Өмірдегі математика - Зерттеу жұмысы
МАЗМҰНЫ
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
2.1 Математиканың адам өміріндегі алатын орны..................................................7
2.2 Жылыжай шаруашылығының даму тарихы......................................................10
2.3 Күнделікті өмірде математиканың қолданысы................................................12
ІІІ. Практикалық бөлім
- Заманауи ақылды жылыжай үлгілері..................................................................14
ІV. Қорытынды
- Қолданылған әдебиеттер тізімі
«Ынталы» жалпы орта білім беретін мектеп КММ – нің 8 сынып оқушысы Полатов Шапағаттың «Өмірдегі математика» тақырыбындағы зерттеу жұмысына
Пікір
Оқушының «Өмірдегі математика» тақырыбында жазған зерттеу жұмысында математика ұғымы, шығу тарихы, оны оқытудың тиімділігі мен маңызы, қазіргі таңда қашықтықтан оқытуға көшкен кездегі математика пәнінің адам өмірінде қанша маңызды орын алатындығы, маңызды құндылықтарын анықтау, сонымен қатар, жылыжайды жасауға математиканы қандай септігі бар екендігі, оның пайдасы мен зияндылығы туралы жазған.
Жоба зерттеудің мақсаты мен міндетін айқындайтын кіріспе бөлім, негізігі бөлім, практикалық, қорытынды бөлімнен, пайдаланған әдебиеттерден тұрады. Аталған ғылыми жобада оқушы тақырыптың өзектілігін, жұмыс жазу барысында алға қойған мақсаты мен міндеттерін атап өтеді. Оқушы математика ұғымына қатысты жазылған әдебиеттермен танысып шыққан.
Оқушы тақырыпты толық ашуға әрекет еткен. Тұжырым, дәлелдемелері ғылыми негізде тиянақталған. Зерттеу жұмысы талабына сай жазылған және өзіндік пікірі бар.
Оқушы бұл шығармашылық ізденіс жұмысты жазу барысында көп ізденгені байқалды. Оқушы осы жобаны жазарда көп ізденді, сабақтан тыс уақытта жеке компьютерде отырып, мақалалар, баяндамаларды қарап, жылыжай құрылыстарына қажетті металдарды таңдауда және жылыжай құруда, жылыжай егу жұмыстарына бастан аяқ қатысып, газет журналдардан біраз ақпарат қарап, ізденді.
Болашақта шәкіртімнің жан-жақты, туған жерін, елін бағалап, қорғайтын, басқа жасөспірімдерге үлгі болатындай еліміздің біртуар, білімді, қаржылық сауаттылығы жоғары азамат болатынына сенім білдіремін. Жалпы алғанда жұмыс өз дәрежесінде жасалынған деуге болады. Зерттеу жұмысының мазмұндылығы мен мәнділігін ескере отырып, жоғары дәрежеде бағалауға ұсынамын.
Жоба жетекші: Кобекова Асел Амрахановна
математика пәнінің мұғалімі
АННОТАЦИЯ
Цель: создать «умную теплицу» для создания благоприятных условий для роста и развития растений, облегчить работу по выращиванию теплолюбивых овощных культур с использованием информационных технологий.
Гипотеза: Существует несколько способов получения альтернативной энергии – энергия ветра, солнечная энергия, энергия волн, а также получение биотоплива для техники путем выращивания определенных растений. Человечество активно внедряет в свою жизнь различные технологии. Мы хотим рассказать об очень популярном способе получения энергии – выращивании растительных продуктов в пищу людям. В этой исследовательской работе мы пытаемся создать умную теплицу.
Этапы исследования:
- подготовительный период
- Собрать информацию о теплице.
- Анализ собранной информации.
- Основной период
- Написание исследовательской работы
- Подготовка предложений для студентов по исследовательским вопросам
III. Заключительный период:
- Сделайте презентацию.
- Защита работы на конференции.
Методика эксперимента:
- Изучение научной и публицистической литературы по данной теме.
- Социальный опрос среди учащихся и сотрудников школы.
- Проведение эксперимента по выращиванию овощей в школьных условиях.
- Анализ полученной информации.
- Создание бизнес-плана.
Результаты исследования и выводы:
Он состоит в решении учебно-развивающих задач школьников. Привлечь внимание учащихся к правильному использованию компьютерных технологий. Выводы и рекомендации, полученные и обоснованные в ходе исследования, могут быть использованы на уроках информатики и биологии в общеобразовательных учреждениях.
Области практического применения результатов:
Прочитав литературу по этой теме, в частности какие факторы влияют на комфортную жизнь растений в теплице: рассчитывает температуру, влажность, свет, количество углекислого газа; определяет роль теплицы в образовательном учреждении; изучает мнение учащихся и сотрудников школы; составляет бизнес-план строительства теплицы. Подготовка авторской разработки на тему «Умная теплица»
ANNOTATION
Purpose: to create a "smart greenhouse" to create favorable conditions for the growth and development of plants, to facilitate the cultivation of heat-loving vegetable crops using information technology.
