Пән: Ұазақстан тарихы Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Этникалық және әлеуметтік-саяси процестер Сабақтың тақырыбы: Қазақстандағы этногенез және этникалық процестер 1-сабақ Осы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары: 10.2.1.1 - Қазақстандағы этникалық процестерді түсіндіру үшін «антропогенез», «этногенез», «этнос» ұғымдарын пайдалану; 10.2.1.2 - этникалық процестердің сабақтастығын анықтай отырып, Қазақстан аумағындағы этногенездің кезеңдерін айқындау Сабақ мақсаты: Қазақстан аумағындағы этногенез және этникалық үдерістерді түсінеді. Қазақ этносының қалыптасуы – көп ғасырларлық этникалық процестердің нәтижесі екенін ұғынады......
Пән: Қазақстан тарихы Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Этникалық және әлеуметтік процестер Сабақ тақырыбы: Қазақстандағы этногенез және этникалық процестер 2-сабақ Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: 10.2.1.1 Қазақстандағы этникалық процестерді түсіндіру үшін «антропогенез», «этногенез», «этнос» ұғымдарын пайдалану; 10.2.1.2 этникалық процестердің сабақтастығын анықтай отырып, Қазақстан аумағындағы этногенездің кезеңдерін айқындау; Сабақтың мақсаты: Қазақстандағы этногенез және этникалық процестерді түсіндіреді.....
Пән: География Сабақ тарауы: Экономикалық география Сабақ тақырыбы: Дүниежүзі халқының діни нәсілдік және этникалық құрамы Құндылықтар: География пәнінен функционалды сауаттылығын арттыру, бірлесе әрекет жасау; Топта ынтымақтастыққа әрекет ету; Оқу мақсаты: Дүниежүзі халқының этникалық және діни, нәсілдік құрамын анықтау Географиялық дерек көздерімен жұмыс істеу (карта, сызба, мәтін, графикалық материалдар).....
Қазіргі әлеуметтік және экономикалық психологияның негізгі бағыттарының бірі – жарнама іс - әрекетін зерттеу. Нарықтың жеделдеп дамуы қызу бәсекелер туғызуда. Онда негізгі рольді жарнама алады. Жарнаманың дамуы социология, экономика, тарих, психология, мәдениеттану, этнопсихология білімдерін талап етеді. Олар кәсіби жарнамалар үшін өте қажет. Жарнамаға қатысты оны жақтаушылар мен сынаушылардың арасында әр түрлі пікірлер бар. Оны жақтаушылар – жарнама шаруашылық іс - әрекетке өте қажет, тауарды сатуға негіз болады, тұтынушыға шешім қабылдауда тәуелсіздік береді, тұтыну деңгейінің өсуін реттейді, қоғамның маңызды қажеттіліктерін анықтайды дейді. Сынаушылар – жарнама экономикалық жоспарда үлкен шығын келтіреді, адамдарда жасанды, пайдасыз, тіпті зиян қажеттіліктер туғызады. Бұл мақалананың тақырыбының негізгі өзектілігі жарнамаға деген көзқарасты ашып көрсетеді, дәлірек айтқанда, жарнаманың пайда болуын психоанализ ретінде бұл ғылымды бүгінгі мамандардың берілген ғылыми облыста қолдануын айтамыз. Алайда, бұл тіпті берілген облыстың соңғы емес өндемесі екенін атап өту керек, ол керісінше – берілген мәселеге сонау өткен біздің ғасырымыздың орта кезеңінің көзқарасымен қарау. Әрине, 90 жылдарға қарай кейбір үйлесімді емес жарнамаға көзқарастың оның құрушысы, оның тұтынушысы, көрермені, тыңдарманы ретінде және тағы басқа өзгерістері болды. Қазақстан Республикасының жарнама туралы заңдарының 4 – бабында былай деп көрсетілген: 1) Қазақстан Республикасының жарнама туралы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді, осы заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады; 2) Егер Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық шартты осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттың ережелері қолданылады. XX ғасырдың орта шенінде біздің өмірімізді жарнамасыз елестету мүмкін болмағандықтан–оны зерттеу біршама айтарлықтай қарқынды түрде қолға алынды. Біз жарнамамен бүкіл жерде кездесеміз. Мысалы, тіпті теледидар алдында отырғанда, радио тыңдағанда, жұмысқа немесе оқуға барар жолда, яғни біз қай жерде болсақ та тауарды немесе қызмет көрсетуді баяндайтын жарнамалық хабарландыруды естиміз немесе көреміз ....
