Экономика | Тауар (өнім) саясаты

Өнеркәсіп ортасында өнім ең "сезімтал" элемент болып келеді. Шындығына жүгінсек, көп жағдайларда кәсіпорынның ашылуына тауар (өнім) негіз болады. Нақтылап айтсақ, өнім арқасында, өніммен бірге кәсіпорын тіршілік етеді, ал кейде жұмысын тоқтатады, бұл сататын жақсы тауардың (өнім) қолда болуы жеткіліксіз, ол қажеттікке сәйкес болуы тиіс екенін (мысалы, бағасы бойынша), оған қоса оны өз ортасында жарнамалау керектігін байқамаған жағдайларда болады.
Классикалық, яғни өнеркәсіпте ескірген құлық-әрекет пен маркетинг арқылы анықталатын құлық-әрекеттің арасындағы айырмашылық дәл осында, бұл жаңа нарықтық жағдайлардан туған.
Сонымен, кәсіпорын өзінің өнімдеріне сын көзқарас тудырып, оларды қысқа, орта және ұзақ мерзімдерде тиімді басқару мүмкіндігіне ие болу үшін, үзбей талдауға салып отыруы қажет.
Демек, "тауар (өнім) - нарық" атты парды, жаңа өнімдерді енгізу үрдісін, өнімнің өміршең циклін және т.б. зерттеп білу қажет.
"Тауар — нарық" пары. Өнім, егер ол ешкімге керек болмаса, сөздің экономикалық мәнінде түкке тұрмайды. Сондықтан ол қажеттілікке сай келуі керек.
Потенциалды тұтынушылар өнімнің (тауардың) дүниеде бар екенінен хабардар болуы және оны қолға түсіру мүмкіндігін тудыру керек. Осындай барлық жағдай-сәттердің қосылуы "тауар-нарық" парында көрініс табады -бұл, әрбір өнім, тіпті өнімнің нұсқасы (бірақ дәл сол өнім емес) тұтынушылардың нақты сегментінің талап-тілегіне сәйкес келгенін көрсетеді.
Өзіне үзбей төмендегідей сауал қоятын өндіруші тура "тауар (өнім) -нарық" терминдерімен ой жүгіртеді:
• Менің өнімім бұрынғы қажеттіліктерді әлі
қанағаттандырып тұр ма?

• Тұтынушылар өзгерді ме, олар қартайды ма, жаңа тұтынушылар дүниеге келді ме?



• Бұрынғы тұтынушылардың қажеттіліктерін жаңадан шыққан өнімдер жақсырақ қанағаттандырып жатқан жоқ па?
• Бүгінге дейін қамтылмаған тұтынушылардың сегменттерін менің өнімім қанағаттандыра алар ма екен?
• Менің өнімім өміршеңдік циклдің қай кезеңінде және қандай функция атқарып тұр?
“Тауар-нарық” пары туралы қалай айтсақ, дәл осылай функция жөнінде де айтуымыз керек: өнім дүниеде орын алады, ал бірақ жай немесе күрделі жиынтықта нақтылы функцияға деген қажеттік жоғалған болса немесе түрін өзгерткен болса, онда өнім бұдан әрі керек емес, ол құруы немесе өзгеруі керек, соңғының мақсаты өз нарығына бейімделу. Бұл үрдіс көп жылдан бері істегі функционалды-құнды талдаудың дамуы және жетілдіруі арқылы іске асып келеді.
Бастапқыда ("Дженерал электрик" фирмасында 1948 ж.) функционалды-құнды талдау өнімге деген шығынды, техникалық жобаны сын тұрғыдан жүйелі түрде зерттеуге арналған. Шынында да, әрбір сала қайсыбір күшті шектеуші ғұрыптарға бағынышты, солардың кесірінен қандай да болмасын, өнім жөнінде нағыз қолайлы шешімдер қабылданбай қалады. Аса артық және арзанға түсетін шешімдерді табу үшін осы ғұрыптарды зерттеген жеткілікті, себебі құнды талдау функция ұтымының айналасынан шықпайды. Іс-әрекетттің коммерциялық және экономикалық болашағы құнды талдау дұрыс өткізілген болса, түбегейлі өзгереді. Талдаудың мақсаты нақтылы бір функцияны аз шығынмен атқаратын өнімді шығару. Осылай, өнімнің қажеттіліктерге дәлірек бейімделуі орын алады жөне кәсіпорындар нарығы кенейе түседі.
Нөлдік кезең - зерттеулер. Әлі прототипті шығармай тұрып, қандай да болсын өнімге қажеттік бар екенін анықтау, оның осы қажеттікті қанағаттандырушы сипаттамаларын белгілеп-бекіту керек. Ұқсас операцияларды ата-типтік әр түрлі нұсқаларымен өткізу жөн. Кәсіпорын, өнімге рынок бар екеніне көзі жетпей тұрып, ақша, уақыт шығындайды. Бірақ таза техникалық зерттеулермен шектеліп қалу жөнсіз, өңімді жетілдіруге және көмескілікті кемітуге итермелейтін нарықты, бәсекелестікті, түрткілерді зерттеу қажет.

1.1.1 Бірінші кезең — енгізу

Жасалған өнім рынокқа енгізіледі және өте қымбат болады. Осы тұста нөлдік кезеңнің мәселелерін шешу жалғаса береді, нарықта сынау түрлендірудің қажеттігін айқындайды, ал олар болса өнімді өзі атқаруға тиіс функцияларға бейімдейді. Өндіріске капитал салу керек. Алғашқы серияны өткізу, ынталандыру және жарнамалау қымбатқа түседі. Барлық шығындар жетістікке кепілдік бере алмайды, бұл кезеңде өнім өмірін жалғастырады немесе өшеді. Ал бірақ, өнімді енгізуге бөлінетін капитал тапшы болса, онда іс насырға шабады және бұл істі қолға алмаған жақсы болмақ. Функционалды-құнды талдау өнімге деген шығынды, техникалық жобаны сын тұрғыдан жүйелі түрде зерттеуге арналған. Шынында да, әрбір сала қайсыбір күшті шектеуші ғұрыптарға бағынышты, солардың кесірінен қандай да болсын, өнім жөнінде нағыз қолайлы шешімдер қабылданбай қалады. Аса артық және арзанға түсетін шешімдерді табу үшін осы ғұрыптарды зерттеген жеткілікті, себебі құнды талдау функция ұғымының айналасынан шықпайды. Іс-әрекеттің коммерциялық және экономикалық болашағы құнды талдау дұрыс өткізілген болса, түбегейлі өзгереді. Талдаудың мақсаты нақтылы бір өнімді арзандау өндіру емес, ал бірақ қажет деп танылған функцияны аз шығынмен атқаратын өнімді шығару. Осылай, өнімнің қажеттіліктерге дәлірек бейімделуі орын алады және кәсіпорындар нарығы кенейе түседі.
Кейбір жағдайларда енгізу кезеңіндегі жоғары баға барлық бұрынғы шығындардың бөлігін ғана өтейді. Бұл, кәсіпорын, шындығында, жаңа зат шығарса, бәсекелестер келгенше "жағдаятты пайда" алып тұрған шақта ғана орын алады. Басқа артықшылық - жоғары баға фирманың имиджін көтереді және айтарлықтай сұраныс тууына мүмкіндік бермейді, өйткені мұндай сұраныс бұл кезеңде кәсіпорынды қиын жағдайға соқтырар еді.....