Hypothesis: There are several ways to obtain alternative energy - wind energy, solar energy, wave energy, as well as obtaining biofuels for machinery by growing certain plants. Mankind is actively introducing various technologies into its life. We want to talk about a very popular way to get energy - growing plant foods for people to eat. In this research paper, we are trying to create a smart greenhouse.
Research stages: I. preparatory period
- Collect information about the greenhouse.
- Analysis of the collected information.
- Main Period
- Writing a research paper
- Preparation of proposals for students on research issues
III. Final period: 1. Make a presentation.
- Protection of work at the conference.
Experimental technique:
- The study of scientific and journalistic literature on this topic.
- Social survey among students and school staff.
- Conducting an experiment on growing vegetables in a school setting.
- Analysis of the received information.
- Creation of a business plan.
Research results and conclusions:
It consists in solving the educational and developmental tasks of schoolchildren. To draw students' attention to the correct use of computer technology. The conclusions and recommendations obtained and substantiated in the course of the study can be used in informatics and biology lessons in educational institutions.
Areas of practical application of the results:
After reading the literature on this topic, in particular, what factors affect the comfortable life of plants in a greenhouse: calculates temperature, humidity, light, amount of carbon dioxide; determines the role of the greenhouse in an educational institution; studies the opinion of students and school staff; draws up a business plan for the construction of a greenhouse. Preparation of the author's development on the theme "Smart greenhouse"
КІРІСПЕ
Математика – объектілердің қасиеттері мен байланыстарын бейнелейтін математикалық моделді зерттейтін адамзаттық білімнің аймағы. «Математикалық модел адам ойынан туындай отырып, объективті зерттеу пәні ретінде жасалуы – керемет! Оның қасиетін тану арқылы біз нақты өмірді бейнелейтін моделдің қасиетін тани аламыз» деп В.А.Успенский жазып кеткен. Сонымен қатар, математика – ғылымдардың ең басты тілі ретінде нақты әлемнің құбылыстарын сипаттайтын әртүрлі тәсілдердің ең қолайлысын көрсетеді. Математика – бұл бір ерекше әлем. Сырт көзге ол тек мылқау сандар мен суық есептен ғана жаралған құрғақ дүние болып көрінеді. Бірақ оның ішкі сырларына сүңги білген адамға өзіндік айырықша әсемдіктері, пән сапалық түйіндері, қиялға қанат байлап, ойға қуат құятын, айналаңдағы жалғыз дүниеге жан бітіріп, құдіретті құбылыстары дайын тұр.
Балама энергияны алудың бірнеше жолы бар - жел энергиясы, күн энергиясы, толқындар энергиясы, сонымен қатар белгілі бір өсімдіктерді өсіру арқылы техникаға биоотын алу. Адамзат өз өмірінде әртүрлі технологияларды белсенді түрде енгізуде. Біз энергияны алудың өте танымал әдісі - көкөніс өнімдерін адамдарға тамақ ретінде өсіру туралы сөйлескіміз келеді. Адамдарға электр тұтынушыларын тамақтандыру үшін электр энергиясы қажет. Бірақ көкөністер адамдар үшін энергияның балама түрі болып табылады.
Шын мәнінде, өсімдіктердің фотосинтезі – бұл күннің жарық және жылу энергиясын жинақтау және оны тағамның химиялық энергиясына айналдыру. Осы ғылыми-зерттеу жұмысында біз математика пәнімен байланысын анықтап, өзіміздің бизнес-жоспарымызды жазатын боламыз.
Зерттеу жұмысының өзектілігі: жылыжай тек көкөністерді өсіруге ғана емес, сонымен қатар өсімдіктер физиологиясын зерттеу зертханасы, қорғалған жерде ерте көкөністерді өндіруге арналған оқу шеберханасы, табыс көзі бола алады. Жылыжайда жұмыс істей отырып, білім алушылар микроклимат элементтерін – ауа мен топырақтың температурасын, ауаның ылғалдылығын және т.б. егжей-тегжейлі зерделей алады, жылу, жарық, минералды және су және ауа қоректену режимін басқару әдістемесін меңгереді. Олар өсімдіктермен жұмыс істеудің қарапайым дағдыларын игереді. Бұл жұмыста информатика және биология пәндері арасында байланыс жасалады.
Мақсаты: өсімдіктердің өсуі мен дамуына қолайлы жағдай жасау үшін "ақылды жылыжай" құру, ақпараттық технологияларды қолдана отырып, жылуды жақсы көретін көкөніс дақылдарын өсіру бойынша жұмысты жеңілдету.