Қоғамның этникалық құрылымын әлеуметтанудың "этио-социология" деген арнаулы теориясы зерттейді. Бұл теория қоғамның әр турлі этностарының (яғни, ру, тайпа, халық, ұлт бірліктерінің) пайда болуын, мәнін, мазмұнын, олардың қоғамдағы әрқайсысының атқаратын қызметін (функциясын), араларындағы мәвді, тұрақты, қайталанатын, қажетті байланыстарды анықтап, жалпы зандылықтарын ашады, әлеуметтік қатынастар жүйесіңдегі олардың даму жолдарын анықтайды. Басқаша айтқанда, этносоциология этникалық қауымдастықтың өмірі мен іс-қызметтерінің әлеуметтік жақтарын, ерекшеліктерін зерттейді. Осыған сәйкес "этноге¬нез", т.с.с. ұғымдарды (категорияларды) терең түсінген жөн. "Этника" деген ұғым "этнос" деген ұғымнан, терминнен шыққан. "Этнос" грек сөзінен алынған, оның мағынасы ру, тайпа, халық дегендерді білдіреді. Этнос адамдардың тарихи-этникалық тұрақты бірлігі. Бұл термин "халық" деген ұғымға өте жақын. Бұл жерде "метаэтнос", "субэт-нос" деген терминдер шығады. Метаэтнос (немесе үлкен этникалық бірлік) — бұл халықтардың ең үлкен топ бірлігі. Мұнда мәдени және өзіндік сананың ортақ белгілері болады. Мысалы, славян немесе түрік халықтары — ортақ жақтары көп. Субэтнос немесе субэтникалық топ — бұл халықтың территориясынан бөлініп шыққан ерекше бөлігі. Этника немесе этникалық қауымдастық — белгілі бір халықтың өзіндік ерекшеліктеріне тән құрамы. Бұл табиғи-тарихи қалыптасқан адамдардың қажетті, тұрақты бірлігі. Бұлардың белгілі бір территорияда орналасқан, мәдениетте өздерінің бірлігі, бірін-бірі түсіну, т.б. белгілері болады. Адам қоғамдық әлеуметтік организм ретінде өзінің әлеуметтік-этникалық дамуында алуан түрлі байланыс, қатынастардың бірнеше кезеңдерінен өтеді. Сөйтіп негізінде рудан тайпаға, тайпадан халыққа, халықтан ұлтқа өту процесі болған. Жеке адамның белгілі бір тарихи қауымдастықта болуы, оның өзін-өзі білуі, тануы, түсінуі, ұғынуы-әлеу-меттік объективтік қажеттілік, ал, бұл қажеттілік алуан түрлі адам топтарының өмір сүру жағдайына, тұрмысына, қызметіне, санына, мүдде-мұқтажына, талап-тілегіне, т.б. белгілі бір деңгейде әсер етеді. Бұл қауымдастықтардың өздеріне тән шығу және даму белгілері мен ерекшеліктері болады. Бұл, ең алдымен, олардың белгілі территориясынан — қауымдастықтың қалыптасу бесігінен мәдениетінен басқа топтардың айырмашылығын түсінуден, т.б. көрінеді. Бұл объективтік қажеттілік адамның өмір сүруіне тікелей әсер етеді. ....
