Пән: Биология
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Тірі ағзалардың классификациясы
Сабақтың тақырыбы: Саңырауқұлақтардың негізгі белгілері 2-сабақ
Осы сабақ арқылы жүзеге асырылатын оқу мақсаттары: 8.1.1.2 Саңырауқұлақтардың негізгі белгілерін сипаттау
Сабақтың мақсаты: Саңырауқұлақтар патшалығын өсімдіктермен, жануар, бактериямен салыстыру;
Бір жасушалы және көп жасушалы саңырауқұлақтарды сипаттау;
Бір жасушалы және қалпақшалы саңырауқұлақтарды салыстыру;
Улы және жеуге жарамды саңырауқұлақтардың маңызын білу.......

Пән: Биология
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Тірі ағзалардың классификациясы
Сабақтың тақырыбы: Саңырауқұлақтардың негізгі белгілері 1-сабақ
Осы сабақ арқылы жүзеге асырылатын оқу мақсаттары: 8.1.1.2 Саңырауқұлақтардың негізгі белгілерін сипаттау
Сабақтың мақсаты: Саңырауқұлақтар патшалығын өсімдіктермен, жануар, бактериямен салыстыру;
Бір жасушалы және көп жасушалы саңырауқұлақтарды сипаттау;
Бір жасушалы және қалпақшалы саңырауқұлақтарды салыстыру;
Улы және жеуге жарамды саңырауқұлақтардың маңызын білу.......

Жеуге жарамды саңырауқұлақтар – қозықұйрық (шампиньон) құрамында қарашiрiгi мол, ылғалды топырақта өседi, орманда, шалғындықта, бақша өсiмдiктерiнiң арасында кездеседi. Сондықтан оның кәдiмгi қозықұйрық, шалғындық қозықұйрық, орман қозықұйрығы деген түрлерi бар. Қалпағының үстiңгi бетi ақ, астыңғы жағы қатпарлы, қызғылт түстi. Қалпағының диаметрi 15 см, дiңгегiнiң ұзындығы 10 см, енi 2-2,5 см-ге жетедi. Құрамында 20-30% нәруыз, май, минералды заттар, дәрумендер, микроэлементтерден – темiр, кальций, мырыш, йод, калий, фосфор бар, сондықтан жеуге жарамды саңырауқұлақтардың 300-ге жуық түрлерi белгiлi.
Ақ саңырауқұлақ қайың, емен, шырша, қарағай, шамшат, қарағаш, шаған ағаштарының астында өседi. Қайың маңында өскен саңырауқұлақ қалпағының үстiңгi бетiақшыл- сұрғылт, астыңғы жағы –ақ, хош иiстi. өсiп тұрған жерiне қарай түстерiде құбылмалы. Дiңгегiнiң ұзындығы 10 см, қалпағының диаметрi 20 см.
Қайың саңырауқұлағы – қайыңды орманда топырақтың жылылығы 10 – 16 0 С-да, ылғалдылығы 53 – 98 % - ға жеткенде дами бастайды. Дiңгегiнiң биiктiгi 4 -15 см, жуандығы 1-3 см, қалпағының диаметрi 5 -15 см, 10 күн iшiнде терiп алмаса жеуге жарамсыз болып қалады. Қайынның тамырымен селбесiп микроза түзедi, ағашқа пайда келтiредi. Кептiрiлген саңырауқұлақтың қуаттылығы баклажан мен қарабидай нанының қуаттылығымен тең түседi. Қайың саңырауқұлағын кептiргенде қараяды.
Күзгi түбiртек ( осенний опенок) - өте тез өседi, құрамында су – 91,4 % ,
нәруыз -2,6 %, крахмал, қант-3,8 %, май-0,4%, тұз – 0,8%, жасунық -0,9%. Түбiртегiнде ақтүстi жарғақты белдеушесi бар. Қуаттылығы сәбiз, орамжапырақ, қияр, қызаннан әлдеқайда жоғары саналады, ол айранның қуаттылығымен парапар келедi. ....

Зигомицеттер (Zygomycetes)- саңырауқұлақтардың бір класы. 4 қатары (Mucorales, Endogonales, Entomophthorales, Zoopagales), 500-ден артық түрлері белгілі. Табиғатта кең тараған. Топырақта, көңде, сондай-ақ өсімдіктердің құрамында, буынаяқтылардың, омыртқалы жануарлар мен адамдардың денесінде паразитті тіршілік етіп, қоректік заттардың құрамында ақ ұнтақ түрінде кездеседі. Зигомицеттердің талломы өте жақсы дамыған көп ядролы жіпшумақтардан (мицелийлер) құралады. Клетка құрамында хитин және хитозин, кейде глюкан заттары болады. Зигоспора түзіп, зигогамия жолымен жынысты көбейеді, аты осыған байланысты қойылған. Зигогамия жолымен жынысты көбею кезінде әр түрлі жынысты екі жіпше түйісіп, перделермен бөлініп, екі жыныстық мүше гаметангийлер түзіледі. Гаметангийлерде жыныстық клеткалар түзілмейді. Екі гаметангийдің түйіскен жерінде қабықтары еріп, зигота түзіледі. Зигота 2-3 қабаттан тұратын қабықпен қапталып, ұзақ бұйығу кезеңінен өтеді. ....

