Кеңесжан Шалқарұлы

Кеңесжан Шалқарұлы

Кеңесжан Шалқарұлы 1939 жылы 12 сәуірде Шығыс Түркістан Тарбағатай аймағының Еміл өзені бойында дүниеге келген.

Қытай Халық Республикасында қысым көргендіктен Шыңжаң университеті мен Шыңжаң институтын бітіре алмай кеткен. 1965 жылы Абай атындағы Қазақ мемлекеттік педагогикалық институтының тіл-әдебиет факультетін бітірген. Содан бері республикалық қазақ радиосында, баспа редакцияларында әр түрлі қызмет істеді. Қазақ КСР Ғылым академиясының «Ғылым» баспасында редактор, «Жетісу» газетінде тілші, бөлім меңгерушісі қызметтерін атқарған. 1997 жылдан зейнеткер.

Республикалық телефестивальдің (1966), 1994 жылғы Мағжан Жұмабаевқа арналған, 2003 жылғы Дулат Бабатайұлына арналған жыр мүшәйраларының жүлдегері. Халықаралық Жамбыл атындағы және Қазақстан Журналистер одағы сыйлығының (1996) лауреаты. Низами, Гүлхани, Мұстай Кәрім, Д.Кугультинов, Г.Абашидзе және монғол, өзбек, ұйғыр ақындарының өлеңдерін қазақ тіліне аударған.

Өлеңдері орыс, монғол, өзбек, латыш, эстон, әзербайжан тілдеріне аударылған. 30-дай күй, 45-тей әннің авторы.

Автор ұнаса, сақтап қойыңыз:

Шығармашылығы мен еңбектері:

Жұмбақтар жинағы Балаларға арналған тақпақтар Ақын өлеңдері жинағы Жаңылтпаштар жинағы Әңгімелер жинағы Аңыздар жинағы

ᐈ Жайласа даҚалың ағаш арасын.Тастамайды төбесіненБұтақ-бұтақ..

ᐈ Маң-маң басып бел асқан,Қос баласын арқалап.Құмды,Шөлді жер..

ᐈ Оюы бар үстіне,Өрмекшінің торындай.Аң біткеннің ішіндеТұлғасының..

ᐈ Қамыс құлақ,Тостаған тұяқ.Сүті дəрі,Еті тамақ.Өріс..

ᐈ Шекесінде қос тобылғы қазығы,Дала менен үйде оның азығы.Бұғы..

ᐈ Аяғы мен көзі де,Жусайтұғын кезі де.Маңырап бір тұруы,Маңайда..

ᐈ Ат жақты,Арқар тұяқты.Селкілдетіп сақалын,Қой бастаған..

ᐈ Қожыр тастыМекендегенҚошқар басты.(Құлжа)

ᐈ Асырайтын ауызын,Тұмсығы бар дəу, ұзын.(Піл)

ᐈ Құла түзде өсетін,Ағайыны есектің.(Құлан)

ᐈ Құлағы бар есектей,Үлкендігі кесектей.(Қоян)

ᐈ Ақша бұлттан киінген,Бота мойыны иілген.Көзге бірден..

ᐈ Мысық құлақты,Бүркіт тұяқты.Күндіз қонып дем алған,Түнде ұшып..

ᐈ Аяғына қарапЖұбанады.Құйрығына қарапҚуанады.(Тотықұс)

ᐈ Үкінің баласындай,Байғыздың ағасындай.(Жапалақ)

ᐈ Басына киген тəжі бар,Таң атуын хабарлап,Тартатұғын «сазы»..

ᐈ Көктем таңынКөк орманда атырған.Өзін-өзіӨмір бойы..

ᐈ Ит сияқты жүргенменен,Үрмейді.Өмір бойы..

ᐈ Қызылдығы жүнінің,Қысқартады ғұмырын.(Түлкі)

ᐈ Жолбарыстан аумайды,Төріңе кеп аунайды.(Мысық)

ᐈ ЖылжығандаБілдірмейдіСыбдырын,Ши..

ᐈ Тіл алсаң тиме,Үсті толған ине.Бірде жүрсе собалақ,Бірде жүрер..

ᐈ ЖұмыртқасынҚұммен ғана көмкерген,ТостағанынТу сыртына..

ᐈ Суда жүрсеӨнеді,Судан шықсаӨледі.(Балық)

ᐈ Түсі – отЖылуы жоқ.Қолына алып жүруге,Құмартатын кісі көп.(Гүл)

ᐈ Бір қапшықтаБір-ақ түсті бауырсақ.(Жұмыртқа)

ᐈ Ала шекпен жамылған,Тамызда ғана табылған.(Қарбыз)

ᐈ Түсі қардай,Дəмі бал.Бұл қандай затТауып ал?(Қант)

ᐈ Сөйлесе де қозғалады,Сөйлемесе де қозғалады.(Тіл)

ᐈ Темірден бар қорабы,Үй тозаңын сорады.(Шаңсорғыш)

ᐈ Жаз шыққанда жатпайды,Суға салсаң батпайды. Көмегімен..