Ғұндар. Б. з. б. I мыңжылдықта казіргі Монғолияның оңтустігіндегі Ордостан Каспий өңіріне дейінгі Орталык Азияның ұлан-байтак кеңістігін тегі мен этникалық құрамы жөнінен әр түрлі тайпалар мекендеген. Шаруашылықтың біртіндеп дамуы, тұрмыстың біршама ортақтығы, эт-никалық жақындык, саяси тәртіп факторы Орталық Азияда ертедегі таптық ірі бірлестіктердің құрылуына әкеп соқты. Олардың уакыты жағыиан алғашқылары сюнну (ғұндар) болды. Б. з. б. III ғасырдын аяғында кытай деректемелерінде пайда болган сюнну (гұн) атауы тегі әр түрлі таппаларды біріктірген және Тынык мұхит пен Солтүстік Қытайдан Алтай мен Жеті-суға дейінгі аумакта, ал кейіннен одан әрі батысқа да ара-түра таралып отырған саяси құрылымға катысты болды. Сюнну этнонимінің мазмұны мен накты калай айтылатыиы әзірше айкын емес. Зерттеулердіңкөрсетіп отырғанындай, оныңежелгі кытайлыктранс-крипциясы гректер мен ертедегі орыс шежірелерінің фруна (труна) деген түріне тіреліп жатыр3. Орыс шежіресі Еділ мен Дунайдағы өздерінің сюн-нуларға сабактастығын сақтап калған ғұн-болғар ақсүйектерін сипаттай ксліп, оларды трунове, яғни трундар деп атайды. Егер осылайша, «трун» деген сөз бастапкыда «ғұн» тайиаларының ақсүііектеріне арналып аптыл-са, сюнну (хунну),яғнитрундар ғүндардеп саналмаіанын білдірмейді. Трун және ғүн терминдері бір ғана этникалык-саяси кауым жөнінде колданы-лған, олардың таралған аудандары әр түрлі болғанымен ғұн термині әлдек,-айда мол қауымды білдірді. Ғұндардың жоғарғы билеушісін қытай авторлары шаныой деп атайды. Б. з. б. 206 жылы ғұн тайпаларын Меде шаньюй басқарды5. Меде билік ет-кен алғашқы жылдардың өзінде-ақ Қытайдың шекаралык аудандарына жорықтар жасап оған күйрете соқкы берді. Кескілескен күресте Мөде әскери-саяси куаты басым Хань әулетін сюнну-ғұндардың Ордостағы көшіп жүретін жерлерінен дәме етуден бас тартуға мәжбүр етті. Хань императоры Гаоцзу Мөденің алдында бас иіп, онымен «тыныштық және туыстык туралы шартқа» қол қоюға мәжбүр болды, бұл шарт бойынша ол шаньюйге өзінің ханшасын әйелдікке беруге және жыл сайын «сый-лық» ретінде салық төлеп тұруға міндеттенді, кейін ол салыкты үнемі төлеп тұрды.....
Кіріспе Биология сабақтарында зертханалық жұмысты тиімді пайдаланып, оқушылардың теориялық білімін практикамен ұштастырудың маңызы өте зор. Қазақтың «Құлақпен естігенше, көзбен көріп, қолмен ұстағанға не жетсін» деген нақыл сөзінің өзі осыны керсетеді. Себебі күнделікті еткен бірсарынды баяндау, сұрақ-жауап секілді әдеттегі сабақтар оқушыларды жалықтырып, шаршатады. Сондықтан биология сабақтарында әрбір мұғалім зертханалық жұмысты тиімді пайдаланса, оқушылардың пәнге қызығуы артады. Микроскоппен көру техникасын меңгеру үшін жарық көмегімен көрсететін микроскоптың құрылысын білу; уақытша микропрепараттар дайындады. Тубусты қимылдататын екі бұранда заттық үстелшеден төменірек, тұрғының екі жағында орналасқан. Тубусты жоғары-төмен қозғалтып, фокус бағытын туралайтын үлкен дөңгелек басты макрометрлік бұранда "кремальер" деп аталады. Бұрайтын дөңгелек басы кішірек бұранда -микрометрлік бұранда. Оны сәл бұрау арқылы тубусты аз жылжытып, фокусты дәлме-дәл туралауға болады. Микрометрлік бұранданы мнкроскоптың екі жағынан тауып алып, жарты айналымға бұрау арқылы фокус дәлме-дәл тураланады. Микроскопта зерзат бейнесі теріс көрінеді. Окулярдың үлкейту мөлшерін объективтің үлкейту мөлшеріне көбейту арқылы микроскопты жалпы үлкейту шамасын есептеп шығара аламыз.....
