Қаза, ажал, өлім

Қайғылы сөз
Қаза үстінде туады.
Қаһарлы сөз
Жаза үстінде туады.

Қазаға - сабыр жолдас.

Ауырлықты жер көтерер,
Ауыр қазаны ер көтерер.

Қатын оңса - қазына, оңбаса - қаза.

Ерлік қаза- өлтірмейді,
Ел көңілінен кетірмейді.

Құмырсқа қаза табарда,
Қанат тағады.

Жан бар жерде – қаза бар.
Мақал-мәтелдер
Толық

Жұмағали Саин (Никос Беллоянистің өліміне)

Атты жау,
Алды өлім бүгін кімді?
Қақ жарған ерді алды ма қара түнді!
Кім жоймақ от жүректі,
Ақыл, ойды,
Кім жоймақ халық үшін туған ұлды?!
Оқ тиді.
Құлады ер жерді құшты.
Ұрыдай түнде жендет қанын ішті.
Бірақ та өмірі оның үзілмеді,
Жүрегі жалын болып аспанға ұшты.
Қақ жарып Греция қара түнін
Жүрегі лаулап жанып тұрды мұның......
Өлеңдер
Толық

Жұмағали Саин (Өлім жоқ)

(Николай Островскийге)

Гүлденіп талант құлпырып,
Сәулеленсе көрмеде,
Талпынып асқар құзына
Ойнақтаса көрмеде,
«Ұланым» деп сүйер жұрт
Сұңқарына теңгере
Жұрт сүйгені өлместік
Атақ болар пендеге,
«Шынықтырып болатты»
Басқан көрік терлене,
Жоғалмастық ол мұра
Тарихтайын көмбеде,
Ол мәңгілік жүректе
Түспе ойыма әр неме.........
Өлеңдер
Толық

Өлімін бе, тірімін бе, әлі де білмеймін

Іштегі сыр жүрегіңді қысып, тамағыңды тұншықтырып тұратынын әркім білетін шығар. Оны ешкімге, тіпті жақын құрыбаларыға да айта алмасаң. Мен де осы дертпен өмір сүріп келе жатқаныма жарты жыл болды.
Оқу бітіріп, енді жұмыс істеймін, алда бала кезден армандаған ойларымды жүзеге асырамын деп, қуанышым ішіме толмай жүрген кез болатын. Бұрын талай жігіт сөз айтса да, мен оларға оқуымды бітіріп, өз мақсаттарымды жүзеге асырып алайын, соған дейін күте тұр деп қалыңдайтынмын. Сол жазда құрбым бір досымен таныстыруға ниет білдірді. ол жігіт өзіне жақсы жар болатын қыз іздеп жүр деді. Мен алып қашып кетер деп деп қорқып, таныспай жүрдім. Бірақ айтып қоймаған соң, танысуға келістім. Алдымен телефон арқылы сөйлесіп жүрдік. Бір аптадан соң кездестік. Ол маған бірден ғашық болып қалғанын айтты. Ол да маған ұнады. Кездесе бастадық. Біраз күннен соң үйленейік деді. Мен біраз ойлана келісімімді бердім. Бұрын ешқашан олай сүйіп көрмеппін. Жатсам да, тұрсам да оны ойлайтынмын. Ешқашан өзімді сондай бақытты сезінген емеспін. Мен өмірде көп қиындық көрген адаммын, арманымның көп болуы да содан шығар. Бірақ ол жігітті кездестіргеннен бері арманым тек оның қасында өмір бақи бірге болу еді. Тойға дайындала бастадық. Әке-шешесімен, туған-туыстарымен таныстырды.

Менің де ата-анам ұзату т ой жасаймыз, тіпті үйге ремонт жасап, дайындалып жүр еді. Осы бақытты күндерімде бір нәрсені байқамаппын да. Ол жігіт танысқан күні-ақ өзінің бұрынғы қызы мазасын алып, қайта-қайта телефон шалып жүргенін айтқан болатын. Онымен жарты жыл бұрын айырылысқам, оны сүймегем деген еді. Мен ооған үйленгелі жатқаныңды айт, сонда қоятын шығар дедім. Ол досы арқылы осы жаңалықты қызға жеткізді. Алайда, ол қыз одан бетер жиі телефон шалып, смс жіберетінді шығарды. Менің көзімше де талай смс жіберді, жігітім оларды маған оқытатын. Онда "сен мені пайдаланып кеттің" деген сөздер де болды. .....
Махаббат хикаялары
Толық

Қайталау. Бөлімдер: Қайта өркендеу, Реформация, Ғылыми революция (Дүниежүзі тарихы, 7 сынып, IV тоқсан)

