Ораза айт қабыл болсын - мереке құтты болсын
Айт арабтың - “әлғид” деген сөзі – мейрам, мереке деген мағына береді. Осы айт күндерді ерекше қарсы алып айтшылайық, құрметті ағайындар. Наурыз мейрамы сияқты той-думанмен қызықтап өткізелік. Барлықтарыңызға осы қасиетті мейрамды өз үй-ішіңізбен құрметтеп өткізуге жазсын.
Бұрында әжелеріміз, ана-апаларымыз бар тәуір киімдерін, шашақты орамалдарын, әшекейлі мәсілерін сандықтан, шемоданнан шығарып, түрлене киініп, үстеріне әтір шашып (ер адамдар көп түрленбейтін) қыдырушы.....
Дастарханға бата беру. Ас қайыру. Асқа бата
Құрметті ағайын. Дастархан басында, шаңырақта, ас қайырғанда бата беру дәстүріміз бар. Соған ораз дастарханға бата, шаңыраққа бата, асқа бата материалдарын жарияладық. Сізге ұнайды деген үміттеміз!
Балаларға қарапайым бата
Құрметті оқырмандар! Осы мақалада балаларға қарапайым бата жинағы жарияланды.
Қарапайым бата жинағы
Құрметті оқырмандар! Қарапайым және оңай жазылған қарапайым бата жинағы жарияланды.
22 наурыз мейрамы: бата, бата беру
Құрметті оқырмандар! Наурыз мейрамы құтты болсын! Қазақ халқының кез келген мейрамы ақ тілек пен батасыз өтпейді.
Наурыз мейрамында Наурыз батасының орны ерекше. Бұл күні жасы кішілер үлкендерге сәлем бере барып, ақсақалдардың батасын алады.
22 наурызға арналған тақпақтар
22 наурыз мейрамына арналған тақпақтар
Құрметті оқырмандар сіздерге арнап наурыз мейрамына тақпақтар мен өлеңдер жарияланды! Таза тақпақ қажет болса, мында жарияланды.
22 наурыз - Наурыз мейрамы туралы өлеңдер авторымен
Құрметті оқырмандар, осы постта 22 наурызға арналған наурыз мейрамы туралы өлеңдер жинағы жарияланған!
22 наурыз мерекесіне арналған сценарий. Қош келдің, әз Наурыз!
Қыс та ұзап барады жылап тұрып.
Шатырында үйлердің Наурыз да жүр,
Мұз көрпесін ақпанның лақтырып.
22 Наурыз - Наурыз мейрамы
Атқарғандай қасиетті міндетін.
Жаратылыс нұрын бөліп Жаратқан,
Жылына бір теңелген сәт Күн мен Түн.
Жан байытып жұрттың жылы лебізі,
Ізгі жолда сайрап жатты ел ізі.
Орындадық нақыштарын Наурыздың,
Салт-дәстүрге бай ұлтпыз ғой....
22 наурыз бата беру. 22-наурызға бата, тілек наурыз мейрамы
Ақ мол болсын,
Қайда барса да жол болсын!
Ұлыс бақты болсын,
22 Наурыз - Наурыз мейрамы
Ақ қар, көк мұз жұтатқан
Шаруа елінен зар кетті.
Наурыз келіп жаз кірді,
Жаз періште «Әз» кірді
Күнеске тосып.....
22 Наурыз - Наурыз мейрамы (концерттік бағдарлама)
"Достық" алаңы мерекеге сай безендірілген. Сахна үстінде «______» фольклорлық ансамблі (жүргізушілер, салтанатты кештің құрметті қонақтары).
Алаң ортасында би ансамблдері жетекшілерімен....
Ұлыс күніне арналған халық өлеңдері (22 наурыз мейрамы)
Қазақ халқы Жаңа жылды 22 наурыз күні қарсы алады. Сол күні даланы Қызыр баба аралап, Самарқанның көк тасын ерітсе керек. Сондықтан осы күнді асыға күткен үлкендер, ел ішіне төмендегідей самалық айтуды дәстүрге айналдырған.