Дүние жүзi халықтары тiлiнiң жалпы санын лингвистер 4-5 мың деп анықтады. Дүние жүзi кең байтақ региондарының кейбiреулерiнiң (оңтүстiк Америка, Австралия, Жаңа Гвинея т.б.) аз зерттелуiне және әр түрлi тiлдер аралығындағы айырмашылықтар мен бiр тiлдiң диалектiлiгiнiң әртүрлiлiгiне байланысты толық зерттелмеген .Әр халық бiр тiлде сөйлейдi, кейде тiл iшiндегi диалектi-айырмашылығы үлкен болып, халықтың әр топтарының аралығындағы сөйлесу әдеби тiлдi бiлмегендер үшiн мүмкiн емес. Бiрақ мұндай кезде екi тiл-билингвизм-кең таралады. Мысалы, францияның шығысында тұратын-эльзастар екi тiлдi (немiс және француз тiлi), Бельгия мен Швейцария сияқты көп ұлтты мемлекеттер халқының көп бөлiгi-екi тiлдi және үш тiлдi. Екi тiлдiң қосарланып жүруi – көп ұлтты мемлекеттердегi жиi жағдай, мұнда – ұлттық аздықтардағы халықтар - өздерiнiң ана тiлiнен басқа саны жағынан көп және басшылық ететiн ұлттық тiлiн пайдаланады. Екi тiлдi тұрғындар – жас мемлекеттерде –Азия және Африка елдерiнде қалыптасады. Мұнда жергiлiктi тiлмен қоса ресми-мемлекеттiк тiлдер кең өрiс алады. Мысалы, Үндiстанда-хинди, Пакистанда-урду, Индонезияда-бахаса инденисиа немеесе индонезиялық, Филиппинде пилипино немесе тагалог, ал Африканың кей елдерiнде –ағылшын және француз тiлдерi. Кей жағдайда – бiрнеше халық бiр тiлде сөйлейдi. Мысалы, ағылшын тiлiнде және оның жергiлiктi нұсқауларында ағылшындықтар, ағылшын австралиялықтар, ағылшын жаңа зеландықтар, ағылшын канадалықтар, АқШ американдықтарды, Кариб бассейнi елдерiнiң көп халықтары және тағы басқа этностар. Испан тiлi – испандықтар үшiн ғана ана тiл емес, сонымен қатар Латын Америка халықтарының көп бөлiгi үшiн ана тiлi болып табылады. Бiр әдеби тiлдi немiстер, австралиялықтар, герман-швейцариялықтар және тағы басқа халықтар пайдаланады. Жеке тiлде сөйлейтiндер саны мен ана тiлiнде сөйлейтiндер саны бiрдей емес. Әсiресе бұл жағдайдың –ұлтаралық және халықаралық қарым-қатынас үшiн пайдаланатын тiлдерге қатысы бар. Дүние жүзiнiң ең көп таралған тiлдерiне (1087 ж ортасында млн. адам )-қытай тiлi(1085), ағылшын (425), хинди және оған жақын урду (320), испан(290), орыс (220), бенгаль индонезиялық және араб (170 әрқайсысы), португал(150), жапон(120), немiс және француз(95 әрқайсысы). Бұл аталған 13 тiлде-бүкiл адамзаттың 243 бөләгә сөйлейдi. Олардың 6(ағылшын, француз, орыс, испан, араб, қытай)-ООН ресми және жұмысшы тiлдерi болып саналады. Ресми немесе мемлекеттiк тiлдердiң өсiп келе жатқан маңызын айта кету керек. Өткенде отарланған елдер статусындағы елдер бұрынғы метрополиялардың ресми тiлдi қабылдады. Мысалы, Африканың 55 елiнiң 21 елiнде ресми тiл –француз (сонымен қатар ағылшын және бiр жергiлiктi тiл), 19 елде – ағылшын (9-басқа тiлмен қоса), 5 елде – португал тiлi. Осындай жағдайда – креольдi тiлдердiң таралуы сипат алады. Олар африкандықтардың, үндiстердiң, Азия және океания мемлекеттерiнiң тұрғындарының – Европалық отаршылдарымен қарым-қатынаста европалық тiлдердiң толық меңгермеуi негiзiнде таралған. Ең көп таралған мынадай креольдық тiлдер –португалдық тiлдер негiздегi –Африканың атлантикалық жағалауындағы абовердиялық және сантомийлiк тiл; испан және португал негiздегi – Кюросао мен Венесуэлламаңындағы аруба аралындағы папьяменто тiлi; француз тiлi негiдегi – Ганти халқының, мартиники Гваделуга, Доминика Республикасы халқының бiр бөлiгi, Тринидада Маврикия, Француздық Гвиана тұрғындары ағылшын тiлi негiздегi – Гайана, Ямайка, Барбадос, Багам аралдары, Суринама, тринидао тұрғындарының бөлiгi крио тiлi – Сьерра-Леонда және тағы басқа елдердегi тiлдер. Меланезия мен ағылшын тiлi негiзiнде пайда болған –токи-писин тiлiн (меланезиялық пиджин, неомеланизия тiлi), креольдық тiл деп санауға болады. Олар Папуа-Жаңа Гвинея кң таралған (1,5 млн ада....
ХҮ-ХҮІ ғасырлардағы Қазақстан мен Орта Азия тарихы маңызды тарихи оқиғаларға толы болды. Осы кезеңде Қазақстанда моңғол ұлыстары ыдырап Қазақ хандығы құрылса, Орта Азияның батыс бөлігінде Темір мемлекетінің орнына Шайбани тұқымдары билік басына келді, ал шығыс бөлігінде Моғолстан хандығының орнында қырғыз бірлестігі пайда болған еді......
