Поэмалар ✍️

(Назиралық поэма)
Ойламсыздың олқылығы түбінде бір көрінер,
Қанша жасар арадағы қарттарымыз көз ілер.
Соларменен бірге біздің тарих та көмілер,
Терең ойлап түсінгенге,
Кейде қате ісіңнен де,
Оны қайта түзетуің əсерлі боп сезілер.
Ер жігітке қашандағы өзін сүйер табылады нағыз жар,
Алайда ол екіталай тек сүюмен ақылды боп кетуі.
Мүкін емес пенделердің бар арманға жетуі,
Бұл туралы ханзуларда мынадай бір аңыз бар:
Бір жас жігіт сүйгенін ап басына бақ қоныпты,
Сүйкімді бір ұлдары да болыпты.
Үндескендей жүректер,

Орындалып тілектер.
Күн кешкендей болғанымен түлектер,
Келін бірақ атасына шайпау болып жолықты.
Мұны көрген қаусаған қарт ертеңінен қорықты,
Бір тиянақ таба алмай тірліктен де торықты.
«Кəртейгенде бір бала, жас күніңде бір бала»
Деген тəмсілді есіне алып,
Күні кеткен есіл алып,
Отырады үй ішіне үнсіз қарап ұрлана.
Осылардың кетсем екен алдында,
Деген нағыз тілекпенен бір ғана.
Қарттың мынау табылғандай болғанымен Қайраңнан,
Талай-талай топты ортада бой көрсетіп майданнан.
Өз кезінде ортасынан мықты болып сайланған.
Ал, ендеше міне бүгін,
Киім киіп, тамақ ішудің өзі
Үлкен жұмысқа айналған.
Қан тамырдай қайшалысқан өмірдің бұл жолдары,
Əне содан қалыңдайды пенделердің сорлары.
Айрылған қарт күшінен де, тісінен,
Сондықтан да ағаттықтар кезігеді ісінен.
Тіпті қалтақ болып қалған қолдары,
Ойланасың мұндайда,
Кең жайылған екен-ау деп тіршіліктің торлары.
Кең пейіл қарт іштей налып келінін көп сынады,
Ал, бұл үйде небары сол төрт-ақ адам тұрады,
Төрт жастағы немересі ол да тəртіпті ұғады.
Əйелінің сөзін бұрмай,
Жорғалайды ұлы құрдай.
«Сүйген жүрек кешірімді», дегенмен,
Əке алдында сағы қатты сынады.
Бір күн келін шалдың көне ауыруы баламызғажұғады,
Дейді-дағы ас ішуде қартты бөліп шығады.
«Асқанның да тосқаны» дейтін болады-ау деп тұрағы.
Бұл қорлықтың барлығына көне көзің шыдады.
Тірісінде түсінбеспіз адамдардың асылын,
Өмір солай өкініште өтіп жатты ақырын.
Өлмеді ғой мына мыстан,
Қалтақ қолы кіші ыдыстан
Тамақтарды төгеді екен, айтар болсам ашығын
Деп келіні ағаш тегенемен,
Атасына тамақ берді көрдіңіз бе асуын,
Арсыз адам осылай да жеңеді екен ақылын.
Балапандар ұясында нені көрсе соны алады ұшқанда,
Деген бізде тəмсіл бар, мысал алған құстан да.
Күз сүркейлі сезіледі кейде тіпті қыстан да,
Əне сондай өмір кейде өрнегімен ой салады
дұшпанға.
Келін бір күн қызметтен ерте түсіп келеді,
Келісімен пышақ алған қолына сəби ұлын көреді.
Даярлапты қасына атасының балтасын,
Бір ағашқа мініп алып ойып жатыр ортасын.
Сыр сыйлайды адамға кей істердің дерегі,
Мұның не деп сұрап еді шешесі,
Мынау екен себебі:
Ана, мен бұл ағашымның ішін жақсы оямын,
Бар ойымда жəне де келістіріп бояғым.
Ертең өзім ержеткенде,
Еңбек етем ел деп мен де,
Бойымдағы жалқаулықты жоямын.
Əкем екеуіңді де атама ұқсас бағамын,
Төгілмейді сол кезде ішетұғын тамағың,
Сондықтан да ертерек ыдыс жасап қоямын.
Сəбиінің мына сөзін естігенде анасы,
Жасқа толды жанарының шарасы,
Ал, бұл кезде босағада
Бəрін тыңдап отырған-ды бабасы.
Өзі өткізген қателіктің бəрін-дағы ұғынды,
«Кешір ата, кеш мені» деп алдына кеп жығылды.
Аяқ асты тұруға да келмегендей шамасы,

«Келсе алдыңа əкеңнің де құнын кеш»
Деген ғой ер данасы,
Соныменен қартыңның да жазылды жан жарасы.
Ержігітке табылады қашандағы өзін сүйер нағыз жар,
Алайда ол екіталай тек сүюмен ақылды боп кетуі.
Оңай емес адамдардың ойлағандай арманына жетуі,
Бұл туралы ханзуларда міне осындай аңыз бар.