ᐈ Аяғы жоқ жүреді,Көздері жоқ күледі.Ағайынды екеуін,Бүкіл əлем..

ᐈ Ең биікте топталған,Есебі жоқ көп маржан.(Жұлдыз)

ᐈ Бір аттап басты,Жиырма төрт жасты.(Бір тəуліктегіжиырма төрт..

ᐈ Бауырынан алты қаттың,Бірдей алты шеге таптым.(Үркер)

ᐈ Аяғы жоқ,Қолы жоқ.Тұмсығымен жүрсе де,Ұнатады оны көп.(Қалам)

ᐈ Жағалауы егін ну,Тегенеде тегін су.(Көл)

ᐈ Ақ тонымды алдырдым,Көк тонымды қалдырдым.(Көктем)

ᐈ Қара шекпен алынды,Қалың кілем салынды.(Жаз)

ᐈ Барлығына бақтың,Сары бояу жақтым.(Күз)

ᐈ Жердің бетін тоңдырған,Ақ қанатты құстарын,Аямай-ақ..

ᐈ Кемсең қағып иегі,Көзəйнегін киеді.(Күзгі көл)

ᐈ Түйдек-түйдек,Түйе жүні ұшады.Жарқ-жұрқ етіпЖанындағы..

ᐈ Жабағы жүн ұшады,Жазылып кең құшағы.Бауырында жоқ..

ᐈ Жылғаны бойлап шұбалған,Жас баладай қуанған.(Бұлақ)

ᐈ Өкпесі желпілдеген,Өкшесі селкілдеген.Көз алдыңда көшеді,Толқын..

ᐈ Жалаңаштанып білегі,Жадауланып тұр өңі.Қауырсыны бұрқырап,Сары..

ᐈ Қобдиымнан айналы,Көрем қызық пайданы.(Теледидар)

ᐈ Екі бұлбұл бір бұтақта сайраған,Шыр айналып он бала ойынын..

ᐈ Қос арнадан өрілдіҚоңыр толқын,Қобалжытып көңілді.(Қобыз)

ᐈ Саусағыммен сандық ашсам,Саз естимін сандуғаштан.(Күйсандық)

ᐈ Қарқ болып күлсең де,Қабағыңды түйсең де.Ештеңеден..

ᐈ Қаңтарда жерге қонған ақ көбелек,Наурызда егіледі бас..

ᐈ Жүзді түндеЖалғыз аққуКөл бетінде.(Ай)

ᐈ Жаныңа көрік,Жылуға берік.(Киім)

ᐈ Көлде қаптаған,Шөлде жатпаған.(Су құсы)

ᐈ Таза ауалыТаулы алқап мекені,Қысы-жазыБір шапанмен..

ᐈ Ас үстіндеАлысады аузыңмен.(Қасық)

ᐈ Ақ білегін сыбанған,Бұрымдары шұбалған.(Аққайың)

ᐈ Мезгілінде көк жиектен таңсызған,Жап-жарық боп, жағылады жалғыз..

ᐈ Алтын сандық ашылды,Жақұты жерге шашылды.(Күн)

ᐈ Салқындатып тұрады,Шыр айналып құлағы.(Желдеткіш)

ᐈ Арқасында айдарыАйналғанда ұшады.Бұлағы бар сайдағы,Инелікке..

ᐈ Жүрісі жылдам,Жүгі ауыр.Дөңгелейді аяғы, Қанаты жоқ болса..

ᐈ Бір емес,Екі тілі бар.Уақытыңды белгілейді тынығар.(Сағат)

ᐈ Алысқа түкіреді,Əліңді бітіреді.(Мылтық)

ᐈ Биікте тұрған,Түрленген тұрман.(Үшарқартаразы)

ᐈ Бір кеуектеОтыз екі абжылан.(Тіс)

ᐈ Ақ тиінімҰядан қарғып түсті.(Түкірік)

ᐈ Бір төбегеБіткен орман.(Шаш)

ᐈ Темірден тілі бар,Тебіренген үні бар.(Қоңырау)

ᐈ Таңертең жыладым,Тал түсте тұрамын.Тас қараңғы болғанда,Талдан..

ᐈ Тісін қайрайды,Тілін шайнайды. Түтігіп терлейді,Түйені..

