Жұмбақтар
І
Өлшеусіз, түпсіз терең бір дария бар,
Көрмейміз, құр естиміз анық хабар.
Дарияның суын түгел құятұғын,
Ол сиярлық ыдыс бар кішкентай, тар.
Дарияны сол ыдысқа құя білсең,
Керек суы болады көзге даяр.
Онда бірақ дарияны естімейміз,
Көзбен анық көреміз, байқа, дос-жар.
Ол суда ылай да бар, тұнық та бар,
Ылай судан тұнықты кім айырар?
Ылай судан тазасын айыруға
Дария көрген адамның бәрі құмар.
Дария не, ыдысы не, тазасы не?
Көрген кім, айырған кім – табыңыздар.
Бес шешуі бір жерден табылмаса,
Шешкен емес бірталай ой сандалар.
II
Тамам сөзді сөйлейді, сөйле десе,
Етінен ет кесемін, сөйлемесе.
Айт десем, айтпайтұғын жауабы жоқ
Сүйгенімді сөйлеттім әлденеше.
III
Бір нәрсе жұртқа мәлім, көзден ғайып,
Ұстауға еш болмайды, қолдан тайып,
Не сынап, не түстеуге ұқсамайды,
Кейде көп, кейде кетер тіпті азайып.
IV
Киім, тамақ, денеден жоқ бір нұсқа,
Жылдам кіріп, шығады жылдам тысқа.
Маңдайда жалғыз көзі жарқыраған,
Тұлымының бірі ұзын, бірі қысқа.
Кей-кейде екі ұрықтау мінезі бар
Шағып алып жүрмесін, байқап ұста.
Бір кеткен соң қолыңа түсу қиын,
Айрылып қалып жүрме қапылыста.
Шаршау жоқ, арықтау жоқ, талабы жоқ,
Адам оны жұмсайды көп жұмысқа.
V
Тоғыз қатын жиылып бір толғатқан,
Бірін-бірі буаз ғып, жуандатқан.
Тоғызының киімі тоғыз түрлі,
Келген кісі сияқты әр тараптан.
Босанғанда, тоғызы бір ұл тауып,
Балаға екі түрлі киім жапқан.
Бір киім шешесіне ұқсаса да,
Бір киімі келіп тұр бөтен жақтан.
Қатындар не? Киім не? Баласы не?
Көпке киім жетеді не себептен?
VI
Кішкентай, күрең қызыл, дөп-дөңгелек,
Тамаққа әбден тойса, болады көк.
Қанға тойып алған соң қарны үлкейіп,
Үлкендігі кетеді он есе боп.
VII
Бір нәрседен үш сипат қылдым хайла,
Бұл жұмбақты шешерлік адам қайда?
Бір сипатын ортадан кесіп алсам,
Орнында тағы болар екеу пайда.
Біреу деп кесіп алып тастағаным,
Үшеу болып жатады басқа жайда.
VIII
Бір де емес, тамам санның бірі де емес,
Не үлкен, не кішкене, ірі де емес,
Ғылым тапқан сипаттың бірі онда жоқ,
Бұл жұмбақ өлі де емес, тірі де емес.