Көмірсулардың жіктелуі: моносахаридтер, дисахаридтер, полисахаридтер. Химиялық құрылым. Көмірсулардың қызметтері мен қасиеттері. Биология, 10 сынып, дидактикалық материал.

Көмірсулар. Бұл өте тәтті, сіз қатты жақсы көретін тағамдарда (әсіресе көмірсулар жеміс-жидек ішінде жүзім көп, торттарда, кәмпитте, тосапта, шоколадта, т.б.,) бар. Көмірсулар әрбір ағза үшін өмірлік қажет зат болып табылады. Бұл заттарды адам үнемі тұтыныады және олардың қорларын толықтыру керек. Әрине, ұлпа құрамына кіретін заттар , ол тамақ тұтынған кезде қабылданады. Адам денесі тамақ өнімдерін үнемі қайта өңдейді және тіршілік белсенділігі барысында одан энергия шығындап отырады, біз оларды ағза ұлпаларында тотығу нәтижесінде білеміз, көмірсулар ақуыз биосинтезін және тұқым қуалаушылық қасиеттерін беруді жүзеге асыратын нуклеин қышқылдарының құрамдас бөлігі болып табылады.

Жануарлар және адам көмірсу синтездемейді. Жасыл өсімдіктер топырақтан суды және ауадан көміртегінің қос тотығын (көмірқышқыл газы) жұтып күн энергиясының көмегімен және хлорофилл аймағында өңдейді. Бұл үрдістің соңғы өнімі –фотосинтез, көмірсудың күрделі молекулалары түзіледі.

Көмірсу –ағза үшін зат алмасуға қатыстын маңызды энергия көзі.Негізгі көмірсу көзі өсімдік тағамдары .

Көмірсулар ежелгі дәуірден бастап қолданылады – ең алғаш көмірсулар мен (нақты көмірсулар қоспасы) адам бал тағамы ретінде таныды.

Қант қамысының отаны Үндістанның солтүстік батысында Бенгалда.

Европалықтар қант қамысын саяхаттаған біздің заманымызға дейін 327 жылдары Александра Македонско тапты.

Ресей алғаш қант қамысын өңдейтін заводты 1719 жылы салды.

Қызылша қанты таза күйінде 1747 жылы Неміс химигі А. Марггафом. апшты.

Ертедегі гректерге крахмал әктеуіш ретінде танымал.

Ағаштың ажырамас бөлігі ретінде целлюлоза ежелден бері қолданылған.

• Термин сөзі «тәтті» және аяғына –оза- қантқа арналған заттарды 1838 жылы француз химигі Дж Думас ұсынды.
• 1811 жылы, Ресейлік химик Кирхгоф алдымен крахмалды гидролиздеу арқылы глюкоза алды.
• 1837 жылы алғаш рет швед химикі Ж.Берзелиус глюкозаның дұрыс химиялық формуласын ұсынды. C₆H₁₂O₆
• Ca (ОН)₂ қатысуымен формальдегидтерден көмірсулардың синтезін 1864 жылы А.М.Бутлеров жасаған.

• Молекуладағы моносахарид қалдықтарының санына байланысты олар моносахаридтерге, дисахаридтерге және полисахаридтерге бөлінеді. 
• Моносахаридтер (қарапайым көмірсулар) - гидролиз жасамайтын көмірсулар. Көміртегінің атомдарының санына байланысты пентоздар, гексоздар бөлінеді. Адамдар үшін ең бастысы глюкоза, фруктоза, галактоза, рибоза, дезоксирибоза.
• Дисакариттер - екі моносахарид молекуласын құрайтын гидролизденген көмірсулар. Адамдар үшін ең маңызды - сахароза, мальтоза және лактоза.
• Полисахаридтер - жоғары молекулалық қосылыстар - көптеген моносахарид молекулаларын қалыптастыру үшін гидролизденген көмірсулар. Көмірсулар жиі қантт заттар немесе қант деп аталады. Олар дәм жоқ, тәтті және ащы болуы мүмкін. Егер сахароза ерітіндісінің тәттілігі 100% болса, онда фруктозаның тәттілігі 173%, глюкоза 81%, мальтоза және галактоза 32%, лактоза 16%.