Сынақ жұмыстары

1.Сынақ жабдықтары және оларды қолдану.
Өнім эксплуатацияға түсер алдында кешенді сынақтан өтеді. Сынақ жабдықтарының көмегімен орнатылған талаптарға сәйкес өнім функцияланған бақылаудан өтеді. Сонымен қатар, оның ұзақтығы мен сенімділік дәрежесі анықталып, бақыланады.
Сынау жабдықтарына түсініктеме бере кетсек – ол сыртқы орта факорларын туғызатын құралдар деген түсінік дұрыс болар еді (яғни, температура, ылғалдылық, механикалық әсер және т.б.). Алайда, бұл құралдар сынақтан өтетін өнімсіз, сонымен қатар өлшеу және бақылау құралдарысыз өз мәнін жоғалтады осылайша, сынау жабдықтары дегеніміз – бұл сыналатын өнімге сыртқы орта фактор дәрежесін және құрылымын қамтамасыз ететін аппаратура кешені, сонымен қатар, ол орналасқан сыртқы орта параметрлерін анықтау фиксациясы.
Соңғы кездерде түрлі өнеркәсіп пен ұйымдардың сынау құралдарын тиімді пайдалану приборлары анықталды. Бұл жабдықтарды децентрализді қолдану кезінде бірқалыпты емес уақытта қолдануға байланысты. Салыстырмалы аз уақыт арасында жабдық толығымен жұмыс істейді немесе шамадан тыс жұмыс жүктеледі, ал уақыттың көп болігінде ол жүмыссыз тұрады. Осыған байланысты,жоғарыда аталған прибарлар қажеттілігі пайда болды.
Сынақ бағдарласын қамтамасыз ету үшін әр өндіріс орнында техникалық құжатпен қарастырылған сыртқы орта факторларын ұқсастыратын жабдық кешені орнатылу қажет. Сапаны қамтамасыз ету ұйымы көрсеткендей, мұндай өндіріс ішінде сынақ жүргізу максималды мүмкіншілікке алып келеді.
Егер өндіріс масштабында бұл көзқарас міндетті болса, мемлекет пен түрлі сала масштабында өндірісті жабдықпен қамтамасыздандыру мен оны рационалды қолдану және орнату жұмыстары технико – экономикалық анализдің көмегі арқылы жүргізіледі.
Мұндай анализдің қажеттілігі жабдықтың қымбат болуынан; өндіріс салаларында көп көлемде қажетті жабдықты орнатуынан; жеткіліксіз жабдықпен толтыруынан; сыртқы ортаны ұқсастыратын жабдықтың бар болуы мен оның құны; қазіргі заман талабына сай жабдақтардың болуынан; қызмет ететін инженер – техникалық жұмысшылар санынан; өндіріс аумағында жабдық орналасу көлеміне байланысты; және т.б. пайда болған.
Өндірістегі әртүрлі салаларда жабдықты пайдалану қызмет ететін персоналдың сәйкес квалификациясыз және жұмыс тәжірибесіз сәтті қолдану мүмкін емес. Мұндай жағдай жиі анықтаушы болып келеді. Кейбір өндірістер жабдыққа коптеген шығын мен оны іске қосу үшін уақыт кетіреді. Ал кейбір өндірістердің өзінде сынау құралдары бола отырып, басқа өндіріс қызметіне жүгінеді. Мұндай қателік, ол өндірісте қызмет көрсететін персоналдың жеткіліксіз жұмыс нәтижесі.
Айта кететін жай, кішігірім өндірістерде қызмет ететін персоналдың құрамын таңдауға көп көңіл бөлу қажет, өйткені жабдықтарды қолдану үшін мамандардың саны көп болу керек.
Өндірісте бөлек сынақ түрлерін жүргізетін мамандары үлкен тәжірибелік мәнге ие болу керек.
Ондай сынақ түрлеріне виброауыртпашылықтар мен соққылар, ваккум мен ылғалдылық әсері, сонымен қатар гибротұрақтылық сынақтары.