Пән: Дүниежүзі тарихы
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Қайта өркендеу, Реформация, Ғылыми революция
Сабақтың тақырыбы: Қайталау. Бөлімдер: Қайта өркендеу, Реформация, Ғылыми революция
Оқу мақсаттары: 7.2.2.3 Ежелгі мәдениетпен қарым-қатынас орната отырып, Қайта өркендеу дәуірінің мәдениетін (бейнелеу өнері, мүсін өнері) сипаттау;
7.2.1.2 Тарихи үдерістер барысындағы «Ізгілік», «Реформация», «Протестантизм», «Кальвинизм», «Лютерандық» «Контрреформация», «Иезуит ордені» тұжырымдамасын түсіндіру;
7.2.4.2 жаратылыстану ғылымдарының кейінгі дамуындағы орта ғасырдың соңына қарай әлемнің құрылымы туралы ғылыми жаңалықтардың маңыздылығын түсіну.
Сабақ мақсаттары: Реформация және басқа терминдерді, әртүрлі елдердегі реформацияның ерекшеліктерін, Еуропалық елдер үшін реформация әсерін білу.
Ежелгі мәдениетпен қарым-қатынас орната отырып, Қайта өркендеу дәуірінің мәдениетін (бейнелеу өнері, мүсін өнері) сипаттау;
Птолемей мен Коперник бойынша әлем құрылғысын салыстыру......
ҰМЖ, ОМЖ, ҚМЖ - Ұзақ, орта, қысқа мерзімді жоспар
Толық

Тағдыр тауқіметі (5 бөлім)

Аяулым киімдерін қалай қолына іліксе солай киіп алды да алды артына қарамай ол қарғыс атқыр үйден қашып шықты.Көйлегінің әр жері қызыл-қызыл қан жұққандай көрінді,бірақ есін жинай алар емес жүгіре берді жүгіре берді.Аяқтары да ырқына көніп тез жүрші деген жалынышты үнін тыңдамай шаршап,талып барады.Бір-екі сағатқа ғана алатын жалдамалы пәтер екенін қалай ғана білмеді екен?Қайдан білсін ақымақ қыз ондайды өмірінде көрмеген.Кейін ғана байқады.Білгенмен не пайда бәрі кеш еді.Солай ағыл-тегіл жылап келе жатқанында бір көлік келіп бейкүнә қызды қақты да кетті.Ең өкініштісі ол көлік жүргізушісі адам қаққанын біле тұра тоқтамастан зуылдап өтіп кетті.Қыз ес-түссіз.Көйлегінің кей жерлері ғана емес қазір қыздың жатқан жері түгелімен қып-қызыл қанға боянды.Машиналар әрлі-бері өтіп жатыр бірақ жолдың шетіне қарай шығып қалған қызды ешкім байқар емес. Аяулымның есі бір кіріп бір шығып жатыр.Бір керемет бөтен әлемде жүргендей.Аспанда ұшып қалқып жүр.Бала кезіндегі құрбысы Айсулуды көрді.Бұлттан бұлтқа секіріп ойнап жүр.Еш алаңсыз.еш мұңы жоқ.Қайран жастық шақ! Осы бір тамаша жап-жарық әлемде Аяулым анаадай ұзақ жерден әкесімен анасын көрді.Тездетіп жандарына баруға асықты.Қолын созып жүгіріп келеді,жүгіріп келеді.Бірақ жете алар емес.Оларды көріп қатты жылап келеді. «Әке, апа қатты сағындым ғой сіздерді.мені құшағыңа алшы, әкетайым мені еркелетші әкешім тоқташы қайда кеттіңдер.Мен жете алар емеспін апа күте тұршы қазір жетемін күңіздерші.Мені тастамашы анашым бірге ала кетші.Қайда барасыздар, сәл күтіңіз жетемін ғой.Әке, апа тастамашы.. күтші..» Осылай сандырақтаған күйінде аурухананың бір бөлмесінде жатып көзін ашты.Жанында баяғы досы сырласы Азаматы отыр екен.Көзінен көп мейірімділік байқалып тұр.Аяулым тағы да көзіне жас алды.Екеуі үнсіз түсініскендей бір-біріне қарап отырды.Азамат Ауялымның қасында болды.Толық болмаса да өзі жүре алатындай халге жетіп Аяулымды Азамат ауруханадан алып шықты.Қыз болған жағдайдың бәрін айтып берді. Азамат бәрін түсініп Аяулымды ағасына алып барды.Ағасы да біраз өштеніп кектенгенімен қолынан келер шара балмады.Азамат Ерліктен рұқсат сұрап Аяулымды сол баяғы тыныш ауылға ертіп алып кетті.Жеңіл ескі көлікпен келген екен қайтар жолда екеуі аздан-аздан сойлесіп отырды.
- Қалайсың ағаңды көріп жақсардың ба Аяулым?.....
Махаббат хикаялары
Толық