ᐈ Есіңнен тандырады,Жұмыстан қалдырады.(Ауру)

ᐈ Қарап тұрсаң, келбеті –Гүлге оранған,Көктемдегі жер беті.(Кілем)

ᐈ Түске дейін ұйықтайды,Түстен кейінештеңені ұқпайды.(Жалқаулық)

ᐈ Бауырында төрт таған,Арқасында тостаған.(Тасбақа)

ᐈ Ақ тоным еріп кетті,Көк тоным келіп жетті.(Қар мен көктем)

ᐈ Жуастың жуасы,Иіс суы – шуашы.Айыр тұяқ – аяғы,Терісі тон..

ᐈ Елде де жоқ,Менде де жоқ.Жерде де жоқ,Сенде де жоқ.Тыста да..

ᐈ Қырда ұшып,Қырға қонады.Гүл боп ұшып,Гүлге қонады.(Көбелек)

ᐈ Өзі – ағаштың бұтағы,Отпен ойнап тұрады.(Көсеу)

ᐈ Домаланса – доп болады,Түрегелсе – жоқ болады.(Кірпі)

ᐈ Қолмен ашамын,Қорғалап басамын.(Есік)

ᐈ Домаланған ақ үйім,Көрген жерден танимын.(Жұмыртқа)

ᐈ Шуақты жақсы көреді,Шырайланып күледі.(Гүл)

ᐈ Бұрқыраған буы бар,Толқынменен жуынар.(Кеме)

ᐈ Торғай қанатты,Торы түсті.(Көбелек)

ᐈ Басқан ізі білінбес,Қасы көзге ілінбес.(Еңбегі еш адам)

ᐈ Аспанға ұшқан айдаһар,(Осындай тұлға қайда бар).(Құйын)

ᐈ Гүрілдеген даусы,Дүрілдеген дыбысы.(Боран)

ᐈ Қанаты жоқ ұшады,Қолы жоқ жерді құшады.(Жел)

ᐈ Қолы жоқ болса да,Қақпаны қағады.Аяғы жоқ болса да,Алыс жерге..

ᐈ Жайылған алып текемет,Бəрі сонда не керек?(Жер)

ᐈ Тілі сөзге келмейді,Бірдеңе деп сөйлейді.Еңбектейді..

ᐈ Жаңғақта бар,Қаңбақта жоқ.Жалқауда бар,Бармақта жоқ.(Жапалақ)

ᐈ Қыратта бар,Жырақта жоқ.Құлатта бар,Сұрақта жоқ.(Қыран)

ᐈ Айгүлде бар,Майгүлде жоқ.Ай, Күнде бар,Жай гүлде жоқ.(Аққу)

ᐈ Қашса менен құтылар,Оның да екі ұрты бар.Жас болса да..

ᐈ Кімнен барып үйреніп,Қайда жүріп «оқыған»?Жаздың күні..

ᐈ Теңіздерде жүретін,Толқын сырын білетін.Тұла бойда күші..

ᐈ Үсті теңбіл не түрлі,Бұл да дельфин секілді.Жүре алмайды..

ᐈ Жер үстінде шұбалған,Жездекемнің шылбыры.(Жылан)

ᐈ Қалың шөпте,Қалған қамыс.(Жылан)

ᐈ Сұлулығы өзінің,Құрты болар көзіңнің.(Түлкі)

ᐈ Шырт киінген,Шықпайды үйіңнен.Жылы жерге берілген,Жолбарыстай..

ᐈ Тікенек сауыты бар,ТітіркендірерҚауіпі бар.(Кірпі)

ᐈ Бір ұяға жайғасты,Үйректің алты баласы.(Үркер)

ᐈ Əлемге ортақ,Алтын табақ.(Ай)

ᐈ Тал басында гүлдер-отГүл басында күндер көп.Бұтақтарға..

ᐈ Тал басында тақия.(Ұя)

ᐈ Тау, даланы тұмшалап,Көміп кетіп барады.Күреңітіп күн..

ᐈ Торғын болып толқыды,Тотықұс боп шалқыды.(Сағым)

ᐈ Аяқтары қолдарымдай,Айғыздалған жолдырын-ай!(Кесірткі)

ᐈ Бір топ жиде ішінде,Бір шоқ қызыл гүл өскен.(Қырғауыл)

ᐈ Тісі қатты,Сілекейі тəтті.(Ара)

ᐈ Биік-биік биіктен,Айқайыңмен сүйікті ең.(Азаншы)

ᐈ Өзі азулы, тырнақты,Жейді шөпті, қияқты.Айтсам егер бейнелеп,Ақ..

ᐈ Қиыны ғой қиынның,Алу үшін түйірін.Бұжыр-бұжыр..

ᐈ Қызықтырды көзімді,Қызуында ыстық күн.Қып-қызыл боп..

ᐈ Қабат-қабат киімі,Доп сияқты бүйірі.(Капуста)

ᐈ Толқыннан толқын құшады,Торғай болып ұшады.(Ұшпабалық)