Жабдықтарды қолданудың орталықтанған математикалық моделінің шынайы тәжірибелік мәні бар, өйткені мұндай модельсіз өндірісті жабдықпен қамтамасыздандыруда және жағдайын бақылауда,сонымен қатар өндірістен алынған мәліметтерді өңдеу және жүйе құру кезінде оның параметрін анықтау мүмкін емес.
2.Сынақ стендтары.
Сынақ стендтарының номенклатурасы кең ауқымды және әртүрлі. Өндірістегі әр өнім бір болмаса бір стендті сынақтан бірлік түрінде де, сериялық түрінде де өтеді. Сынақтың қарапайым циклын 3 этапқа бөлуге болады. Бірінші этап – сынақты дайындау, яғни сынақ жүргізудің мақсатын анықтау; қажет сынақ жабдықтарын таңдау және оның жобасын жасау; олшем аппараттарын таңдау; өнімді препараттау; техникалық құжаттарды дайындау. Екінші этап – сынақ жүргізудің өзі. Үшінші – сынақ мәліметтерін өңдеу және сынақ нәтижелерін безендендіру.
Күрделі өнімдер мен жүйелерді сынау кезінде түрлі параметірлерінің мәліметтерін өңдеу керек болады (өлшенетін параметрдің жалпы көлемі бірнеше мыңға дейін жетеді). Бұл күрделі жұмыс көптеген маманданған техникалық-инженер жұмысшыларсыз жүрмейді. Сондықтан, қазіргі кезде сынақ стендтарында автоматтанған мәлімет өлшегіш жүйені қолданады.
Ғылыми- зерттемелік және тәжірибелі- конструкторлы жұмыстарды жүгізу кезінде табиғи – стендтардың орны ерекше.Өйткені ондай стендтар жаңа өнімдерді жобалау процестерінің біршама ұзақ болуына және қымбат болуына қарамастан, мұндай сынақтың инженерлік шешімдері оптималды болады және жоғары сенімділік дәрежесін қамтамасыз етеді. Осы сынаққа негізделе отырып, олардың конструкция және эксплуатация әдісі бойынша орнықты шешімдер қабылданады.
Автоматиканың, есеп шығару техникасының, радио-техникалық құрылғылардың, машина құрастыру бұйымдарының сенімділігіне, ұзақтылығына және сапа талабының өсуіне байланысты пайдалануға жақын, түрлі сынақ тәжірибелерін өткізуге тура келеді. Осыған байланысты, ғылыми-зерттемелік институттарда және тәжірибе өткізетін орындарда сыртқы орта факторларын ұқсастыратын стендтар жасалған. Бірақ мұндай стендтарда нақты қолдану шарттарын жүзеге асыру өте қиын, сонымен қатар экономика жағынан да мәнді емес.
Ауа-райлық сынақ жұмыстарын жүргізу үшін келесі сынау стендтарын қолданады:
• Термостатикалық камералар – ол жоғары және төмен температура әсерлерінің нәтижесін шығару үшін;
• Барокамералар (жоғары және төмен қысым әсерінің нәтижесін анықтау);
• Термоылғал камералары (температура мен ылғалдың қос әсері);
• Термобарокамералары (температура мен қысымның қос әсері);
• Күн радияциясын, шаңды, туманды ұқсататын камералар;
• Микроорганизмдер мен бактериялар әсерінің нәтижесін анықтайтын камералар.
Механикалық сынақтар үшін камералар. Соңғы жылдарды бұйымның механикалық ауыртпашылықтарға төзімділігіне біршама көп көңіл аударыла басталды. Бұл өнімді тасымалайтын, қозғалатын обьектілердің тез қозғалуына және қозғалу жылдамдықтың өсуіне байланысты туындаған. Сынақтың мақсаты - өндіруші бұйымға әсер ететін нақты механикалық ауырпашылықтарды анықтап, оның шынайы шарттарды қолдану кезінде бұзылып қалмауын қамтамасыздандыру.
Механикалық ауыртпашылық бөлек детальдар мен элементтердің ескіруіне,деформациялануына, сынуына және бұйымның техникалық сипатының нашарлануына әкеледі; әсіресе тасымалдау, түсіру, жеткізу, монтаж жұмыстары кезіндегі вибрация, соққы және т.б.