Тағдыр тауқіметі (4 бөлім)

- Ой, ағаларым қайда кеткен? Үйде ешкім жоқ қой.Ескертіп қойып едім ғой,-деп ренжігендей түр
байқатты.Әрі қарай сөзін жалғастырып – Міне,жаным қарашы еш ұмытпаған екен,босқа ашуланыппын.Дастархан жасап қойыпты.Дүкенге шығып кеткен шығар, әйтпесе есікті ашық қалдырмас еді ғой.Кел, мұнда отыр,- деді Қанат
Аяулым ойында ешнәрсе жоқ отырды,күтті әлі де болса күбірлеп қалай сөйлессем екен деп қобалжып отыр.Арада 40 минут өтті.Қанат телевизор қарап отыра берді.Бірде Аяу
- Жаным, көп уақыт өтті ғой ол кісілер қайда?
- Білмеймін ғой өзімде түсінбей отырмын.
- Қоңырау шалып көрерсің мүмкін
- Звандадым жеңгем көтермейді, ағам телефоны сөніп тұр.Қайда жүр а? айттық қой келеміз
деп.Құрсынш өзіміз отырып шәй ішіп алайықшы қарным да ашып кетті.
- Мақул кәзір
Аяулым асханаға келді.Үй әп-әдемі жиһаздар жап жаңа.Тек көрпе-төсек, ыдыс-аяқтар жоқ екенТаң қалды қыз. «Сонда қалай өмір сүреді?» деп күмбірледі де қойды.Асханадан сіріңке әзер тапты шәйнекті газға қойып,сүт бар ма екен деп тоңазытқышты ашып еді, ең қызығы онда 5-6 түйір жұмыртқадан басқа ештеңе жоқ екен.Тағы да аң-таң.Қанаттың жанына барып отырды. «Қазір әжетханаға барып келейін деп» Қанаты тұрып кетті.Ойында артық ештеңе жоқ Аяу асханаға шәйнегіне қарауға бара жатқанында Қанат сыртқы есікті іштен кілттеп кілтті шкафтың жоғарғы жағына қойып жатқандығын көріп қалды.Үндемей кіріп кетті.Шәйнекті қайнатып алып келіп дастарханға отырып үн-түнсіз бір-бір кеседен шәй ішіп алды. Қанат аздап қыздың жанына жақындап отырды.Аяулым өз жігітінен қорқа бастады.Осы үйге келгелі 1 жарым сағаттай болды.Аға-жеңгесі әлі жоқ.Қанат сөз бастады.....
Махаббат хикаялары
Толық

Тағдыр тауқіметі (3 бөлім)

Зәулім сарайдай салынған бір керемет үйдің ауласына келіп тоқтады. Тамаша екен.Айналаның бәрі қымбат дүниелер.. қымбат жиһаздар.. Таңқалып келеді.Бірде Руслан Аяулымға қарап - Бұл менің туғам ағамның үйі.Кел жайғас,- деді.Отыра бергені сол еді жоғарғы қабаттан бірнеше адамның дауыстары мен аяқ жүрістерінің дыбысы естілді. Русланның ағасы, жеңгесі және оның әке-шешесі екен.Сонымен Аяулымды осы үйге жатқызатын болып сол жерде бәрі мәз-мейрам болып мақулдасты.Руслан жолға аттаның кетті.Аяулымның сол сәттен бастап құлдық өмірі басталды.Аяулымның байқағанындай Русланның ағасының үйі емес әйелінің қолына кіріп алған екен.Өте бақуатты адамдар көрінді.Жеңгесі де үйдің жалғызы,еркесі өте қатыгез нашар адам болып шықты.Тек ағасы ғана адамгершілігі бар биязы адам еді.Аяулым көнді,бәріне көнді себебі барар жері болмады.Сол үйдің отымен кіріп,күлімен шықты.Бар жұмысы Аяулымға қарап бір тыным таппады.Осылай жүріп күндері өте берді.Ағасына өзі де барып тұруды әдетке айналдырды.Ағасымен бірге болғанына қуанып алданып келеді.Бір күні үйлеріне қонақ шақыратынын және қолынан келгенше дастархан жаюуын тапсырды жеңгесі.Аяу қашпады бар білетінін жасап дастарханды жайнатып қойды.Қонақтар келді ол асханада ыдыс жуып жүргенде қасына орта бойлы қыр мұрынды, көзі домаланған, қалың қасты сымбатты жігіт келіп тұрды.Аяулым сәл қысылып, ұялып қалды.Жігіт сөз бастады.
- Осы үйдің қызметшісісің ба?
- Жоқ,олай емес
- Енді неге ыдыс жуып тұрсың.....
Махаббат хикаялары
Толық

Тағдыр тауқіметі (2 бөлім)

