28.10.2021
183
Мұқылай батыр туралы жыр
Мұқалы Шыңғыс ұсынған алтын тақтан гөрі тұлпарды тақымдағанды дұрыс көріпті. Нәтижесінде теңіздей толқыған Қытайдан асып, қазіргі Вьетнам жеріне дейін жеткені тарих қойнауынан жарыққа шығып жатыр. Осынау ұлы тұлғаның өр рухы бүгінгі қазақтың рухына күш берері талассыз. (Напыл Базылхан, моңғолтанушы)
Бірде-бір кем емессің көп батырдан,
Қалқан боп қарсы тұрды оққа тұлғаң.
Болаттай қайта балқып, алмас болдың,
Ерлігің жетті бізге жат ғасырдан.
Мұқылай, жауға атылдың қабыландай,
Көзіңді сары даланың сағымы алдай.
Қаһарың басылмады, өр баһадүр,
Алмадай дұшпан басын қағып алмай.
Көк тәңір оғланының оңдады ісін,
Көк бөрі жауға бермес соңғы арысын.
Қазақтың Гераклі, қайран батыр,
Сахараның жайдақ мінген жолбарысын!
Өр кеудең көне Тибет қодасындай,
Болмысың бес биенің сабасындай.
Кеңдігің он жүздікке опа берген,
Онон мен Керуленнің жағасындай.
Қайлаң бар ұлы Цезарь қайласындай,
Намысың Ескендірдің алмасындай.
Жігерің дұшпаныңа жаудай тиер,
Тасыған Керулен, Онон арнасындай.
Жорықта тарпаң, тағы бурадайсың,
Дұшпанды ақ алмаспен туралайсың.
Үйірін жауға бермес абадандай*,
Гоандық атағыңды бұлдамайсың.
Тобыңда тайлақ бота шайнамайсың,
Мергенсің садақ тартқан Айға абайсыз.
Аңкөс қыран, бүркіттей алғырым-ау,
Жау көрсең жарағыңды сайлағансың.
Жігерің жорық кешті. Дабыл шыңдай,
Жасағын торғын* әскер ауырсынбай.
Тауына Бурхан-Халдун* бауыр бастың
Қайыспас құзарда өскен самырсындай.
...Кез оқпен*дұшпаныңды шаншып аттың,
Қасалы* қолқа қапты, тамшылап мұң.
Ысқырма* әп жыландай жау қосынын,
Жайпады. Аза тұтты қансырап Күн.
Үстіңде берен сауыт. Бораттың оқ,
Тажалды кербез садақ таратты бек.
Дұшпанға аш бөрідей ауыз салдың,
Қайыспас қайратыңды жаратты Көк.
Ажалға абайсызда тақады іргең,
Сөз тосып, қазақ едің бата білген.
Жат жерде мәңгілікке бақи кештің,
Шаңқ етті көкке шапшып баһадүр дем.
Батырдың бастан кештің қызық күйін,
Болмадың дүниеқор, тізіп тиын.
Өмірің жорықпенен өтті батыр,
Жас бала, естен шығып үзікті үйің...
Бірде-бір кем емессің көп батырдан,
Қалқан боп қарсы тұрды оққа тұлғаң.
Болаттай қайта балқып, алмас болдың,
Ерлігің жетті бізге жат ғасырдан.
Мұқылай, жауға атылдың қабыландай,
Көзіңді сары даланың сағымы алдай.
Қаһарың басылмады, өр баһадүр,
Алмадай дұшпан басын қағып алмай.
Көк тәңір оғланының оңдады ісін,
Көк бөрі жауға бермес соңғы арысын.
Қазақтың Гераклі, қайран батыр,
Сахараның жайдақ мінген жолбарысын!
Өр кеудең көне Тибет қодасындай,
Болмысың бес биенің сабасындай.
Кеңдігің он жүздікке опа берген,
Онон мен Керуленнің жағасындай.
Қайлаң бар ұлы Цезарь қайласындай,
Намысың Ескендірдің алмасындай.
Жігерің дұшпаныңа жаудай тиер,
Тасыған Керулен, Онон арнасындай.
Жорықта тарпаң, тағы бурадайсың,
Дұшпанды ақ алмаспен туралайсың.
Үйірін жауға бермес абадандай*,
Гоандық атағыңды бұлдамайсың.
Тобыңда тайлақ бота шайнамайсың,
Мергенсің садақ тартқан Айға абайсыз.
Аңкөс қыран, бүркіттей алғырым-ау,
Жау көрсең жарағыңды сайлағансың.
Жігерің жорық кешті. Дабыл шыңдай,
Жасағын торғын* әскер ауырсынбай.
Тауына Бурхан-Халдун* бауыр бастың
Қайыспас құзарда өскен самырсындай.
...Кез оқпен*дұшпаныңды шаншып аттың,
Қасалы* қолқа қапты, тамшылап мұң.
Ысқырма* әп жыландай жау қосынын,
Жайпады. Аза тұтты қансырап Күн.
Үстіңде берен сауыт. Бораттың оқ,
Тажалды кербез садақ таратты бек.
Дұшпанға аш бөрідей ауыз салдың,
Қайыспас қайратыңды жаратты Көк.
Ажалға абайсызда тақады іргең,
Сөз тосып, қазақ едің бата білген.
Жат жерде мәңгілікке бақи кештің,
Шаңқ етті көкке шапшып баһадүр дем.
Батырдың бастан кештің қызық күйін,
Болмадың дүниеқор, тізіп тиын.
Өмірің жорықпенен өтті батыр,
Жас бала, естен шығып үзікті үйің...