Механикалық сынақтар үшін қолданылады:
• Вибростендтар – жасанды вибрация;
• Соққы стендтары – бөлек импульс түріндегі кезеңмен вирация;
• Копрлар – бірлік соққылар;
• Ценрифугилар – біркелкі және әртүрлі жиілікте ауытқу (вибрация); біркелкі жиілікте ауытқу тегіс дөңгелек вибрация түрінде болады;
• Тасымалдау кезіндегі сілкіністі ұқсататын стендтар;
• Акустикалық камералар;
Соққы стендтарына стпаттама
Стенлің түрі Жүк көтергіштігі,Н Минутына урылатын соққы саны Максималды жеделденуі,g Ұзақтылығы, мс
УУ-50/150 5000 20...120 150 40
УУ-5/1000 50 5...80 1000 1.5...20
ТТ-50/500 500 10...120 500 0.6...20
К-5- 1000 50 1000 0.5...10
УУЭ- 2/200 20 20...80 200 1.5...12
УУЭ-20/200 200 5...80 500 1.50...40
УУЭ-1/6000 10 5 6000 0.1...1.0
К-5/300 50 3000 0.4...11
К-2/300 20 3000 0.4...12

Автоматтанған жүйелерді сынау үшін арналған кешенді технологиялық стендтар. Өнеркәсіпте жөндеу және автоматтанған жүйені басқару мерзімін қысқарту мақсатында кешенді техникалық стендтар жасалды. Мұндай стендтар нақты жүйені өңдейді және жөндеу, алғашқы қолдану кезінде көптеген сұрақтарды шешуге, жобалау кезіндегі жіберілетін қателіктердің алдын алуға мүмкіншілік береді. ЭВМ түйіндісінің күрделі болуына байланысты, техникалық құралдармен бақылау және обьектіні басқару кезінде қателіктерді табу және оларды жою көп уақыт пен обьектілерді талап етеді. Сондықтан жүйе құрылғыларын обьектідегі максималды жақын шарттар арқылы стендтарда мұқият сынайды.
ЭВМ түйіндестерін көрсеткішпен, орындаушы механизмдермен және мәлімет көрсететін құрылғылармен дәлдігін тексереді;мәліметтерді енгізеді, өңдейді және шешім қабылдайды; жүйедегі іске асатын бағдарлама мен алгоритм дұрыстығын тексереді.
Стендта жүргізілетін сынау бағдарламасында кедергіге тұрақты каналдарды беру сигналын тексеруге көп көңіл бөлінеді. Кедергі әсерін тексере отырып, қызмет көрсету жүйесінің сенімді аумағын анықтайды. Байланыс жолын көрсету жүйесінің сенімді аумағын анықтайды, көрсету және өткізу тізбегінің ең жақсы үйлесі таңдалады.
Кешенді техникалық стенд ЭВМ орнатылған жердегі электр және магнит кедергілерімен туындаған кедергілерді жояды, сонымен қатар түйіскен кедергілерді табады, егер – байланыс линияларына кіретін кростарда және ЭВМ құралдарында мұндай кедергілер болса.
Әдетте, айтылып отырған технологиялық стендтарға ЭВМ – ң толық кешені, мәлімет көздері (көрсеткіштер, басқару пульттері және т.б.) басқару сигналын қабылдағаштар,мәліметті көрсететін құрылғылар және техникалық процестерді ұқсастыратын құрылғылар кіреді. Сонымен қатар бақылау-өлшеу аппаратуралары және көмекші сигнал мен кедергіні ұқсастыратын құрылғылар. Мұндай құрылғылар кедергіге тұрақтылықты тексеруге мүмкіншілік береді.
Шектелген шарттарда жұмыс істеу мүмкіншілігін зерттей отырып, сигнал беретін каналдарда техникалық құралардың әсерінен пайда болған кедергілерді табады. Ал осы алынған нәтижелердің арқасында математикалық қамтамасыздандыру жақсарады және оны түзеуге мүмкіншілік туады.
