Пән:әдебиеттік оқу Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Өнер Сабақ тақырыбы: Әдеби көркемдеуіш құралдардың қолданысын анықтау «Ақын деген кім?» Қанат Қайым Оқу мақсаттары: 3.2.3.1 шығарманың тақырыбын анықтау және негізгі ойды білдіріп тұрған мәтін бөлігін/сөйлемді табу 3.2.7.1 мұғалімнің көмегімен шығармадағы әдеби көркемдегіш құралдарды (теңеу, эпитет, кейіптеу) табу Сабақ мақсаттары: Барлық оқушылар: шығарманың тақырыбын біледі, негізгі ойды білдіріп тұрған бөлімді табады, әдеби көркемдегіш құралдарды (эпитеті) табады Көптеген оқушылар: шығарманың тақырыбы мен негізгі ойын анықтайды, эпитеті табады және өз пікірлерін айтады Кейбір оқушылар: өз тақырыбын ұсынады, негізгі ойға өз көзқарасын білдіреді, көркемдегіш құралдарды ажыратып, сөйлеу барысында қолданады.....
Пән: әдебиеттік оқу Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: «Жанды табиғат» ортақ тақырыбы Сабақ тақырыбы: 2.7 Әдеби көркемдеуіш құралдардың қолданысын анықтау Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: (оқу бағдарламасына сілтеме) 3.2.7.1 мұғалімнің көмегімен шығармадағы әдеби көркемдегіш құралдарды (теңеу, эпитет, кейіптеу) табу 3.2.3.1 шығарманың тақырыбын анықтау және негізгі ойды білдіріп тұрған мәтін бөлігін/сөйлемді анықтау 3.2.1.1 мәтінді дауыстап түсініп/ рөлге бөліп/ мәнерлеп/ теріп оқу Сабақ мақсаттары: Барлық оқушылар: шығармадағы әдеби көркемдегіш құралдарды (теңеу) тауып, негізгі ойды білдіріп тұрған мәтін бөлігін анықтап және мәтінді түсініп оқу Көптеген оқушылар: теңеу сөздерді табуда өз тұжырымдарын ұсына алады Кейбір оқушылар: дәлелдер келтіре отырып, мәтіннің мазмұнын айта алады.....
Пән: Қазақ тілі Бөлім атауы: Қоршаған орта және энергия ресурстары Сабақтың тақырыбы: Электр энергиясын үнемдеудің қарапайым жолдары. Осы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары: 8.3.1.1 тақырып бойынша материал жинақтап, тезистік жоспар құру Сабақтың мақсаттары: Мәліметтерді жинақтай отырып, тақырып бойынша сызба-кестелер жасау. Тезистік жоспар құру.....
Гайморит - мұрынның екі жағында орналасқан гаймор қуысының қабынуы. Бұл ауру, әсіресе, күз-қыс айларында тұмаудың асқынуынан дамиды. Оның белгілері - бас ауырады, мұрынмен дем алу қиындап, одан қою сұйықтық ағады, қысқаша айтқанда, ауру асқынып кетіп, дене қызуы жоғарыласа, онда гаймор қуысын рентгенге түсіріп, «пункция» жасату керек. Егер сырқаттың жағдайы жақсы болып, жоғарыдағы ауру белгілері болмаса, онда гаймор қуысын инемен теспей, қарапайым жолмен (аппаратпен) жуып, дәрі жіберіп емдесе.....
