РНҚ түрлерінің құрылысы мен атқаратын қызметін ажырата білу. Биология, 10 сынып, презентация.

Транспорттық РНҚ

Транспорттық РНҚ деген не?

Транспорттық РНҚ, немесе тРНҚ, рибонуклеин қышқылы деп аталатын, нуклеин қышқылы отбасының бір мүшесі.

тРНҚ ақпараттық РНҚ (мРНҚ) нәруызға тізбектелуін декодтауға көмектеседі.

 тРНҚ өте спецификалық: нәруыздар түзілген рибосомаларға, аминқышқылдары ретінде белгілі, нәруыз суббірліктерін тасымалдау

Ол жасушадағы РНҚ-ның 0-15% құрайды

Құрылымы

тРНҚ біртізбекті молекуладан тұрады, беде жапырағындай күрделі формалы.

Әрбір тРНҚ молекуласы ССА аминқышқылына байланысатын сайттан тұрады. тРНҚ молекулалары қарама-қарсы ұшында триплет негізінен тұратын, антикодоннан тұрады. тРНҚ молекулалары аминқышқылдарын рибосомаларға тасымалдайды. Антикодондар негізін мРНҚ (кодон) молекулаларындағы комплементарлы тізбекпен кешен түзеді.

Бұл орын ауыстыруға мүмкіндік береді.

тРНҚ біртізбекті полунуклеотидтік тізбектен тұрады.

Құрылымы

Бірінші реттік құрылымы- нуклеотидтердің сызықтық тізбегінен тұрады (60-90 н.т.)

Екінші реттік құрылымы– беде жапырағы моделі (Robert Holley (1965))

Үшінші реттік құрылымы – тРНҚ-ның 3D құрылымы, L формасы, спираль құрылымы.

Ерекше негіздер жұптарының болуы

Инозин - аденин

Псевдоурацил - Урацил

Дигидроксиуридинин-дердин

Екінші және үшінші реттік құрылымдар

Қызметтері

Аминоацил-тРНҚ-синтетаза ферментін танып білуде көмектесу

Цитоплазмадан белгілі бір аминқышқылын таңдайды және нәруыз синтезі сайтына тасымалдайды

мРНҚ белгілеген тізбекке сәйкес, рибосомаға бекінеді

Аминқышқылын полипептидтік тізбекке тасымалдайды