Барлық көрсеткіштері бойынша мәлімет беретін құрылғының нақты нұсқасы анықталып, кедергіден қорғайтын нұсқау жасалады
Ғылыми-зерттеу сынақ орталықтары. Ұзақ түрлі эксперементалды тексерулерсіз жүрмейтін, күрделі бұйымдарды жобалау және өңдеу кезінде (мыс: авиациялық құрылғыларды және ғарыштық аппараттарды) зерттелетін сынақ орталықтары өте тиімді. Онда бұйым жан-жақты бақылаудан және жөндеуден өтеді.

3.Өлшенетін мәлімет жүйелері
Ғылым мен өндірістің екпінді жетілуі қолда бар өлшеу құрадарына, мәлімет жинау және өңдеумен байланысты. Әсіресе, зерттеу кезінде, тәжірибе кезінде және сынауда өлшеу маңызы зор.
Сынақ стендтарында қолданатын өлшеу техникаларына талаптар әрқашан өсіп, әрқашан тіркелетін параметрлер көлемі өсіп отыр.
Өлшенетін - мәлімет жүйесі (ӨМЖ) параметрлерді тіркеу кезінде және өлшеу дәлдігінің жоғары сенімділігін қамтамсыздандыру кезінде қолдану оңай, техникалық процестерді тез сынайды.Осы барлық талаптарды іске асыру жұмыстарын аппаратура көмегімен іске асырады. Әсіресе, ЭВМ-дегі мәліметтерді жинау және өңдеу кезінде ыңғайлы, өйткені ЭВМ-ң көмегімен түрлі қиын әдістерді өңдеуге болады. ЭВМ-ң негізгі мақсаты – техникалық сынақпен байланысты мәліметтерді жинауды ұйымдастыру және өлшеу әдісі.
2-ші алғашқы қайта құрушылар электрикалық сигналдарға сыналатын 1-ші бұйым параметрлерін қайта құрады. Бұл сигналдар жиі тұрақтандыруды талап етеді, өйткені қайта құру жүйесінде бір аппаратты қолдану керек.
Қарастырылып отырған құрылым информацияны өңдеудің 2-ші дәрежесіне арналған: ЭВМ-ң көмегімен төменгі 6 дәреже және 9-шы жоғары дәрежелі есеп шығару кешенін қолдану арқылы.
ЭВМ-нан түскен төмен дәрежелі информация есеп шығару кешеніне 7 және 8 дистанционды мәлімет беру каналынан өтеді.
Өңделген мәлімет 11 мәлімет көрсететін құрылғының көмегімен сынақ жүргізіліп отырған 12 стенд операторына жіберіледі.
Мәлімет-өлшеу жүйесін дұрыс қолдану үшін әр нақты жағдайда міндетті түрде келесілерді білу керек:
1. жүйеде қызмет ететін стенд санын және олардың территориялды орналасуын;
2. әр стендта бақыланатын сынақ бұйымдарының параметр тізімін; параметрді өлшеу диапазонын; керекті өлшем дәлдігін; өлшеу жұмыстары жүретін бұйымның орнатылған уақытын;
3. мәліметтерді математикалық өңдеу алгоритімін; графикалық құрылымға және есеп шығаруға қойылған талаптарды;
4. сынақ нәтижесінің формасын;
5. жүйе сенімділігіне қойылған талаптарды;
Стендтардың орналасуы мен саны туралы мәлімет жүйе модульдарының орналастыру орындарын анықтау үшін, мәліметтерді беру үшін арналған құрылғы сұраныстарын анықтау; ЭВМ-мен баланыс жүргізу үшін оператордың төзімді пульттарын анықтау үшін керек.
Жүйені іске асыру кезінде оның функциялық кеңу және өсу мүмкіншілігін қарастыру керек.
Өндіріс приборларының мемлекеттік жүйесіне кіретін есеп шығару техникасын, автоматтанған құралдар және приборларды сериялық шығару өте ыңғайлы.


4. Стендтық сынақтарды автоматты басқару жүйесі.
