РНҚ түрлерінің құрылысы мен атқаратын қызметін ажырата білу. Биология, 10 сынып, презентация.

Рибосомалық РНҚ

Рибосомалық РНҚ

Рибосомалық РНҚ (рРНҚ), жасуша молекулаларында нәруыз-синтезін жүзеге асыратын, рибосома деп аталатын органелла және ол ақпараттық РНҚ (аРНҚ) ақпаратты нәруызға тасымалдау үшін цитоплазмаға экспортталады.

Жасушадв РНҚ үш негізгі типтері кездеседі: рРНҚ, аРНҚ және транспорттық РНҚ (тРНҚ).

Рибосомалардың құрылымы

Жасушада рибосомалар цитоплазманың екі аймағында орналасқан. Олар цитоплазмада, кейде эндоплазмалық торға бекінген түрде табылған. Рибосомалар ЭТ байланысқан кезде, олар кедір-бұдыр ЭТ ретінде болады. Байланысқан және бос рибосомалар құрылымы жағынан ұқсас және нәруыз синтезін жүзеге асырады. Рибосомалар РНҚ мен нәруыздардан тұрады. Шамамен 37-62% РНҚ-дан тұрады, ал қалғандары –нәруыздар.

Рибосомалардағы суббірліктердің атауы олардың Sevdberg Unit деп аталатын арнайы гельде шөгуі қабілетіне байланысты. Рибосомалар эукариоттардың хлоропластарында, митохондрияларында табылған, 70S-бірлікпен нәруыздарға байланысқан үлкен және кіші суббірліктен тұрады. Барлық рибосомалардың құрылымы олардың мөлшерінің айырмашылығына қарамастан бірдей болады. РНҚ әртүрлі үшінші реттік құрылымдарда түзілген.Үлкен рибосомалардағы РНҚ бірнеше үздіксіз қондырмалардан тұрады, себебі олар негізгі құрылымды өзгертпей және бұзбай ілмек түзеді.

Мысалдар

рРНҚ үлкен суббірлігі – 50S.

Сары түсті суббірліктер – рРНҚ, ал көк түсті нуклеопротеин кешенінің нәруыздары

Кіші суббірлік прокариоттарда табылған. Үш негізгі рРНҚ біреуі – прокариотты жасайды. Сары түсті – рРНҚ бөліктері, ал көк – нәруыздар.

Қызметтері мен маңызы

Рибосомалық РНҚ ядроның ядрошығында түзіледі, соңында, жасуша цитоплазмасына өтеді. Мұнда рРНҚ нәруызбен рибосома түзу үшін байланысады.

Рибосомалық РНҚ эволюцияда алатын маңызы зор, сонымен қатар таксономияда және медицинада.

рРНҚ барлық жасушаларда болатын аздаған генетикалық өнімнің бірі болып табылады. Сол себепті, рРНҚ кодтайтын гендер организмдердің таксономиялық топтарын идентификациялауды реттеуде, туыстас топтар және түрлердің дивергенциясы жылдамдығын бағалауда маңызды

РНҚ көптеген клиникалық маңызды антибиотиктер: хлорамфеникол, эритромицин, касугамицин, микрококцин, паромомицин, рицин, сарцин, спектиномицин, стрептомицин және тиострептонның объекті болып табылады.