Құран бағыштау, 7 шелпек пісіру
Құран бағыштау үлгісі:
Фатиха:
"Ағузу биллаһи минәш шайтанир – ражим. Бисмиллаһир рахманир рахиим
әлхәмду лилләһи раббил ъаләмиин
әррахманир рахиим мәлики йәумид диин иййәкә нәъбуду уәиййәкә нәстәъиин
иһдинәс сирәтал мустәқиим
сирәтал ләз̃иинә әнъамтә ъаләйһим....
Балаларға айтылатын бата
Барыс-келіс көп болсын, дұшпандарың жоқ болсын,
Қыдыр дарып, бақ қонып, дастарқаның мол болсын!
Балаларға арналған дастархан батасы
Дастарханың тоқ болсын,
Уайым-қайғы жоқ болсын!
Жарды болсаң жасыма,
Бай болсаң, тасыма!
Бақ-дәулет берсін басыңа,
Ғұмыр берсін жасыңа.
Бәле-жала, жын-шайтан,
Жоламасын қасыңа!
Иманның байлығын берсін,
Құт-берекенің бәрі келсін!
Шаңыраққа бата, дастарханға баталар, үй иесіне тілектер
Бата берерде әркім «Иә, құдайым», «Иә, Алла», «Иә, жаратқан» секілді бағыштау сөздерін әр батаның алдынан қосып айтуға ерікті.
Уа, жаратқан ием құдірет
Тілегімді қабыл ет!
Иманымды кәміл ет!
Үйлену тойында әке тілегі мен батасы
Мейірімді Алла Тағала «Кім Менен сұраса, Мен оның сұрағанын беремін» деген екен. Ендеше, бәрін Естуші, Көруші, Жауап қатушы Алладан бауыр еті балаларымызға баянды да берекелі ұзақ ғұмыр сұраймыз. Алла екі жастың арасына сүйіспеншілік пен мейірім орнатып, бір-біріне деген сезімін суытпасын, құрметтерін, абыройларын арттырсын! Тура жолға салушы Алла жүректеріңді дұрыс жолға бұрсын. Жаңа құрған жас отауларыңа мейірімін жаудырсын. Сый беруші Алла шаңырағымызға шаттық пен қуаныш сыйлап, біздің тек дәл осындай қызық пен қуанышта, ақ дастархан аясында бас қосуымызды нәсіп етсін! Аса Бай, Ризықты мол етіп беруші Алла, балаларымыздың несібелерін арттырып, ризықтарын берекелі етсін! Бір-бірінен тыныштық, тыным тауып орнығуларын, бір-бірінің көз қуанышы болуын, ұрпақтарының елге, дінге қызмет ететін саналы, салиқалы болуын нәсіп етсін!
Қазандарың ортаймасын, шаңырақтарың ортасына түсіп, шайқалмасын, қарақтарым!
Келін түскенде бата беру
Шайың қызыл болсын,
Ғұмырың ұзын болсын.
Несібең таса берсін,
Дұшпаның қаша берсін,
Құдайым ұзақ ғұмыр жаза берсін!
Бата түрлері
Бата беру — Қазақ халқының ежелден келе жатқан өзіндік орны бар салт-дәстүрлерінің бірі. Халқымыз ақ ниетпен бата беріп, жақындары үшін тілек тілеуді дәстүрге айналдырған. Оны кез келген адам айта бермейді және тойдағы тілектен айтарлықтай өзгешеленеді. Кімге қаратып айтылатынына қатысты да мәтіні өзгеріп отырады. Батаның түрлері — Баталардың түрлері
Баталардың түрлері
Бата қай кезде және кімге қарата айтылып тұрғанына қарай бірнеше түрге бөлінеді. Олар — жарапазан батасы, серттесу батасы, жол батасы, жаңа ай батасы, теріс бата, соғым батасы, көші-қон батасы, жас отау иелеріне арналған бата және өлім шыққан үйде айтылатын бата және т.б.
Үй иесіне, шаңыраққа, дастарханға баталар мен тілектер
Бата берерде әркім «Иә, құдайым», «Иә, Алла», «Иә, жаратқан» секілді бағыштау сөздерін әр батаның алдынан қосып айтуға ерікті.