Соңғы 10 жылда өндірістік кәсіпорындарды басқаруды жетілдіру процестері интенсивті түрде жүріп жатыр. Бұл процесстің ерекшелігі, қазіргі кездегі математикалық әдістерді басқару және құрылғыларды автоматтандыру кең ауқымда қолдану. Осының нәтижесінде көп кәсіпорындарда түрлі обьектілерді басқарудың автоматтанған жүйелері пайда болды. әсіресе, техникалық жабдықтарды және онда өтетін процестерді тікелей басқаруда, төмен дәрежелі обьектілерді басқаруда АБЖ-ны кең қолдана бастады. Кейін оған техникалық прцестерді автоматты басқару жүйесі деген атау қойылды(ТП АБЖ)
Түрлі салаларда қолданылатын ТП АБЖ іске асатын алгоритм бойынша да, техникалық құралдардың құрамы бойынша да ажыратылады. Бірақ, жалпы ТП АБЖ дегеніміз – бұл технико-экономикалық критерилеріне берілген тапсырыс бойынша нақты уақыт масштабында техникалық процестерді басқаруды қамтамасыздандыратын жүйе. Әсіресе, техникалық агрегаттарда және өндірістерде бірлік қуаттылықтың өсу шартына байланысты,өйткені ол сапа басқаруды жоғарлататын күшті құрал болып келеді.
Сынақ стендтарында ТП АБЖ-ны қолдану қазіргі заман талабы. Техникалық агрегаттардың бірлік қуаттылықтың өсуіне байланысты ол сапа басқаруды күшейтуде күшті құрал болып келеді. Оны сынақ стендтарында сериялық және тәжірибелі өндірістерде қолдануы, өндірісте және шығарылатын бұйым сапасының тиімділігін арттырады. Мұнда келесілерді ескере кеткен жөн:
1. визуалды өлшеудің болмауы және қолмен басқару обьективті сынау дәрежесінің артуы;
2. өлшеу саны өскен сайын және бақыланатын параметр көбейген сайын мәліметтер дәлдігі артады;
3. бұйымның сенімділігі мен қорлары өседі, өйткені өлшеу қателіктері азайып, сынау кезінде қор қалыптасады;
4. мәліметтерді өңдеу, өлшеу уақыты қысқарады;
5. сынақты оптимизациялау жұмыстары информациялық модельдер, бұйым сипаттамасын оптималды бағалауды қазіргі заманғы математикалық әдістер негізінде жүзеге асырады;
6. сынауға кететін еңбек көлемі және энериялық шығындар азаяды;
7. адам қауіпті немесе зиянды шарттарда жұмыс істемейді;
8. еңбектің өнімділігі артады;
9. шығарылатын бұйым номенклатурасы үшін басқару процесі кезінде өндірісте жоспардың номенклатурасы ескеріледі;
10. капиталды құрылысқа шығын азаяды;
ТП АБЖ –ң атқаратын нақты функциялары басқарылатын процестің сипаты мен қиындығына байланысты, сонымен қатар ТП АБЖ-ң техникалық мүмкіншілігіне байланысты. Ондай мүмкіншіліктерге:
1. сыналатын бұйымның және техникалық процестің жағдайы туралы мәліметтерді жинау және өңдеу;
2. сынау процестерін идентификациялау және бақылау;
3. тұрақтандыру және реттеу, соның ішінде көп байланыс;
4. логикалық- бағдарламаны басқару ( соның ішінде мультибағдарлама)
5. оптималды шешімдер мен оптималды басқаруды іздестіру;
6. техникалық сынау прцестерінің технико-экономикалық көрсеткіштерін есептеу;
7. авариялық жағдайларды анализдеу және алдын алу;
8. бөлек бөлімшелер мен жүйелерді толығымен техникалық тексеруден өткізу;
ТП АБЖ – ң қазіргі кезде жасалынып жатқан көп түрлері автоматикалық емес, автоматтанған түрі. Қазіргі ТП АБЖ – ң кез-келген түрі күрделі құрылымнан тұратын адам-машиналық жүйе. Осы жүйені толығымен сипаттайтын болсақ, кез-келген ТП АБЖ мәліметтерінің бір құрылымын көрсету жеткіліксіз. ТП АБЖ құрылымын 3 құрылым сипаттайды: функционалды, техникалық, ұйымдасқан. ....