Міндеттері: осы тақырыптағы әдебиеттерді оқып шығу, атап айтқанда жылыжайда өсімдіктердің жайлы өміріне қандай факторлар әсер етеді: температура, ылғалдылық, жарық, көмірқышқыл газының мөлшерін есептеу;
білім беру мекемесіндегі жылыжайдың рөлін анықтау;
жылыжай құру бойынша бизнес-жоспар жасау.
Пайдаланылатын әдістері:
- Осы тақырып бойынша ғылыми-публицистикалық әдебиеттерді зерттеу.
- Жылыжайда көкөністер өсіру бойынша эксперимент жүргізу.
- Алынған ақпаратты талдау.
- Бизнес-жоспар құру.
Алдымен жылыжай туралы ақпарат жинаймын. Жиналған ақпаратты талдаймын. Зерттеу жұмысын жазамын. Презентация жасаймын. Жұмысты қорғауға дайындаламын.
Менің ғылыми жұмыс туралы ұсынысым:
"Ақылды жылыжай" тақырыбына авторлық әзірлеме дайындау;
ІІ. Негізгі бөлім
2.1 Математиканың адам өміріндегі алатын орны
Еліміздің ертеңі білімді азамттың қолында екені өздеріңізге белгілі. Бүгінгі білімді шәкірт ертеңгі ел тұтқасын ұстайтын азамат. Сол азамат бойында тапқырықты, алғырлықты қалыптастыру мектеп қабырғасынан басталады.
«Жемісті, жақсы иісті бәйшешек,
Аралайық пайдасын көрем десек.
Ұғымдағы милы жастың ойын қозғап,
Үйретер талай тәлім, талай есеп» – деп Шәкәрім атамыз айтқандай математика нақты ғылым болғандықтан ол барлық ғылымдармен байланысты. Сондықтан «математика біздің өмірімізге қалай әсер етеді?» деген сұрақ туындап, сол арқылы зерттеу жұмысын бастадым. Яғни өмірдің өзі математикасыз, есепсіз болмайды.
Математика ғылымы өмірмен байланысты қиын және өте қызық пән екендігімен ерекше. Әр түрлі әдіс-тәсілдермен әрі өмірмен байланыстыра өтілген әр сабақ оқушы санасына қонымды, әрі кейінгі өміріне азық болары сөзсіз.
Мақсатқа жетудің әрқашан бірнеше жолы болады, бірақ тек бір жолды-ең жақсысын, ең сәттісін, ең оңтайлысын таңдай білген жөн. Бұл жағдайдағы қиындық-«ең жақсы», «жақсы», «сәтті» түсініктер бір мағыналы емес және олар мақсатқа жету үшін орындалатын міндеттерге байланысты. Мысалға, бір жағдайда «ең жақсы» өлшем процесті жүргізу жылдамдығы болуы мүмкін, екіншісінде-оның бағасы, үшіншісінде-алынатын сенім сапасы, ал жалпы алғанда осы параметрлер тегіс бір уақытта критерий қызметін атқарады. Қайда болмасын сандармен кездесеміз. Мысалы: сабақ кестесінде, асханада, дүкенде, аялдамада т.б. Дүкенге барғанда мен ойша қанша жұмсағанымды және дүкеншінің маған қайтаратынын есептеп тұрамын. Математика біздің өмірімізді тәртіпке келтіреді.
«Математика барлық ғылымдар патшасы» деп Гаусс айтқандай математиканы да адамды сүйгендей сүйіп, адамды түсінгендей түсінген абзал. Бұл ғылым өте терең біліктер мен үлкен ізденушілікті талап етеді. Бірақ бұл ғылым өзінің қызығушылығымен қызықтыра түсетін жұмбақ тәрізді. Математика- барлық ғылымдардың логикалық негізі, демек, математика – оқушының дұрыс ойлау мәдениетін қалыптастырады, дамытады, оны шыңдай түседі және әлемде болып жатқан жаңалықтарды дұрыс қабылдауға көмек береді. Математика пәнін оқи отырып, оқушылар өздерінің теориялық білімдерін кеңейтіп, логикалық ойлау қабілеттерін дамытуға болады.
Математика адам өміріне не үшін қажет?
Бала жаңа ғана дүниеге келді, оның өмірінде қазірдің өзінде алғашқы сандар естіледі: бойы, салмағы. Сәби өсіп келеді, ол «математика» деген сөзді айта алмайды, бірақ ол өз ойыншықтарымен ойнай отырып кішігірім есептер шығара алады. Ал ата-аналары да өз міндеттерін орындауда математиканы ұмытпайды. Бала өскен сайын оған дұрыс күтім жасау үшін: уақытымен және мөлшерімен тамақтандыру, жуындыру үшін де математика керек. Мектепке келгенде ақыл-ойымызды дамыту үшін математиканы оқимыз. Математика арқылы біздің ойлау қабілетіміз, логикамыз дамиды. Қарапайым есептеулер арқылы заңдылықтарды анықтап, шешімдер қабылдаймыз. Қойылған сұраққа немесе есепті шығаруға жылдам, сенімді және дұрыс жауап беруге дағдыланамыз. Ал одан әрі жоғарға оқу орнын оқу үшін және күнделікті өмірде: жұмыста, үйде кез-келген бір істі бастауда үнемі математиканы пайдаланатын боламыз. Математикадан сынақты қалай тапсыру керек? Жақсы пәтер алу үшін қанша ақша табу керек? Үй салсаңыз үйіңіздің көлемі қандай болады? Оны салу үшін қаншалықты құрылыс материалы керек болады? Оның бәрін есептеу үшін адамға математика көмекке келеді. Біздің заманымызда жаңа технологияны дамыту үшін, өнертапқыштыққа жету үшін математикалық терең білім қажетті.