Пародонт ауруларын комплексті емдеуде тістерді таңдап егеу негізгі шаралардың бірі болып табылады, окклюзиялық бұзылыстарды қалпына келтіру және тістерің тірек тіндерін жарақаттаушы окклюзияны реабилитациялау және алдын алу үшін стимуляциялы, функциональды қысымды қалпына келтіру болып табылады. Жарақаттаушы окклюзия – бұл бір тістің немесе бір топ тістердің функциональды қысымынан болатын тіс қатарының патологиялық жағдайы, ол пародонт тіндерінің өзгерісіне, бұлшық ет дисфункциясына, самай – төменгі жақ буынының ауруларына алып келеді. Жарақаттаушы окклюзия интакті пародонт кезінде де болуы мүмкін, тым көп немесе бағыты бойынша дұрыс емес окклюзиялық қысымнан және пародонт ауруларында тістің тірек тіндерінің әлсіздегенде болуы мүмкін. Бұл кезде қалыпты окклюзияның өзі де тіс тіндерін қоршаған толеранттылыған жоғарылап қарапайым окклюзияның өзі жарақаттаушы факторларға айналады. Комбинирленген жарақаттаушы окклюзияның жоғары қысыммен пародонт ауруларының бірігуінен пайда болады. Клиникада көбінесе тістердің ерте түйісуінен болатын травматикалық окклюзиямен науқастар кездеседі, ол керексіз бүйір қысымға алып келеді( горизонтальды және қисық), ол пародонт ауруының негізгі патогенетикалық факторы болып келеді. Окклюзиялық түйісудің үш класын ажыратады. Бірінші класс- төменгі моляр және премолярдың ұрт төмпешіктерінің вестибулярлы бетіндегі локализациясы, тағыда төменгі күрек және сүйір тістердің вестибулярлы бетінде. Екінші классқа жоғарғы моляр және премолярлардың таңдай бетіндегі таңдай төмпешіктерінің алдын ала түйісуі жатады. Үшінші класс- жоғарғы моляр және премолярлардың ұрт бетіндегі таңдай төмпешіктердің ерте түйісуі. Ерте түйісу дара тістердің немесе топ тістердің қажалуының болмауынан, тағыда породонттың зақымдалуынан тістердің орнының өзгеруінен болады. көрші тістің болмауы, антогонист тістің окклюзиялық бетінде пломбаның қатты қажалуы, жақтың дамуының аномалиясы тіс қатарының окклюзиялық бетінің деформациясына алып келеді. Бұл кезде тістерді таңдап егемейді оның орнына окклюзиялық бетті өзгертетін тіс бөліктерін егейді. Тістерді таңдап егеу тістемнің ақауында, тіс қатарының ақауында, тістің қатты тіндерінің бір қалыпты қажалмауында, төмпешіктердің физиологиялық қажалуының болмауында көрсетілген. Тістерді таңдап егеудің көрсеткішіне пародонт тіндеріне қысымның артық түсуінің клиникалық және рентгенологиялық әдістердің болуы: бөлек тістердің қатты қозғалғыштығы, тіс мойынының және түбірінің жалаңаштануы, жоғарғы немесе төменгі күрек тістердің алға шығуы, желпігіш(веер) тәрізді орналасуы, жақтардың түйісуінің орталық, бүйір және алдыңғы окклюзия кезінде тістердің ерте түісуі кезінде, жақтардың қозғалысына кедергі жасайтын тістердің окклюзиялық бетінің бөліктерінің болуы. Тістерді таңдап егеуді тіс қатарының көптеген түйісу нүктелері болу үшін жасалынады, пародонт тіндеріне функциональды көп қысымның түсуін жою үшін және төменгі жақтың свободной кинематикасы үшін жүргізіледі. Тістерді таңдап егеудің уақыты аурудың клиникалық суретіне байланысты. Жарақаттаушы окклюзиясы бар және пародонттың айқын қабыну симптомы бар науқастарда тістерді таңдап егеуді тек қабыну үрдісін жойғаннан кейін жүргізу керек. Егер клиникалық суретте сүйек қалталары бар сүйек тінінің деструкция симптоматикасы алда тұрса онда тістерді таңдап егеу операция алды кезеңінде немесе хирургиялық ем кезінде жүргізіледі. Себебі репаративті процесс кезінде окклюзиялық жарақатты болдырмау үшін.....
