Қыз, әйел заты

Қыз - қонақ.

Қыз - әкесіне жұлдыз, шешесіне күн.

Қыз бала - өріс.

Қыз - ауылдың көркі,
Құндыз болса, бөркі.
Мақал-мәтелдер
Толық

Ар, ұят, намыс

Намысы бар жігіттің,
Нар күшіндей күші бар.

Намысы жоқ жігіттің намыспен не ісі бар?

Намысы бар жігіттің нар күші бар,
Намысы жоқ жігіттің қай күші бар?
Мақал-мәтелдер
Толық

Ұры, ұрлық

Ұры - қарының серігі.

Ұры - қасық, ел - теңіз.

Ұры - бір түнде бай, бір түнде кедей.

Ұрыға мал қүтаймас.

Ұрының қатыны өзіне лайық.

Мақал-мәтелдер
Толық

Өсек

Жамандауға шебер болғанша,
Мамандауға шебер бол.

Тілін тісіне жаниды.

Әзілде кек жоқ, өсекте шек жоқ.

Өгіз оғы, бұзау боғы.

Өсектің уыты уақытында.

Тырнақ астынан кір іздеген.
Мақал-мәтелдер
Толық

Өтірік

Өтірік - қаңбақ, шын - салмақ.

Өтірік өрге баспайды.

Өтірікші мен өсекші егіз.

Өтірік айтқан жерде көп тұрма.

Өтірікшінің шын сөзі зая кетеді.
Мақал-мәтелдер
Толық

Хан, патша

Патшаның қолтығы кең, құйрығы ұзын.

Бақа - көлінде патша,
Балық - суында патша,
Жігіт - елінде патша.

Патшаң соқыр болса, көзіңді қысып сөйле.
Мақал-мәтелдер
Толық

Түлкі

Бір түлкі жеті бөріні алдайды.

Түлкіні түн асырайды.

Түлкінің қызылдығы - өзінің соры.

Түлкінің өз терісі өзіне жау.
Мақал-мәтелдер
Толық

Ешкі

Есі кеткен ешкі жинар,
Ешкі жинап есін жияр.

Айдағаны - бес ешкі,
Ысқырығы жер жарады.

Түйені жел шайқаса,
Ешкіні көктен ізде.

Әркім тапқанын теке қояды.

Жылқыны бөгелек,
Ешкіні кебенек аздырады.

Мақал-мәтелдер
Толық

Әйел, қатын

Әйел боянса — бұзылады,
көп қиқандаса — ұрылады (Ғ.Мүсірепов).

Әйел ашуланса — жеңіледі,
еркелесе — жеңеді (Ғ.Мүсірепов).

Әйел ашуланса күші екі көзіне жетеді.

Мақал-мәтелдер
Толық