Алатауға қарап
1 – өлең
Алатауға ақ қар жапқан мәңгілік
Барғым келед бұлтпен бірге қаңғырып.
Үндемейді басылған жел таңға ұлып,
Қарсы алады қарқ - қарқ етіп қар күліп.
Жел айдаған бұлтпен бірге туғанмын,
Бірақ мені қуған шаттық, қуған мұң.
Тірлік - теңіз толғанғанда бір рет
Өлең - бұлт боп көкке қарай буландым.
Бір биіктеп, енді бірде төмендеп,
Биіктерге төнем қара өлең боп.
Құзарлардың әруақтарын асырып,
Нажағай боп ойнақ салар денемде от.
Қара бұлтпын, күнмен бірге лаулаған,
Бауырынан ақ қар - өлең саулаған ...
Зайырсыз бұлт, қайырсыз бұлт, әрі кет,
Жауайын деп келіп тұрып жаумаған.
Тек Биіктік — Мәңгіліктің Отаны,
Мәңгілік қар күнге таман жатады.
Күндіз - түні шақырады өзіне
Аласармас асқарлардың атағы ...
Бар ғаламнан басқа тұрақ таба алмай,
Айгезбелік маңдайдағы тауандай —
Ұмтылып - ақ жүрмін ғой мен Биікке,
Менен де бір мәңгілік қар жауардай ...
1982 ж. Алматы
2 - өлең
Алатауды құшақтап қысар ма едім! —
Әсіресе, қырандар ұшар жерін.
Азамат боп алшаңдап жүрмек болсам,
Өрлігімді осы арман тұсар менің.
Болады деп болмасты аңсасам да,
Осы арманның жолында шаршасам ба? —
Жүрек қылып бір шыңын көкірегіме.
Бір шыңы боп жүрегім қалса сонда...
Сен де мендей жансың деп жаны мұңды,
Дауылын бір сілкісем, сағымын бір.
Арынымды тежемей зарығулы,
Құйып алсам құлаққа сарын-үнді.
Төсесем ғой ақ қарға бауырымды,
Қатыратын мұз қылып жалынымды.
Өз қолыммен бәрін де істер ме едім,
Бір пендеге білместен жалынуды,
Бір пендеге білместен шағынуды!..
Жүргендердің, бұл тауға ғашықсынып
Есін алсам! —
Ер өссін, жасық сынып! —
Сай-салаға тығылсын далп-далп етіп,
Кілең қара құзғындар қашып шығып.
Мұндай күйді кешпегем бұрын қайтіп? —
Шын істерге кеппіз ғой бұрылмай түк.
Алатауды құшақтап тұрсам-ау мен,
Ұларларға жын қуған жырымды айтып!
Қырандарға шыңғырған шынымды айтып!..
...Мұндай сөзді айтпайды есі барлар, —
демеңдерші, — құшқызбас осы Заңғар.
Мұнарланған бұл тауды құша алмаспын,
Ірі арманнан әйтсе де шошымаңдар!..
1983 ж.
3 – өлең
Апыр-ау, бір-ақ түнде қыс келген бе?!
Мұқағали.
Қыс келіпті бір түнде Алматыға,
Қар қонақтап қалыпты тал басына.
Жапырақтар жап-жасыл күйінде еді,
Рейімсіз екен ғой қар да, сірә!
Өскіндерге қараймын дәтім қалмай,
Жатыр нанбай жүрегім—аһ ұрғандай.
Төмен қарап қайыңдар тұнжырайды,
Шаштары ерте ағарған ақындардай.
Бұзық еді бұл қыстың ниеті нендей,
Сиқын алып осынша жекірердей!..
Ағаштардың тілімен хал сұрасам,
Сілкіп қалып шаштарын,
Өкірердей!
Үзе алмай тұр құрсауын құлып-қыстың,
Саңғырығы бетке ұрды күміс-құстың.
Тал орнына өзімді қойып көріп,
Шыдай алмай аязға, сынып түстім.
Сойыл тиіп қираған уықтарша
Шарт сынды емен. —
Қайтеді, суып тоңса.
Ақ дүниеден кейде адам шошиды екен,
Ақ — дегенің осынша суық болса...
Қарадым да маңайға: "фәни!"- дедім,
Жанарыма жас қатып, зар иледім.
Шаштарынан сипап ем, қарын қағып —
Өксіп берді шыбықтар — сәбилерім!
Өксіп берді шыбықтар — суық ұрған,
Болды жасыл жастықтың туы құрбан.
Ақырайын деп едім
Қысқа қарап,
Қозғалтпады буған мұз —
Буынымнан!..
1983 ж.
4 – өлең
Қыстың күні болғанмен тау сол күйде баяғы,
Баяғыша аршалар көк құшағын жаяды.
