Тірі ағзалардың қарым-қатынас түрлері. Биология, 8 сынып, қосымша материал.

• Тақырып мазмұнына қатысты теориялық материал

Жер бетіндегі тірі ағзалардың арасындағы қарым-қатынас түрлерін симбиоз деп атайды.

Симбиоздың бірнеше түрі болады.

Паразитизм, мутуализм, комменсализм, амменсализм, бәсекелестік, жыртқыштық. Барлық симбиоз түрлерін антагонизм, нейтрализм, симбиоз деп ағзаларға тигізетін әсері бойынша үш топқа бөледі. Антагонизм дегеніміз қандай да бір жағымсыз әсері бар қарым-қатынас түрі болса нейтрализм кезінде екі ағза да бір -бірлеріне әсер етпейді.

• Техникалық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге байланысты ұсыныстар

Сабақ барысында оқушылардың биология кабинетіндегі техникалық қауіпсіздік ережелерін сақтауына назар аударылады.

• Сабақты ұйымдастыруға қатысты қосымша ұсыныстар

Тірі ағзалардың арасындағы қарым-қатынас түрлерін тірі ағзаларға тигізетін әсері бойынша жанама және тура әсерлі қарым-қатынас деп жіктеп қарастыруға болады.

• Қалыптастырушы бағалауды жүргізуге байланысты ұсыныстар

Қарым-қатынас түрлерінің екі ағзаға тигізетін әсерлері бойынша жіктей білулеріне назар аударылады. Оқушылардың әрбір қарым-қатынас түріне мысалдар келтіре білулері маңызды.

• Саралау тапсырмалары

3-қосымшада ұсынылды.

• Тапсырма жауаптары, критерийлері

• Сілтемелер мен ресурстар

Селбесу: Мутуализм

https://twig-bilim.kz/kz/film/symbiosis-mutualism

Селбесу: Паразитизм

https://twig-bilim.kz/kz/film/symbiosis-parasitism

Комменсализм мысалдары

Қыналар – мутуализм мысалдарының бірі

https://bilimland.kz/kk/courses/biologiya-kk/ehvolyucziya/qorshahan-ortadahy-ahzalar/lesson/antagonikalyq-emes-nemese-pozitivtik-tur-aralyq-qatynastar