Заманымыздағы озат медицина ғылымы туберкулезді емдеуде ірі табыстарға жетіп отыр. Қазір туберкулез адамның қай жерінде кездессе де, оны түрлі әдістерді қосарландыра жүргізіп емдейді. Туберкулезге қарсы жұмсалатын барлық емді негізінде үш бағытта жүргізуге болады. Олардың бірі — жалпы емдеу. Өйткені туберкулезбен дененің бір жері (сүйек, өкпе, без және т. б.) ауырса онық зардабы барлық денеге жайылады. Сондықтан емдік шара алдымен жалпы дененің арқауың нығайтуға, оның қорғаныш күшін арттыруға жұмсалғаны жөн. Жалпы шараның нәтижесінде адамның нерв жүйесі бұзылған қызметін жөнге келтіреді, денеде қоректі заттар алмасуы түзетіледі және бездер жүйесінін жұмысы ширайды. Екінші бағыты — ағзада ұялаған, оны бүлдіріп жатқан туберкулез микробын өлтіру. Қазір күшті дәрі-дәрмектер жеткілікті, солардың күшімен микробтың өсіп-өнуіне тоқтау салып, ұяларын құртуға болады. Емдеудің үшінші бағыты — хирургиялық және ортопедиялық тәсілдер. Әрине, тәжірибеде осы айтылған әдістер мен түрлі дәрілер өзара үйлестіреле жұмсалады. Мысалы, стрептомицин, фтивазид, ПАСК, болмаса тибонмен емдеу кеуде қуысына газ үрлеумен немесе өкпенің ауырған жерін кесумен бірге істелсе, оның нәтижесі жақсы болады. Сондықтан ауру адамды емдегенде бірнеше әдістер және дәрілер қосарлана жұмсалады. Мұны қоспалы емдеу дейміз. Бірақ туберкулезді емдеуге қандай әдіс қолданса да, нендей дәрі жұмсалса да, негізгі шара — аурудың жалпы халін көтеру, денесінің қорғаныш күшін арттыру, сөйтіп туберкулезге қарсы күресте оны жеңімпаз ету. Сондықтан толып жатқан емдердің бастысы гигиеналық-диеталық режим болады. Мұның мәнісі адамның тұрмысында тазалық сақтау және тамақтану тәртібін дұрыс ұйымдастыру деген сөз. Бұл әдіс адамға жағымды жағдай жасайды, дененің кеселге қарсы күшін арттырады және адамның жазылуға сенімін күшейтеді. Осы айтылған мақсатқа жету үшін мамандар науқастың жағдайына қарап, жатқызып емдейді, ал біеулеріне туберкулезге қарсы дене шынықтыратын шаралар істейді. ....
Әлемдік медицинада соңғы жылдары шағын инвазивті және шағын жарақаттың емдеу әдістерін енгізуге көп көңіл бөлінуде.мамандандырылған медициналық көмек құрылымында, әсіресе, урологиялық құрылымда қазіргі заманға сай жағдайларға сәйкес диагностика қою мен емдеудің шағын инвазивті әдістері жақсы дамып келеді.бұл әдістер клиникалық қолданудағы жоғары эффективтілігімен, жарақаттану деңгейінің төмендігімен, экономикалық тиімділігімен ерекшеленеді. Емдеуде эндоурологиялық әдістерді қолдану госпитализация уақытын және әлеуметтік реабилитация уақытын біршама төмендетуге, дәрілік препараттар шығынын азайтуға септігін тигізеді. Қазіргі кезде жоғарғы зәр жолдары ауруларын емдеуде эндоурологиялық операциялар жиі қолданылады. Бұл көбінесе несеп-тас ауруларына, бүйректің кистозды ауруларына, жедел-созылмалы обструктивті қабыну ауруларына, абсцесстерге және құрсақ қуысы гематомасына, жарақаттарға, бөгде денеге, жоғарғы зәр шығару жолдарының капиллярлы ісігіне қатысты айтылады. Клиникалық тәжірибеге дистанционды соққы толқынды литотропсияны енгізу белгілі бір дәрежеде нефроуретералитиазды емдеуге басқаша қарауға мүмкіндік берді. Бұл әдіс бүйректегі тастардың өз бетімен шығуына әкеледі. Бүйрек тастарын емдеудің негізгі принципі- шағынинвазивті әдісті қолдану.Емдеу әдісін таңдау емдеу тәсілінің эффективтілігіне және опреациядан кейінгі кезеңге әсер ететін факторларға тікелей байланысты. Монотерапия ретінде ДЛТ «инфицирленбеген», көлемі 1,5 см-ден аспайтын тастарда тиімдірек және эффективті болады. Бұл әдістің ерекшеліктерін ескерсек, 2 см-ге дейінгі тастардың максмальды толық бұзылуына мән беру керек. «Клиникалық» және «техникалық» ДЛТ-ға қарсы көрсеткіштерде, тастың көлемі мен санының өсуінде, пішінінің күрделенуінде, бактериурия деңгейінің өсуінде (104 колония/ мм-ден көп) және бүйректің функционалды мүмкіншілігінің жетіспеуінде (30 %-дан көп), сонымен қатар обструктивті уропатия болған жағдайда және “асқынған” бүйрек зәр-тас ауруларында (аномалия, жалғыз және бірнеше рет операцияланған бүйрек, патологиялық жылжымалы бүйрек және т.б) рентгеноэндоскопиялық араласудың (деңгейі) рөлі өсе түседі және ол ДЛТ-мен бірге жүруі мүмкін.....
