X – XIII ғғ. саяси карта қаншалықты өзгерді?1-сабақ (Қазақстан тарихы, 7 сынып, ІІ тоқсан)

Пән: Қазақстан тарихы
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 7.2A Х – XІІІ ғғ. Қазақстан территориясындағы мемлекеттер
Сабақ тақырыбы: X – XIII ғғ. саяси карта қаншалықты өзгерді?1-сабақ
Сабақтың мақсаты: Оқушылар қазақ жерінде құрылған мемлекеттерге қатысты саяси үдерістерді түсінеді және мемлекеттерді картадан көрсетеді. X-XIII ғасырларда қоғамдық өмірдегі орын алған өзгерістерді және бұл өзгеріске әсер еткен факторларды қарастырады.
Б Бастапқы стимул. Оқушыларды тақырыпқа қызықтыру үшін уақыт сызығын көрсетіп, болжау жасату.
Сабақтың тақырыбы және мақсаттары, жетістік критерийлерімен таныстыру.
Б Сабақтың кілт сөздерімен жұмыс (Қосымша 1) : дамыған орта ғасырлар, Ұлы Жібек жолы, Қарахан, Қыпшақ, Дешті Қыпшақ, Жалайыр, Керейт, Найман, Ислам діні, Сәулет өнері.
Әр оқушыға бір кілт сөзден таратылады, ол басқа оқушыларға көрсетпеуі керек. Шеңбер бойымен оқушыларды орналастырып, бір оқушы кілт сөзін бастап айтады. Келесі оқушы алдыңғы оқушының кілт сөзін айтып, соңында өз кілт сөзін ауызша айтады, осылай шеңбер бойымен оқушылар бір-бірінің кілт сөздерін еске сақтап, жалғастырып кетуі қажет. Кілт сөздерді жазып алуға болмайды, есте сақтап отыру қажет, айтқан кезде ретімен әрі барынша тез айту керек. Бұл тәсіл жаңа сөздерді еске сақтап, жылдам ойлауға ықпал етеді.
М Қысқаша шолу. Оқушыларға дамыған орта ғасырлардың саяси картасын көрсету. Картадан Қарахан мемлекеті, Қыпшақ хандығы, наймандар, керейіттер, жалайырлардың аумақтарын, Ұлы Жібек жолының тармақтарын көрсетіп, мемлекеттер тарихына қысқаша шолу жасау.
Сабақтың зерттеу сұрақтары:
• X – XIII ғғ. Қазақстанның саяси картасында қандай өзгерістер болды? Саяси картадағы өзгерістердің себептері неде болды?
• Ортағасырлық мемлекеттердің ыдырауының негізгі және қосалқы себептері қандай?
• X – XIII ғғ. ислам діні қоғамдық өмірге қандай өзгерістер әкелді?
Зерттеу мен талдау
1-тапсырма. (Ж/Т)
Х-ХІІІ ғғ. саяси картада қандай өзгерістер болды? Бұл өзгерістердің себептері неде болды? Қай мемлекеттер ыдырап, қандай мемлекеттер құрылды? Қай мемлекеттер сақталды?
Қосымша 2 (берілген карталарды салыстыруға ұсыныңыз)
2-тапсырма. (Ж/Т)
Әр топқа мемлекеттердің ыдырау себептері туралы мәтінді таратып, себептердің тізімін құрастыру тапсырмасын беріңіз. Тапсырманы оқушылар флипчартқа орындайды. Қосымша 3 (мемлекеттердің ыдырау себептері туралы берілген мәтінді таратыңыз)
1-топ. Қарахан мемлекеті
2-топ. Наймандар, керейіттер, жалайырлар
3-топ. Қарақытайлар
4-топ. Қыпшақ хандығы
Орындап болған соң, топтар шеңбер бойынша бір-бірінің жұмыстарымен танысып шығады......