Алтай Тәтіні жоқтау (Қазақ ауыз әдебиеті)

Қара бір таудың жылғасы,
Халқына бағлан құлжасы.
Сүйіндіктің ағасы,
Алтыннан салған сырғасы.
Алаштан дұшпан сөз келсе,
Алдында жүрер жорғасы.
Қара бір таудың өлкесі,
Аты Алтайдың серкесі.
Жарлыға жалған болмаған,
Хан, қараның еркесі.
Базардан келген бөз еді,
Жақсыдан қалған көз еді.
Еділдің қызыл желіндей,
Саулап тұрған сөз еді.
Айдыны таудай зор еді,
Дәулеті көлден мол еді.
Өзім бір деген алашқа
Аласы бір жоқ сел еді.
Айғыр бір туған құлындай,
Адам ұлын жақтаған.
Әділдікке салғанда,
Нөпір, қазақ мақтаған.
Құрама жиып, ел қылып,
Туысын таза сақтаған.
Тілі шайпау тентектер,
Ақылынан, тоқтаған.
Көлдегі аққу дауысты,
Ақсұңқар құстай шалысты.
Ерегескен дұшпанмен
Айдаһардай алысты.
Қанға түскен асыдай,
Қалшайғанмен қарысты.
Екіде айыл, тізгін бір,
Бір өзім деп салысты.
Толқын топқа барғанда,
Ішінен шығып сөйлеген.
Сүйіндіктің баласын
Өз ұлындай билеген.
Елім Алтай екен деп,
Еркінше зорлық қылмаған.
Ертегі өткен заманда-ай
Елдің қамын ойлаған.
................................
Күнәкәр ісі болмаған.
Адалдығы ғалымдай,
.................................
Ақылы және данышпан,
Кеудесіне сыймаған.
Мұхтардан жол алған,
Бұқарадан қол алған,
Жалғыз қылдан нәл алған.
Аруақты елдің тұсы едің.
Адал пірдің мұрыты едің.
Қожалар оқыр құранды,
Құраннан басқа пайда жоқ,
Ажалдыға қайла жоқ.
Сарғайғанмен өлмек жоқ,
Ойбайменен келмек жоқ.
Есіре қылыш жүзіндей,
Қалайы сандық ішінде
Алтын ділдә алпыс мың.
Күз қонысын сұрасаң,
Қоянды мен жыланды.
Ұзын аққан бойында,
Мекен қылды Нұраны.
Тірісінде көп берді,
«Зекетім» деп қуанды.
Жесір қатын, жас бала
Қайырымен жұбанды.
Көшкенде мың жылқы айдаған,
Тай қысырап қалмаған.
Сегіз руға мал берген,
Сексен қысырақ байлаған.
Бетегелі кең тарлау,
Беткейге біткен раң-ды.
«Тәті өтті» деп Алтайдан,
«Қайратты кетті» деп қуанар,
Дұшпан көңілі уанар.
Барсаң, сәлем дегейсің,
Ақжол баласы Арғынға!
Атпен желі тарттырдым
Кереге бойы шалғынға.
Дұғай сәлем дегейсің
Қошқарұлы Қорамға!
Қорам орта болды деп,
Қоңсыны күндеп азбасын!
Бір Аллаға жазбасын!
Ішсін, кисін, тойласын!
Сұм дүние өтерін,
Осыменен ойласын!
Мың миллион кісі де
Төр алдына бармасын!
..................................
Ойнай күле жүргейсің.
Бейістің төрі бес тарау
Белгілі болып жүргейсің!
Аллаға ісің ақ болса,
Ақ сарайға кіргейсің,
Нұрдың қызын сүйгейсің!
Шерімен тауып шербеттің,
Су сусынын ішкейсің.
Жә, Мұхамбет қолдағай!
Көп жылаған үмбетін!
Көп тілеуі көл болмай,
Күйіскенде дәулетің,
Аян болсын әулетің!
Барша менен маулымды
Боз тайлақтай айдаған.
Жорға менен жүйрікті
Тай құлындай жайлаған.
Қожалардың айтқаны
О дүниенің сөзі еді.
Ақкер үйге сыймаған,
Алып бір жоталы төбе еді.
Алладан бұйрық келген соң,
Бұ дүниеден жөнелді.
Шаңырағын идірген
Шынар деген ағаштан.
Мал байлығы бір асты,
Біткен қазақ алаштан.
Бетіне жан келмеген
Майқы менен Танастан.
Үш мейрамның ұлында,
Қуандық пен Сүйіндік,
Жан болмаған таласқан.
Ексе де елге бітер ме,
Мұндай мырза жарасқан?!
Бесінде мектеп оқыған,
Алтысында ақыл тоқыған.
Жетісіне шыққанда,
Жетпіс пірден сөз сұрап,
Құдықтай көзін шоқыған.
Сегізіне келгенде,
Сүйіндікке бас болған,
Аққан селдей толқыған.
Тоғызына келгенде,
Туған айдай балқыған.
Енді онға шыққанда,
Дәулеті көлдей шалқыған.
Он біріне шыққанда,
Аруағы асты халқынан.
Он екіге шыққанда,
Құн қайтпады нарқынан.
Жиырмадан өткен соң,
Енді отызға жеткен соң,
Салиқалы би болды.
Жетім менен жесірге
Тігіп бір қойған үй болды.
Жесір менен жетімнің
Болып өтті азығы.
Аз ғана ауыл Сүйіндік,
Әр күні болды қазығы.
«Өз бауырым» деп жан тартпай,
Тіл жаздырып дат айтпай,
Әділдікке салғанда,
Еш бар ма еді жазығы!
Ат басына соқтырып,
Ақ айтпаған дұғайы.
Аузына күпір көп түспей,
Алласын күткен мұңайы.
Сексен үшке келтірмей,
Ажал берді Құдайы.
Өткен іске салауат,
Артықшылығын сұрайды.
Самарқанда сайлатты
Сарала алтын түймесін.
Әзіретке соқтырды
Ақыретке күймесін.
Аруақ баба жебесін!
Жауаптамақ жар болып,
Итке шайтан мінбесін!
Әлем білген Тәтіні
Жоқтаусыз қалды демесін!