Уа, жаратқан ием құдірет
Тілегімді қабыл ет!
Иманымды кәміл ет!
Мазмұны:
Абысын
Ақылды жан абысын,
Бөлісер бізбен табысын.
Туған күнің құт болсын,
Жаңылмай аяқ алысың.
Сыйлайсың әркез ағайын,
Жақыны мен алысын.
Мойныңа алқа тағайын,
Аман жүр шауып, абысын.
Қыз балаға бата
Талдай бой берсін,
Сұңғыл ой берсін,
Жаздай жамал берсін,
Қардай жанар берсін!
Анаға шуақ....
Дастарханға бата беру, ас қайыру
Қазан - аяққа май толсын.
Төрт түлігің сай болсын,
Көңілің толып жай болсын.
Ұлың қонып ұяға,
Қызың қонсын қияға.
Келінің «бибі» атансын,
Ұлың болсын «би аға»!
Баталар жинағы
Ата - анасына серік болсын!
Азамат болып ер жетсін,
Ақсақал болып төрлетсін,
Құрбан айт мерекесіне арналған құттықтау тілектері мен баталар жинағы. Мейрамның тарихы
---
Құрбан айт күллі мұсылманның ең ұлық мейрамы. Ренжіскен кешіріп, ажырасқан татуласып, Алла жолына құрбандық шалынып, зікірлер айтылып, садақалар берілетін, бауырмалдықты....
"Қазақ елі-550 жыл"
Құрметті ұстаздармен студенттер Қазақ хандығының 550 жылдығына орай
Қош келдің Наурызым, ардақты
Жас бөбекке беретін бата
Нұрға бөлеп жүректі.
Бөбекке бата берейік,
Ағынан айтып тілекті.
Сәбиіміз сүйкімді болсын,
Өнер-білімге икемді болсын,
Бәйтеректей бойшаңданып,
Өнер, өршіл, өркенді болсын,....
Ұл балаға бата
Мұхамбеттің иманын берсін,
Жанына даланың кеңдігін берсін,
Әзірет Әлидің ерлігін берсін.
Абылайдың байрағын берсін,
Бауыржан батырдың айбарын берсін!
Еліне ырыс - құт орнасын,
Жеріне тыныштық орнасын!
Өсек - аяңның құрбаны болмасын,
Озбырлардың шұлғауы болмасын!....
Қарияларға бата
Үйлеріңе ырыс толсын!
Келіндерің есті болсын,
Ұлдарың сесті болсын.
Балаларың қуаныш әкелсін,
Немерелер жұбаныш әкелсін.
Орындарың төр болсын,
Дастарқандарың мол болсын.....
Жас жұбайларға бата
Көңілдің ақтығын берсін,
Жылулы отбастарыңа
Сәбидің шаттық үнін берсін!
Пейілдерің тарылмасын,
Есіктерің жабылмасын,
Шаршап - шалдыққандар
Төрлеріңде дамылдасын!
Көлденең кеселден сақтасын,
Күңкіл өсектен сақтасын,
Дау - жанжалдан сақтасын,
Достан көңіл қалғаннан сақтасын!....
Алпыс тілектен тұратын бата
қара қойың қозылы болғай!
Ойсыл қараң жоталы болғай,
жыл құрғатпай боталы болғай!
Өрелі биең құлынды болғай,
Қызылмеңдең тұлымды болғай!
Інінің бәрі иықты болғай,
шетінен алып сиықты болғай!
Тау менен тасың қорықты болғай,
көл - дарияң борықты болғай,
Ақ жүгерің шашақты болғай,
арпа - бидай масақты болғай!
Мәуелі бағың жемісті болғай,
жоталы жоның егісті болғай!
Қараңның бәрі қарынды болғай,....
Жарылқасын ағаның батасы
Дастарқаның бай болсын,
Қазан, ошағың май болсын.
Төрт түлігің сай болсын,
Көңілің толып жай болсын.
Құнажындарың құлындап,
Құлындарыңтай болсын.
Ұлың қонып ұяға,
Қызың ұшып қияға,
Келінің бибі атанып,
Ұлың болсын би аға.