Жабайы жемістер мен жидектерді, саңырауқұлақтарды өңдеу технологиялары
Қоғамдық тамақтану үшін жабайы жемістер мен жидектерді, саңырауқұлақтарды өңдеу технологиялары, бұқтырылған қырыққабат, жидек сорпалары, көкөніс маринадтары, салаттар, тұздықтар, жартылай дүмбілдер - сорпалар, тұздық пасталары, заправкалар, томат қосылған көкөніс дәмтатымы, томат қосылған пассерленген сәбіз және т. б. консервілер шығарылады. Түскі тағамдар 1 - ші және 2 - ші болып бөлінеді.
Өндіру кезінде бөлек заправка мен шикізат дайындалып, араластырылады, соңында консервіленеді. .....

Жабайы жемістер мен жидектерді, саңырауқұлақтарды өңдеу технологиялары
Қоғамдық тамақтану үшін жабайы жемістер мен жидектерді, саңырауқұлақтарды өңдеу технологиялары, бұқтырылған қырыққабат, жидек сорпалары, көкөніс маринадтары, салаттар, тұздықтар, жартылай дүмбілдер - сорпалар, тұздық пасталары, заправкалар, томат қосылған көкөніс дәмтатымы, томат қосылған пассерленген сәбіз және т. б. консервілер шығарылады. Түскі тағамдар 1 - ші және 2 - ші болып бөлінеді.
Өндіру кезінде бөлек заправка мен шикізат дайындалып, араластырылады, соңында консервіленеді.
Кіріспе.
Жаңа үзілген көкөністер мен жемістердің негізгі бұзылу себебі микроорганизмдер болып табылады. Олар қоршаған ортада кеңінен тараған, тез көбейеді, түрлі заттармен қоректенеді. Олардың споралары өте төменгі және өте жоғары температураға төзімді келеді.
Барлық көкөністер мен жемістер сақтау кезінде (түрлі ақ, қара, сұр шірік) шіру және (жасыл, қара, көк, қызғылт) көгеру туғызатын саңырауқұлақтармен бұзылады. Жеке микроорганизмдер тобы консерві өндірісінде шырынның шығуын жоғарылату, капуста ашытуда, алманы жібітуге сүтті ашытуда пайдалы......

ЗЕРТТЕУДІҢ МАҚСАТЫ:
Адамның өміріндегі зең саңырауқұлақтарының рөлін бағалап, олардың басым түсетін оң немесе теріс әрекеттерін анықтау.
ЗЕРТТЕУДІҢ ӨЗЕКТІЛІГІ:
Бастауыш сынып оқушылары зең саңырауқұлақтарының тұрмыстағы пайдасы мен зиянын жақсы білу керек.
ЗЕРТТЕУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ:
1. Неліктен саңырауқұлақтар ерекше патшалық екендігін білу.
2. Адам өміріндегі зеңнің теріс рөлін анықтау.
3. Адам өміріндегі зеңнің оң рөлін анықтау.
4. «Екі жақты» салыстыру және басым түскен рөлді анықтау.
5. Зең саңырауқұлақтарының дамуы үшін қажетті жағдайларды тәжірибелік түрде анықтау.
ЗЕРТТЕУДІҢ БОЛЖАМЫ:
Егер біз зең саңырауқұлақтарының оң және теріс әрекетін бағаласақ, онда олардың биосферадағы заттардың айналымында үлкен рөлді атқаратындығы туралы қорытындыға келеміз......

Саңырауқұлақтардың морфологиялық сипаттамасы.
Саңырауқұлақтар және қарапайымдылар эукариоттарға жатады. Саңырауқұлақтар ірі бактериялар, эволюциялық жағынан өсімдіктерге ұқсас ( жасуша қабырғасында, хитин немесе целлюлоза , вакуолі жасушалық шырынмен, ауысуға қабілетсіз). Саңырауқұлақтардың ядролық материалы цитоплазманың ядролық мембранасынан бөлек. Ащытқы саңырауқұлақтар жеке сопақшалы торшалар түзеді. .....