштармын.
Ағаш үй.
Іші жылы, сырты көркем.
Жасыл тал іргесінде жайған өркен.
Аулада бала Сәкен алаңдайды,
Бұл үйді табамын деп қайдан ертең.
Қасында тағы бір үй дәл осындай,
Еңселі бұдан гөрі – дара шыңдай.
Екеуі бірін-бірі толықтырып,
Тұрғандай бір-біріне жарасып-ай!
Дәрігер Дмитрий ұзын сары,
Кісіге қарамайды жүзін салып.
Бірден-ақ Сейфоллаға сөз тастады:
– Қиналып, қысылмаңыз сіз мұншалық?!
Дегенге Сейфолла да разы боп,
Ел жайлы әңгіме айтты біразырақ.
– Келесі келгенімде, семіз тоқты,
Байлаулы босағаңда тұрады, – деп.
– Ал, мынау,
Ауылымыздың майы, құрты.
Соғымы біздің үйдің семіз жылқы.
Әкелдім қазысынан дәм татсын деп,
Осы ғой бұл қазақтың әдет-ғұрпы.
Қазыны көрген орыс көзі жайнап,
Кесетін бәкісін де қойды ыңғайлап.
– Сейфолла! – деді сосын Дмитрий, –
Мейлі ғой біздің үйде жатсаң да айлап.
– Жоқ, ойбай! – деді Сейфең, –
– Кетем ертең, –
Үйіңді көріп тұрмын өте көркем.
Осы үйдің бір бұрышын Сәкенжанға
Оқуға түскенінше жалға берсең...
Дегенде, Дмитрий:
– Не дегенің?! –
Сол болсын демегенім, жебегенім.
Көк тиын сұрамаймын қазақ достан,
Сен мені танымасаң неге келдің?!
Сейфолла:
– Айналайын, «тамырым-ай»,
Жамандық көрмесінші жаның ұдай.
Қол берші, қияметтік дос болайық,
Төбеден көріп тұрса кәні, Құдай.
Басты да орыс шалын бауырына,
Тірліктің басылғандай дауы мына.
Бетінен Сәкенінің бір сүйді де,
Сейфолла қайтып кетті ауылына.
Көшеге шықты Сәкен ертесіне,
Емініп жатқан қала ерке Есілге.
Мына бір қоңыр үйдің күмбездері,
Түйенің ұқсайды екен өркешіне.
Дүкендер бір-бірімен қатарласып,
Жасайды орыс – сауда,
Татар – кәсіп.
Қолынан осылардың не шықса да,
Қазаққа болған дейді бәрі нәсіп.
Көрінген анау – мектеп,
Мынау – мешіт.
Шіркеу тұр одан әрі мойны көсік.
Көк қоршау,
Айналасы аздаған тал,
Есілдің тербетеді самалы есіп.
Ордасы – базар маңы шу-дүбірдің.
Сарт та сұрт,
Ызы-қиқу,
Үргін-сүргін.
Бәрінен тұрқы бөлек,
Сырты да ерек,
Зәулім үй, кімнің үйі?
– Кубриннің!
Кубрин бұл қалада алпауыт бай.
Жан адам бара алмайды жол тауып жай.
Коймасы – дүниенің қазынасы,
Қоймайды бесеу алып, алтау ұтпай.
Шет жаққа шығып еді сәл-ақ аттап,
Жабысты балағына қара батпақ.
Соғады ызғар шашып күздің желі,
Көшеде қара суық.
Дала қатқақ.
Димекең ас ұсынып сұрамай-ақ,
Көрген жоқ ештемесін мұнан аяп.
Алайда, талай күндер өтсе-дағы,
Ақмола қойды бірден ұнамай-ақ.
Даланың дауылына, аптабына,
Қаланың қара суық – қатқағына.
Бәріне иліккенмен біздің Сәкен,
Қойғаны көндіге алмай батпағына.
Сәкенге таза болу – қатал кесім,
Жүргізіп жігіттіктің қатар көшін.
Ақ көйлек,
Қара костюм,
Қара шалбар,
Сүртеді қайта-қайта бәтеңкесін.
Жүргенде шалбарының қыры сынбай,
Үстіне шаң-тозаңды бір ұшырмай.
Бөлекше мархабат бар бұл ісінде,
Ерекше салтанат бар жүрісінде.
Мейірімді шапағат бар көздерінде,
Мерейлі махаббат бар сөздерінде.
Сәкенге сыпайылық танытатын,
Кезіккен ұстаздардың өздері де.
Өздері ұстаздардың бағалайтын,
Кішілер ардақ тұтып «ағалайтын».
Сәкеннің бір мінезі,
Ерте тұрып,
Ақ қайың –
Есіл бойын жағалайтын.
Ойынға ертелі-кеш ерінетін,
Өзінше елден дара көрінетін.
Ішіне ен тоғайдың еніп алып,
Тамаша қиялдарға берілетін.
Бойында шалқар шабыт,
Терең ақыл.
Ойында өрілгендей өлең ақыр.
Не керек,
Айтып-айтпай,
Біздің Сәкен –
Өзгеше бала болып келе жатыр!