Бергеннен Алла танбасын,
Көбейе берсін мал басың,
Өсе берсін жан басың,
Арманың көкке самғасын.
Досыңнан көңілің қалмасын,
Жағаңнан дүшпан алмасын.
Жолың болып жортқанда,
Жолыңды Қызыр жалғасын.
Әумин!....
Қайда жүрсең қанатты бол!
Төрт түлікпен дүбірлі боп,
Думандасын аспан - көгің
Үбірлі боп, шүбірлі боп,
Лебіздерің қабыл болып,
Қайда жүрсең қанатты бол.
Бар айналаң жанға толып,
Қағылезді қарақты бол.
Қонақтарың арылмасын,
Ақ ниеттер жаңылмасын.
Қара ниет қағынбасын,
Ғайбат сөздер таңылмасын.
Көкірегің күрмелмесін,
Жан жолдасың түрленбесін.
Сөзің қисық үрленбесін,
Сезім отың сүрленбесін.....
Дастархан басында берілетін бата-тілектер
Жарылқаудың қамын ет!
Ізет - абырой, бақ - дәулет,
Қызыр қарап, бақ қонып,
Не тілесең,
Соның бәрін қабыл ет!
***
Осы үйдің иесіне
Молайтып мал бер.
Көбейтіп ас бер,
Ұзақ жас бер!
Аттансын келген қонағың
Іштей тойып,
Ырзығы таусылмайтын
Ықылас бер!....
Құрбан айт батасы
Оңдағанның белгісі,
Қайырлы етіп басыңа.
Бақ - береке орнасын.
Дұшпаның үстем болмасын,
Маңың үбірлі - шүбірлі болсын.
Келген ырыс кетпесін,
Жамандық келіп жетпесін.
Сапар жүрсең, жолың болсын,
Қалтаң толған пұлың болсын.
Жарылқасын Қорғаушың,
Бейбіт халқымызға заман болсын,
Табиғат таусылмайтын ризық беріп,
Тартылған дастарханға тағам болсын....
Амангелді батырға Досай шешеннің берген батасы
Сардарға бата берейік.
Біріміз қалмай, бәріміз,
Батырға түгел ерейік.
Кәріміз бен жасымыз,
Патшаға қарсы аттанып,
Ер қаруы бес қару,
Бойымызға ілейік.
Бостандық үшін ту ұстап,
Батырға өміртілейік.
Қаһарман қол - сарбаздар,
Көк тілгендей жарқылдап,
Найзағайдай төнейік.
Қарсы келген дүшпанды,
Жермен - жексен көмейік.
Батыр киген ақсауыт,
Оқ дарысын демейік.....
Керей Тоқсан бидің батасы
Ақсүйек Ахметтей тақытты бол!
Жаппаста Жарасбайдай түйелі бол,
Қыпшақта Кенебайдай биелі бол.
Керейде Жәнібектей ақшалы бол,
Бұғының мүйізіндей шақшалы бол.
Нәсілің Құрайыштың ғибласындай,
Қожахмет Йассауидей киелі бол.....
Қанжығалы Асаубайдың батасы
Берсін тілекті.
Әуелі қудай оңдасын,
Әжді - әулие қолдасын.
Қызыр менен Қырық шілтен,
Пірің болсын - жолдасың.
Аса да жұртқа барғанда,
Қадірлі болсын өз басың.
Сегіз інген боталап,
Сексен саулық қоздасын.
Сегіз келін қоңдасын,
Сені көздеген душпанды
Бір Алла өзі жондасын.....
Жамбылдың батасы
Тіл - аузын дұшпаныңның буа берсін.
Келіннің балағынан бала саулап,
Салпы ерін сары балалар туа берсін!
***
Бұл екі жасқа
Денсаулық, амандық беріп,
Ұзақ өмір берсін.
Адалдан бер,
Ақтан бер,
Пәле - жаладан сақтай бер.
Ер маңайын баққа бер,
Абырой асар жаққа бер,
Батпас күндей шат көңіл,
Жаңа қосақ жасқа бер.....
Қарасай батырдың Есімханнан алған батасы
Аллаға қылығың жақсын,
Таңда машһар күніңде
Алдыңнан бүлақ ақсын!