Математиканың басқа ғылымдармен байланысын атап айта аламыз. Математиканың тарихпен қандай байланысы бар? Тарих толығымен даталардан және соған сәйкес оқиғалардан тұрады. Оларды есте сақтау үшін математикалық ойлау қабілеті керек.
Дүниетанумен байланысына келсек, қалалардың арақашықтығын анықтағанда масштаб, қолда бар карталар есепке алынады, қарапайым математикалық есептеулер арқылы қажетті деректерді алуға болады.
Әдебиетпен байланысы: көз алдыңызға логикалық ойлау қабілеті жақсы дамыған адамды келтіріңіз. Егер ол бір шығарманың авторын жақсы білмесе де, оның туған, өлген жылын білу арқылы сол уақыт арасында болған оқиғаларды оңай еске түсіріп,шығарманың атын еске түсіре алады.
Автожүргізуші өзінің жүретін жолына қанша уақыт немесе қанша жанармай кететінін есептеу үшін қажет.
Құрылысшыға қандай да бір нысананы салу үшін қажет.
Аспазшыға ас дайындау үшін қанша мөлшерде азық-түлік қажет екенін білу үшін қажет.
Дүкеншіге қабылдаған тауарды күнделікті кіріс пен шығысты есептеу үшін қажет.
Астрономдарға алыс жұлдыздардың жолын білу үшін қажет.
Инженер математиканың көмегімен ұшақтардың, кемелердің немесе жаңа электрстанцияларды есептеп жасайды.
Ғалымға ашқан заңдылықтарын есептеу үшін керек.
Теңізшіге кеме бағытын анықтау үшін керек.
Сатушыға дүкеннен түскен пайданы есептеу үшін қажет.
Тіпті музыка пәнінде ритмді сақтау ,ноталардың ұзақтығын сақтау, паузаны сақтау үшін де математика қажет.
Әрине есептеусіз, математикасыз бұл өмірде ешнәрсе істей алмаймыз.
Шынында да математика өздігінен математикалық құндылықтарды туғызбайды, ауруларды емдемейді, жер қойнауындағы байлықтарды ашпайды, машиналарды жүргізбейді. Бірақ оның құнды пікірлері мен әдістерін ұқыпты қолдану арқылы материалдық құндылықтарды сақтап қалуға, аурудың алдын алуға, жер қойнауындағы қазына байлықтың мөлшерін анықтауға оны қолданудағы экономикалық тиімділікті есептеуге мүмкіндік береді. Қоғам үшін де математиканың рөлі ерекше, себебі, әр түрлі бағыттағы математикалык әдістерді қолданбаса ғылыми-прогрестің болуы мүмкін емес.