Шәй демдеп, қалған тәттілерін дастарханға қойып Аяулым бар құрметін жасауда.Ағам жайлы жақсы хабар айтады ау деп бейшара қыз жүгіріп жүр.Жөн сұрасып біраз үйренгеннен кейін Руслан әңгімесін бастады.
- Ауялым,қалқам, мені мұқият тыңдашы,-Аяулым осы сөзінен-ақ селк ете қалды. – Ерлік менің
жақын досым.Басыңа қандай жағдай түсіп жағдайыңның қаншалықты ауыр екенін білемін.Қазаңа ортақпын.Мені тыңда, тек шошымашы,жарайды ма?Ерлік қазір Ақтөбе қаласында абақтыда жатыр.Тыңда,тыңда шошыма! Кішкентай қыз емессің есің бар.Мен сенен еш шындықты жасырмай айтамын.Тек сен ақылмен тыңда.Осыдан 1 жеті бұрын Ерлікке барып қайтқан болатынмын.Сен менің досымның маған тапсырған аманатысың. Әке-шешесінен бірдей айырылу оңай емес.Ол Сол кездегі оқиғаны естіп әкеңнің қарыз болып қалған адамына барған осы күйікпен жүріп сол кісіні дәл солай бақилыққа аттандырды.Әке-шешесінің қаны үшін кегін алды.Басында қашып жүрді, тығылды.Бірақ Ерлікті тауып алып қамап тастады.Жағдай осылай.Енді айтайын дегенім Аяулым, мен сенің қасыңда үнемі бола алмаймын.Сен өзіңе сақ бол.Әлгі кісінің адамдары сені іздеп жүрген көрінеді.Мына үйді сатуға шығарып 1-2 күннің ішінде бір шет жердегі елді-мекенге көшіп кетуің керек.Ұқтың ба мені?,-деп сөзін аяқтады. Аяулым біраз есін жинай алмай естігенін жетік түсіне алмай үнсіз отырды.Руслан бөлген жоқ.Себебі қаншалықты ауыр екенін түсініп-ақ тұр......
Махаббат хикаялары
Толық

Тағдыр тауқіметі (1 бөлім)

Оқу жылы аяқталып қалған болатын. Аяулым бүгін бір ерекше көңілді еді.Себебі барлық сабағын өте жақсы деген бағаға аяқтап сүйікті ата анасынан сүйінші сұрауға асығып бара жатқандай.Үлкен ағасы Ерілікке де балмұздақ,шоколад алып бер деп еркелеп мойынына асылатын болдым деп қуанышы басылар емес.Бірақ Аяулымның бұл қуанышы ұзаққа бармады.Себебі, ол үй ауласына жақындағанында есік алдындағы бөтен,топырлаған адамдарды көріп кілт тоқтай қалды. Есін жинай алмай абдырап тұрғанын жанына жедел жәрдем көлігі келгенде ғана байқады.Жалма-жан ішке қарай беттеді.Өз көзіне өзі сене алар емес.19 жыл өмірінде ол кісілерден артық, ол адамдардан жақыны болмап еді ғой.Тіпті ағайын туыстарымен деп жөнді араласпайтын үйдің ерке қызы не жыларын не күлерін білмей қалды.Мәпелеп өсірген әкетайы мен анасы ана өмірге аттанып кетіпті.Қалай дейсіздер ма?Аяулым ешнәрсе білмегенімен әкесіның үлкен көлемде қарызы болған көрінеді.Жанкесер жауыздар сол қарызының өтеміне Ауялымды тұл жетім етіп зар еңіретіп жылатып қалдырған екен.Басқа салса көнесің демекші.Күндер өтті, айлар өтті.Әке-шешесін жер қойнауына тапсырып Аяулым жалғыз қала берді.Ал ағасы Ерлік сол үлкен қазадан кейін көрінген жоқ.Ағасы қайда?не істеп жүр?неге келмейді? Аяулым бұл сұрақтарға жауап таба алмады.Оқуды тастап кетті.Ата-анасынан қалған кішкентай шағын үйде жалғыздан жалғыз тұра берді.Туған туыстар тек 40 күндік намазысын берісімен алыстап кетті. Осылай жүріп 4 ай уақыт өтті.Ауялым үйінен тәтті нан, шелпек пісіріп вокзалға барып сатып, солай ақша тауып күн көрді.Күн жексенбі еді.Аяулым ол күні жұмысына бармады.Үйін тазалап, кілемдерді қағып біраз тазалықпен айналысты.Кеш бата дүкенге шығып қайтар жолда.Жанына бір шетел иномаркасы келіп тоқтады.
- Сәлем қарындас. Қайдар деген кісінің үйін іздеп жүр едім.Осы маңда деп түсіндіріп
еді.Жол көрсетіп жібермес пе екенсіз?.....
Махаббат хикаялары
Толық