Періштелер маңдайыңнан иіскеп
Жауырыныңнан қақсын,
Көкірегің ақ болсын!
Қара босағаңнан қыдыр кетпесін....
Сақтық бата
Достың наласынан сақта.
Өмір бойы жазылмайтын,
Жүректің жарасынан сақта.
Шарасыз шерменде болғаннан сақта,
Мезгілсіз солғаннан сақта.
Ағайынға көзтүрткі болып,
Сүмірейтіп қорлаудан сақта.
Сенгенің сатып кеткеннен сақта,
Дұшпан алдында шөккеннен сақта.
Қарғап - сілеп тамам жұрт,
Қаһарын төккеннен сақта.
Үгіліп жылағаннан сақта,
Араша сұрағаннан сақта.
Амалың құрып есеңгіреп,
Қайтып тұрмастай құлағаннан сақта.
Кесапаттың зәрінен сақта,
Патшаның кәрінен сақта.....
Сапарға, жолаушыға бата
Оң жолына бастасын.
Жортқанда жолың болсын,
Жолдасың періштелер болсын.
Жер жүзіндегі қатерден
Жаппар Иеме тапсырдым!
Судан келер қатерден,
Сапардағы қатерден.....
Үй иесіне бата
Керегең кеңи берсін.
Осы үйге ән - күй келсін,
Дұшпаның кеми берсін.
Дастарқанға береке берсін.
Күнде мереке болсын.
Қастық ойлағандар,
Қабағы ашылмай келеке болсын!
Әумин!
***
Бастарыңа бақ берсін,
Не берсе де нақ берсін!
Қырда жүрген Қызырды
Үйлеріңе ап келсін!
Қарындарың тоқ болсын,
Қайғыларың жоқ болсын!
Шүпірлеген үйіңде,
Балаларың көп болсын!
Бата бердім, бақ тіледім,
Ақ дастарқан басына.
Я, Құдайым, шын тіледім,
Келсін деп менің қасыма!
Көңілің көлдей болып,
Көргенің түстей болып,
Қыдыр қонсын басыңа!....
Жастарға бата
Жарылқаудың қамын ет!
Бере гөр, мына жастарға
Ізет - абырой, бақ - дәулет.
Береке орнап бақ қонсын,
Баянды боп нақ қонсын.
Талап қылса әрнеге,
Тек жақсылык, тап болсын.
Жастығы өтсін гүлдей боп,
Төрт құбыласы бірдей боп.
Бере көрме оларға,
Жан төзгісіз бір бейнет.
Жолдары болсын әманда,
Пайдасы тисін қоғамға.
Тәңірім өзі қолдаса,
Бақ қонады адамға!
Әумин!.....
Әскерге аттанатын жастарға арналған бата
Мол болсын дәм - тұз татарың.
Туған елің тапсырған.
Аманат саған Отаның.
Барып келіп жатыр ғой.
Өзіңдей жастар - қатарың......
Мал-жанға берілетін бата
Мың саулығың қоздасын.
Сегіз түйең боталап,
Сегіз келін қомдасын.
***
Жүзге жетсін түйеңіз,
Үш жүз болсын биеңіз!
Әлдеріңнің келгенінше
Жығылғанды көтеріп,
Сүйенгенді сүйеңіз!
Тарығып келген адамға,
Бермесек, отқа күйеміз,
Бергенді тым - ақ сүйеміз.
Жомарттық қылып қолдасаң!
Әрбір жерде жар болсын
Бір жасаған - Иеміз!.....
Мерейтой батасы
Берекелі қол болсын,
Тойға келген қонақтың,
Бәріне сәтті жол болсын.
Тілектерің оң болсын,
Жұқармайтын қоң болсын,
Екеуіңнің кигенің,
Алтын жағалы тон болсын.
***
Құрметті той иесі,
Ісіңді тағдыр оңдасын,
Қайда жүрсең қолтықтап,
Қыдыр бабаң қолдасын!
Жамбылға ұқсап көп жаса,
Денеңде дерт болмасын,
Тойың тойға ұласып.....