2.2 Жылыжай шаруашылығының даму тарихы
Жылыжай - бұл жарық өткізгіш қабырғалары мен шатыры бар және ауа-райы жағдайлары бір жылда бірнеше дақыл алуға мүмкіндік бермейтін көктем-күз мезгілінде әртүрлі өсімдіктерді өсіруге арналған құрылым. Қазіргі уақытта жылыжайлардың әртүрлі түрлері бар. Олардың пішінінде олар үлкен және кішкентай, төртбұрышты, тікбұрышты, бір немесе екі қабатты және т.б. рамалы, шатырлы, арка, үй түрінде жасалуы мүмкін немесе басқа пішінге ие болуы мүмкін. [1] Жылыжайлардың түрлері мөлшері бойынша да ерекшеленеді: стандартты және стандартты емес. Өнеркәсіптік жылыжайлар ауылшаруашылық саласында өте маңызды рөл атқарады, олардың арқасында адамдар жыл бойы дәрумендерге бай көкөністерді жей алады. Өсімдіктерге қолайлы өсу жағдайларын қамтамасыз ету үшін ең аз күш жұмсауға тура келетін кез-келген жылыжай келесі талаптарға сай болуы керек:
-оңтайлы температура режимі автоматты түрде жылыжай ішінде сақталуы керек;
-өсімдіктерді суару уақытылы және адам факторының қатысуынсыз (жаңбырлату немесе тамшылатып суару) жүргізілуі тиіс;
-жүйелерді қашықтан басқару және басқару мүмкіндігі. [4]
Жылыжайларды автоматты желдету және суару жүйелері, топырақ экожүйесін сақтаудың белсенді әдістері ешкімді таң қалдырмайды. Толығымен автоматтандырылған жылыжайда мұның бәрі кешенде жұмыс істейді және керемет нәтиже көрсетеді. Бұл жылыжайдың бұл түрі әдеттегі жылыжайдан ерекшеленеді. [5] Барлық автоматтандырылған жылыжайларды 2 түрге бөлуге болады: автономды және өзгермелі. Көкөніс өсімдіктерінің өсуі үшін іс жүзінде жақсы жағдайлар барлық қол жетімді автоматика электр желісінен жұмыс істейтін ұшпа жылыжайларды жасай алады. Алайда автоматиканың электр энергиясына тәуелділігі қымбат өнімнің мүмкіндігінше қысқа мерзімде жоғалуына әкелуі мүмкін. Қыста бұл үшін 1-2 сағат жеткілікті, өйткені ешкім электр қуатындағы ақаулардан сақтандырылмаған. Сонымен қатар, жабдық пен электр энергиясының шығындары бюджетке айтарлықтай әсер етуі мүмкін. Автономды автоматика жылу және күн энергиясымен жұмыс істейді. Ол жылыжайда температура деңгейінің өзгеруіне біршама кешігіп жауап берсе де, бұл температураның кенеттен өзгеруімен ғана маңызды. [6]
Жылыжайлардың тарихы алысқа кетеді, алғашқы жылыжайлар Ежелгі Римде пайда болғандығы белгілі. Бұл жылытуы бар Слюда жабық құрылымдар болды. Ақсүйектер осындай қысқы бақтарда тропикалық өсімдіктердің барлық түрлерін өсіру арқылы бір-бірін таң қалдыруға тырысты. XVI ғасырда Голландияда тропикалық елдерден теңізшілер әкелген қызғалдақтар мен барлық шетелдік өсімдіктерді өсіруге арналған жылыжайлар болды. Ресейде жылыжайларды пайдалану сәнін Санкт-Петербург маңында елдегі алғашқы жылыжай құрылыстарын салған Александр Меньшиков енгізді. [7]
XIX ғасырда қабырға верандалары пайда болды, олар қазіргі заманғы қысқы бақтар мен жылыжайларға ұқсас болды. XIX ғасырдағы жылыжай көшбасшыларының арасында Мәскеу облысындағы Клинский ауданы ерекшеленді, онда жабық жерде көкөністер үлкен көлемде өсірілді. Жылыжайлар болашақ егінді үнемі температура мен жауын-шашыннан қорғауға мүмкіндік берді. Жылыжай көкөністерінің өндірісі үнемі өсіп, жетілдіріліп отырды. Мөлдір шатырларымен оңтүстікке бағытталған жылыжай қалалары пайда болды. Бұл кейбір наным-сенімдерге байланысты емес, жылыжайда көбірек жарық пен жылу болуы үшін жасалды. Жылыжайға жылуды сақтау үшін жылқы көңі қосылды, ол жылыжайдың ерекше әсерін тудырды.
Соғыстан кейінгі жылдары жылыжайлардың пайда болуы өзгере бастады, олар темірбетон құрылымынан жасалды. Ішінде мұндай жылыжайлар көмір қазандығымен жылытылатын ыстық су жүретін батареялармен жылытылды. Көмірмен қатар, оны пайдалану өте қымбат болды, қазандықты жағу үшін арнайы дайындалған сиыр көңі мен тұрмыстық қоқыс пайдаланылды. ХХ ғасырдың 60-жылдарында Ресейде бірнеше гектар аумақты алып жатқан жылыжай зауыттары жаппай пайда бола бастады. Мұндай зауыттардың дамуына жаңа жабын материалының – полимерлі пленканың пайда болуы ықпал етті. Жылыжайлардың дизайны жыл сайын күрделене түсті және жақсарды. Оларда жылыжай ішіндегі температура мен ылғалдылықты реттеуге болатын терезелер пайда болды. Жылыжай комбинаттары бүкіл елді жыл бойы жаңа көкөністермен қамтамасыз етті, бұған дейін қол жеткізу мүмкін болмады. Жылыжайларда өсірілетін көкөністердің негізгі түрлері қияр, қызанақ, бұрыш, кейбір тамыр дақылдары және түрлі шөптер болды. Жылыжай нарығындағы соңғы жетістік-жылыжайлардың жаңа түрі-поликарбонатты жылыжай. Олар берік, бөлшектеуді қажет етпейді және кез-келген ауа-райына төзімді. Мұндай жылыжайлардың микроклиматы әртүрлі көкөніс дақылдарын және тіпті экзотикалық жемістерді оңай өсіруге мүмкіндік береді.