Жайғанменен құшағын — жап - жасыл боп жейдесі,
Жақындатпас маңына мұз сабақты инесі.
Көтере алмай қабағын сықсияды зілдей күн,
Жидіп жатыр терідей адау қары күнгейдің.
Медеу — сайдың жақпары, Шымбұлақтың шатқалы
Сылдырап кіл сүңгісі — мұздан моншақ таққаны.
Кемпір-шуақ күнгейдің қарын ептеп ерітіп,
'Бұл — қалай?!" — деп сай - сайдан шығад суық жел ытып.
Жел жеткенде сұп-суық — ағаш біткен тіксініп,
Қаратастың көзінде мөлтілдейді шық сынып...
Күбір - күбір көп бейне — қалың ағаш беткейде,
Көктем бізді ұмытып кетпейді ме?.." — деп кейде —
Сырласатын сықылды, биыл тау да, көк те ойлы,
Дауыстары тек, әттең, Алматыға жетпейді.
Қомданам да толғанам қарап қиян — қырымға,
Еңілікгүл көктемнің исін әкеп мұрынға.
Жібігенге күнгей жақ — қалды көңіл бір өсіп,
Әттең теріскейінде жатыр - ау қар сіресіп...
Түріп айдап шығатын қыстың зілін мұнша ауыр,
Нажағайы қолында — жетпей тұр - ау бір Сәуір?..
Байқап қалды Алатау қойғанымды көп қарап,
Әлденеден сақтанып, кілең шыңдар көк балақ,
Жиырды да мандайын, жия қойды шалғайын,
Мұншама сақ болар ма — біздің таулар әрдайым?!
Үміт үзбей ертеңнен, жатыр жазын көксеп бел,
Қар астынан қылтиып созды мойын көк шөптер.
Мезі қылып бітті әбден — кіл қарғаның қарқылы,
Жетпей тұрған Жаһанға — жалғыз қаздың жалқы үні...
Мінді лезде қаһарға, ысқырынып желді Ақпан,
Қабағында қан қатқан — қыстың көзін шел жапқан.
Маған қажет бір хабар жететіндей сол жақтан,
Алатаудан дәметем — бұлт бүркеніп толғатқан...
26.12.1983. Алматы
5 – өлең
Күллі алапты тағы да кеп басты түн,
Түннен қорқам! —
Болса да әлі бас бүтін.
Қайып тіккен бұлт-көрпесін қымтанып
Алды Алатау,
Жасын жұтып ащы тым!
Қайтпек сонша жасын жұрттан жасырып,
Төгіп-төгіп алмай ма екен ашынып?!
Көтеріліп-басылғандай кеудесі,
Иығына меңіреу үрей асылып.
Көрпе етегін көтергенде жел үріп,
Жұлдыз біткен жыбырлайды — жегі құрт.
Тау жүрегі шыңды — Найзағараны
Жатыр Түнек Ай-тісімен кеміріп.
Пана болам далама деп күн-түнін
Өткізген Тау — іле алмайды кірпігін.
Алтын ине-найзағайды сабақтап,
Көрпесінің жамайды кеп жыртығын...
Жамылғысын жатпақ еді оранып,
Кеулеп кетті қойны-қонышын жел алып.
Күрсінеді анда-санда Ақын-тау,
Көрпе ішінде Алтын Ине жоғалып...
1986 ж.
6 - өлең
Жүрген шақта бар қызықтан шет қалып,
Бет күйгенде көздерімнен шоқ тамып;
Жерде қалғым келмейді-ай бір,
Сондайда
Тартып кетем Алатауды бетке алып.
Тартып кетем, оятқанда
Ажал кеп,
Шың басында жеткей менің қазам деп;
Тірлікке де, күлдікке де былғанбас
Биіктерден оқитын жыр жазам деп.
Болмаса да тауға шығар құралым,
Шың басынан табылардай тұрағым.
Жер бетіне қарап тұрсам Биіктен,
Орындалар сықылды бар Мұралым.
Шыңға шықсам жасардаймын той күнде,
Опа берген оспадарлау ой кімге?!
Тау жаңғырып ілессе егер —
Жердегі
Құл тірлікті күлкі қылсам деймін де ...
Көз бұлдырап, күллі дүние дөңгелеп,
Адымымды аштырмайды өр бөгеп.
Қарсы алдымда Зеңгір аспан көзді арбап
Келем, міне, тауға қарай өрмелеп.
Қанат сынған — тәнімді алып ұшпайды,
Бір тартылыс құзырында ұстайды. ...
Баба таудың сұқ саусағы —
Найза шың:
Маған неге Аспан жақты нұсқайды?..
1989 ж., Алматы