Курорт дегеніміз – климаты ыңғайлы жерге орналасқан және табиғи емдік факторлары бар емдік-профилкатикалық мекеме. Курорттарды әртүрлі комплексті емдік профилактикалық мекемелер болады. Олар санаториилер, пансионаттар, курорттық емханалар монша орындары, лаймен емдеу орындары. Олардың ішінде бастысы санаторий болып табылады. Санаторий – бұл мамандандырылған емдік – профилактикалық мекеме, ол жерде келесі емдік комплекстер қолданылады: климаттық терапия, больнеологиялық терапия, лаймен емдеу, аппараттық физиотерапия, емдік денешынықтыру, активті демалу және активті өмір сүруі. Арнайы климаттық курорттарда санаториилардан басқа дем алу үйлері, пансионаттар, турбазалар, кемпингтер, сонымен қатар дәстүрлі жиындар, мұхит пен өзендерде шомылу, туризм, денешынықтыру және спортпен айналысу климатпрофилактиканың арқасында іске асырылады. Балалар мен жас өспірімдерге арналған өз алдына санаториилар бар. Курорттар маңыздылығына байланысты жергілікті, республикалық және халықаралық болып бөлінеді.....
Медициналық генетика адамда болатын түрлі тұқым қуалайтын ауруларды, оларға диагноз қоюдың және емдеудің жолдарын зерттейді. Бүкіл дүниежүзілік статистика бойынша дүниеге келіп жатқан сәбилердің шамамен 7—8%-ы түрлі тұқым қуалайтын аурулармен ауырады. Сондықтан сол ауруларды жан-жақты зерттеу, олардан алдын ала сақтандыру және емдеу жалпы адам генетикасының, соның ішінде, медициналық генетиканың негізгі проблемасы болып табылады. Генетиканың бұл саласы бойынша зерттелетін келесі маңызды бір мәселе — адамда тұқым қуалайтын өзгерісті қандай факторлардың тудыратынын және адамзатты көптеген ауыр зардаптардан құтқару үшін оларға шара қолданудың жолдарын зерттеу. Медициналық генетиканың негізінде хромосомалардың өзгеруіне байланысты болатын бірнеше тұқым қуалайтын аурулар анықталды. Олар хромосомалық арулар деп аталады. Ондай ауруларға Клайнфельтер, Шершевский-Тернер, Даун аурулары және т.б. жатады.....
Кіріспе Қай тілдің сөздік құрамындағы сөздерді алып қарамай, олардың барлығы да бір белгілі бір қызмет атқаратынды, тілдік жүйеде белгілі бір орын алатындығы анық. Бірақ, тіл элементтерінің өзара қатынасы өте күрделі және бірнеше қатпарлы байланысты тұрады. Сондықтан сөздердің мағынасына қарай да, тұлғасына қарай да, түрлену ерекшелігіне қарай да, сөйлемдегі синтаксистік қызметіне қарай да бірнеше жолмен топтастыруға болады. Кейде осы белгілердің бірнешеуінің басын қосып күрделі бір категория етіп, сөздерді жинақтау дәстүрі де кездеседі. Қазіргі тіл білімен тән алынып, көпшілік граматика авторлары мойындаған сөз табы осы бірнеше белгілерге сүйенген сөздердің күрделі тобын қамтитын лексика - граматикалық катеория болып саналады. Тарихи грамматика мәселесімен қызыққан авторлардың барлығы дерлік көмекші сөздің бір кездерде толық мағыналы атаушы сөз болғандығын мойындайды. І. Көмекші сөздердің дамуы мен қалыптасуы. Тарихи грамматика мәселесімен қызыққан авторлардың барлығы дерлік көмекші сөздің бір кездерде толық мағыналы атаушы сөз болғандығын мойындайды. А.Ысқақов қазақ тіліндегі сөздерді даму дәрежесіне қарай 4 сатыға бөледі: I) дербес сөз, 2) көмекші сөз, 3) шылау сөз, 4) қосымша. Атауыш сезден қосылмаған дейін даму бір үлгімен дамыған деуге болмайды. Себебі кей қосымшалар этимологиялық жақтан атауыш сөздерге мүлде байланыспай, жеке дыбыстардың қосындысынан да жасалынған. Ал, көмекші сөздердің барлығы да бір кездерде толық мағыналы сөз болғандығы даусыз. Уақыттың, өтуінен байланысты кей көмекші сөздер өздерінің толық мағыналы сыңарынан мүлде алшақтап кетуі олардың тұлғасын және мағынасын (деформания, десамантизацияға ұшырап) сөйлемдегі атқаратын қызметін өзгертіп (дефункцияланып) өзгерткен болуы ықтимал. ....