2.3 Күнделікті өмірде математиканың қолданысы.
Математиканы күнделікті өмірмен байланыстыру үшін ең алдымен салалардағы олардың маңыздылығымен бастасақ:
Математика үйде.
Таңертеңгі уақыттан бастаймыз. Ұйқыдан тұру үшін сағат қажет. Сағат шкалалары цифрлармен өрнектелген. Олай болса 1 сағат неше минут, неше секунд тұратынын бізге айқын қажет. Үйде сабақтан кейін үй шаруасына көмектесу, сабақ оқу, бос уақытты қолдану үшінде, уақытты тиімді пайдалану үшін тағыда сағат қажет болады.
Математика спортзалда (ойындарда, компьютерлік ойындарда)
Спортзалда секіру, уақытқа жүгіру, тартылу, көтерілу сияқты спорт түрлерінде санау міндетті түрде қажет саналады. Ойындарда жасқа шектеу қойылмайды. Сондықтан бос уақыттарда балалар әртүрлі ойындар ойнайды. Мысалы асық ойындарында санақ қажет болады. Ұпайды санау, реттілік сандар қолданылады. Қазіргі уақытта балалар компьютерлік ойындармен көп ойнайтыны мәлім. Ал ойындар барысында оларға ұпай жинау өте маңызды болып саналады. Сол сияқты компьютерлік ойындарда сіріңке шилерімен, логикалық ойындар, сұрақтар көптеп кездеседі.
1.Математика асханада.
Асханада тамақ әзірлеу үшінде қатынас реттілігі қажет.
2.Математика саудада.
Дүкенде болсын, базарда да сауда жасау үшін арифметикалық амалдардың қай-қайсысыда қолданылады.
3.Математика тігін саласында.
Киім тігуде ең қажеттісі , ол адамның өлшемін дұрыс есептеп алу. Ол үшін математиканы білуіміз керек. Өлшем бірліктерсіз тігін саласын да елестете алмаймыз, Себебі метр,сантиметр, миллиметр өлшем бірліктері қолданылады. Яғни метрді сантиметрге, сантиметрді-миллиметрге айналдыруды білгеніміз абзал.
4.Математика географияда.
Біз өзіміз тұрған жерден кез-келген ауылға, қалаға бару үшін қолымызда атлас картасы болса жеткілікті. Математикадан масштабты білсек, баратын жеріміздің (нүктеміздің) неше километр қашықтықта орналасқанын өзіміз тауып аламыз. Тіпті бұл үлкен кісілерге көп көмек болатыны сөзсіз.
5.Математика құрылыста.
Құрылыстың кейбір жұмыстарын жүргізу үшін сол бөлменің ауданын есептеу түсінікті екені сөзсіз. Яғни қанша бояу немесе әктас қажет екенін табу үшінде математикаға жүгінеміз. Бөшкелерге су құю үшін, оның көлемін білу қажет. Онда математиканың саласы геометрияныда оқуымыз қажет екен.
ІІІ. Практикалық бөлім
- Заманауи ақылды жылыжай үлгілері
Ақылды жылыжай мен қарапайымның басты айырмашылығы-көкөністердің оңтайлы өсуін қамтамасыз ететін барлық процестер адамның қатысуынсыз автоматты түрде жүреді. Мұндай құрылысты салу кезінде келесі шарттар орындалуы керек:
Жылыжайда температураны бақылау арнайы сенсорлармен жүзеге асырылады. Температура өзгерген кезде олар терезелер мен есіктерді ашатын немесе жабатын құрылғыларға сигнал жібереді.
Өсімдіктерді суару үшін тамшылатып суару жүйесі қолданылады. Бұл жүйенің көмегімен сұйық тыңайтқыштар да шығарылады.
Вегетация кезеңінде өсімдіктер өсіру үшін қоректік заттарды алып, жерді құрғатады, сондықтан топырақты автоматты түрде қалпына келтіру жүйесі болған жөн.
Күнделікті процестерді автоматтандыру оларды орындауға уақытты үнемдеуге және қысуға, трансплантациялауға және басқаларға назар аударуға мүмкіндік береді.
Ақылды жылыжайлардың артықшылықтары.
Негізгі артықшылықтарға мыналар жатады:
-уақытында жылытуды және желдетуді бақылау арқылы бөлме ішіндегі қажетті температураны ұстап тұру;
-тамшылатып суарудың уақтылығы;
-берілген дақылға топырақты қалпына келтіру (мульчирование).
Ақылды жылыжайлардың түрлері
Электрмен жабдықтау түріне байланысты жылыжайлар шартты түрде автономды және ұшпа болып бөлінеді. [9]
Атауынан, дербес құрылыстар тәуелді емес электр энергиясын беру. Жұмыс жылу немесе күн энергиясын пайдалану арқылы жүзеге асырылады. Кемшіліктерге жабдыққа қойылатын талаптар кіруі керек. Жылыжайдың екінші түрін пайдалану үшін электр қуаты қажет. Оның артықшылықтары автономды құрылымдарға қатысты төмен шығындарды қамтиды. Дегенмен, оның екі кемшілігі бар. Біріншісі-жоғары болуы мүмкін электр энергиясы үшін төлем. Екіншісі-электрмен жабдықтауға тәуелділік.
Дайындау үшін жылыжай саяжайда кез-келгенін таңдауға болады ұнатқан нысанын бұйымдар жасауға немесе өз, бастапқы құрылымы. Жылыжайдың негізі-рамка, оны жасау үшін ағаш тақтайшалар, металл құбырлар мен бұрыштар қолданылады. Металл жақтаулар ағаштан гөрі берік және сенімді, сондықтан олар жерде ыдырауға ұшырамайды, ал жабын оларды коррозиядан қорғайды.
Дизайн жиналмалы немесе бөлінбейтін, дәнекерленген болуы мүмкін. Жабын ретінде шыны, поликарбонат және тіпті пластикалық пленка қолданылады. Бұл жағдайда таңдау кезінде келесі шарттарды ескеру қажет:
* Ол қай жерде орнатылады және қандай өлшемдер қажет.
* Онда не өсесіз және қанша мөлшерде - тек жеке пайдалану үшін немесе нарықта сату үшін.
* Сіздің дизайныңыз қыста немесе тек жылы уақытта қолданыла ма?
* Құрылым ішінде қандай автоматты жүйелер орнатылады.
Жылыжай шаруашылығында қияр өсіру технологиясы. Әдебиеттерден қияр егілгеннен бастап алғашқы қияр пайда болғанға дейін 60 күн өсетіні белгілі болды, содан кейін төрт ай ішінде сіз мектеп асханасына өнім ала аласыз. Бір шаршы метрден айына орта есеппен 4 кг қияр алуға болады. 110 шаршы метрден біз айына шамамен 440 кг қияр аламыз. Бір жыл ішінде біз екі рет қияр себе аламыз. Осы уақыт ішінде сіз 3520 кг немесе 3,52 тонна қияр күте аласыз. [2]
Бизнес-жоспар.
Жылыжай құрудың Бизнес-жоспары көкөніс өсіретін жылыжай кешенін құру болып табылады. Жоба қияр мен басқа да көкөністерді өсіру үшін энергия үнемдейтін технологияларды пайдалана отырып, заманауи жылыжай салуды көздейді. [8] Жылыжайлардың әртүрлі нұсқаларын зерттей отырып, біз "Жылыжай - Поликарбонат" фирмасының жылыжайын салуға қажетті құрал жабдықтарды есептеуді таңдадық.
АБАКАН 20м *6м - жалпы ауданы 120 ш. м.
Жылыжайдың сипаттамасы:
Тоттан қорғау: мырышталған құбыр (ішкі және сыртқы) 40х20 ММ.
Қауіпсіздік, беріктік: 2.5 М х 2.1 м.
Желдету: есіктердегі терезелер 2 дана.
Поликарбонаттан жүктемені алып тастау: 7 шпагат + 2 бұрыш 40х20мм.
Сапалы металл: болат 1.2 мм.
Жүктемені бөлу: аркалар арасындағы қашықтық 1м.
Қосымша қорғаныс: 4 мм ультракүлгін қорғанысы бар Поликарбонат.
Патенттелген бекіткіш: краб жүйесі 4 болт.
70 см жабысқан қар: қар жүктемесі 450 кг / м2.
Түсінікті нұсқаулық: 1 жиынтықтағы Нұсқаулық.
Бұл жыл бойы тұрады: қыста бөлшектеу қажет емес.
Кепілдік картасы: кепілдік 10 жыл.
Дақылдардың түрлері бойынша бөлу құрылымы:
- қияр-70 шаршы метр пайдалы алаң;
- көк және басқа да көкөністер-30 ш. м.
- зерттеуге арналған зерттеу алаңы-20кВ. м
Жылдық өндіріс көлемі: қияр – 1 ш.м. – 90 кг алады, ал 70 ш. м. * 90 кг = 6300 кг* 1200 теңге= 7 560 000 тг., мұнда қиярдың орташа бағасы 1кг * 1000-1200 теңге қыста. Аскөк және басқа да көкөністер-180 кг өнім. Аскөк Көкөнісінің орташа бағасы-1 кг х180 кг үшін 150 теңге, 150*180 кг= 21 600 теңге. [3]
Сондай-ақ, жылыжай, жылу, су, жарық, топырақ, қарашірік ұстау шығындарын есептеу керек. Менің анам күнделікті өмірде және жұмыста математиканы қолдануды жақсы біледі. Мұнда бірнеше мысалдар келтірілген.
Біздің күнделікті жұмысымыз-бұл қарапайым математикалық есептеулерді қолдана отырып, уақытты анықтау және оны күн ішінде жоспарлау.
Мектептен кейін маған қосымша сабақтарға баруға уақыт керек (мысалы, мен үйірмеге барып, спорт секциясымен айналысамын), жақсы ұйықтап, жаңа күштермен және жақсы көңіл-күймен жаңа күнді бастау үшін сабақтар, кешкі ас, демалу және ұйықтау керек. Міне, біз күні бойы уақытты сағат бойынша бақылап отырамыз және кешікпеу үшін қажет болғаннан ертерек дайындалып, уақытты үнемді пайдалануды үйренеміз.
Менің анам отбасылық бюджетті жоспарлайды, тамақ, киім және басқа да қажетті салаларға қанша ақша жұмсау керек, коммуналдық қызметтерді төлеу және азық-түлік алу үшін қанша ақша қалдыру керектігін есептеп отырады. Ол есеп қисапсыз бұл заманда өмір сүру қиындық тудырады. Үйде мерекелер болған кезде (мысалы, туған күндер), анам параққа мәзірді жазады, содан кейін қанша өнім сатып алу керектігін және қанша ақша жұмсайтынымызды есептейді. Мінеки мұның бәрі дәлел, яғни математиканың адам өміріндегі маңызды рөл атқаратынын көрсетеді.
ҚОРЫТЫНДЫ
Математика және нақты ғылымдар адамзаттың ақыл-ойының дамуына үлкен үлесін тигізеді. Ақыл-ойы дамыған адамдар жаңа технологиялар ойлап тауып, адамзаттың өмір сүру жағдайын жақсартады. Әрине, бұл математикамен айналыспайтын, гуманитарлық салада жүрген адамдардың интелекті төмен деген сөз емес. Жақсы әдеби кітаптар оқып та өзімізді дамыта аламыз. Бірақ, бұл жеткіліксіз.
«Егер ақылды болғың келсе, көп оқы!» тіркесіне «және математикамен айналыс!» деген жолдарды қосқым келеді. Гуманитарлық сала мен нақты ғылымдар бір-бірін толықтырып отырады. Гуманитарлық саланың жақсы мамандары базалық деңгейде нақты ғылыммен айналыспағандықтан, шешім қабылдауда қателіктер жіберіп жатады. Ал жақсы математикатер, технологтар абстрактілі әлемге кіріп кетіп, нақты әлеммен байланыс үзіп алып жатады. Барлық «жақсы» нәрселердің өз мөлшерінде болғаны абзал.
Ежелгі математик тұлғалар өлең де жазған. Мысалы Омар Һаям, әл-Фараби, Ұлықбек, тіпті XIX ғасырдағы Софья Ковалевская, тіпті, Вейерштрасстың «Математик – ақын болмаса, белгілі бір жетістікке жете алмайды» деген сөздері де бар.
Өсімдіктің өмірі, оның өсуі мен дамуы, кірістілігі белгілі бір сыртқы орта жағдайлар әсер етеді. Олардың негізгілері-жылу, жарық, су, ауа, қоректік заттар. Егер көкөніс өсіруші дұрыс реттеп, жағдай жасай алса өсімдіктің қалыпты өмір сүруі, содан кейін оның күш-жігері жоғары сапалы көкөністердің егінімен марапатталады.
Біздің "ақылды жылыжайды" көкөніс өсіру, жеке уақытымызды босату және ата-анамыздың жеке уақытын босату, жабық жерде өсірудің дұрыс технологиясының нәтижесінде көбірек өнім алу деген секілді нәжитеге ие боламыз.
Жоба бойынша жұмыс барысында біз жер адамға бәрін беретінін түсіндік және оны сауатты пайдалана білу керек. Бізде өз арманымызды іске асыру үшін барлық мүмкіндіктер бар, тек тілек, еңбексүйгіштік қажет. Біз бастаған жұмыс болашақта да жалғасады деп үміттенеміз.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:
- Стрижев А. Ваш урожайный участок. – М.: «Знание», 1990.
- Берсон Г. Овощи на любой вкус. – М.: Екатеринбург. Средне-Уральское Книжное издательство, 1993.
- Штейнберг П. Н.Обиходная рецептура садовода. – М.: Научно-Произв. центр «Стрелец» Издательско- произв. центр МПИ, 1992.
- Энциклопедия сибирского садовода и огородника. Под общ. ред. академика РАСХН И. П. Калининой, – М.: Барнада Алтайское книжное Издательство, 1994.
- Гусев А. М. Комнатное овощеводство. – М.: Москва Росагропромиздат, 1989.
- Шайкин В. Г. Огород у дома. – М.: Москва «Нива России», 1993.
- http://сезоны-года.рф/фотосинтез%20растений.html
- http://prosadguru.ru/dom/svoimi-rukami/841-datchik-vlazhnosti-pochvyprincip-
- raboty-i-sborka.html