Пән: Қазақстан тарихы
Қысқа мерзімді жоспар бөлімі: 5.1A Қазақстандағы ежелгі адамдардың өмірі
Сабақтың тақырыбы: Қазақстанның ежелгі тарихында не оқытылады – 2 сағат
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): Ежелгі Қазақстан тарихына жалпы шолу
Сабақ мақсаттары:Барлығы:
 Ежелгі Қазақстан тарихы пәнін оқудың маңыздылығын түсінеді;
Көпшілігі:
 Ежелгі Қазақстан тарихы қамтитын кезеңдерді біледі;
Кейбірі:
 Ежелгі Қазақстан тарихындағы дәуір ерекшелігін түсінеді.

Пән: Қазақстан тарихы
Қысқа мерзімді жоспар бөлімі: 5.1A Қазақстандағы ежелгі адамдардың өмірі Мектеп: Шымкент қаласы химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі
Сабақ тақырыбы: Ежелгі адамдардың өміріне саяхат
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 5.1.2.1 алғашқы адамдардың тұрмыс-тіршілігін шығармашылық түрде (әңгімелеу, бейнелеу, көрініс, макет) көрсету.
Сабақ мақсаттары: Сабақта оқушылар алғашқы адамдардың тұрмыс-тіршілігін түсіндіреді. Оқушылар осы кезеңді шығармашылықтарын тарихи әңгімелеу, тарихи бейнелеу, тарихи көрініс және тарихи макет құрастыру арқылы көрсетеді.

Пән: Қазақстан тарихы
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 5.1A Қазақстандағы ежелгі адамдардың өмірі
Сабақтың тақырыбы:Алғашқы адамдар қалай өмір сүрді – 1 сағат
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)Барлығы: 5.1.1.1 алғашқы адамдардың антропологиясын сипаттау
Көпшілігі: 5.1.2.1 алғашқы адамдардың тұрмыс-тіршілігін шығармашылық түрде (әңгімелеу, бейнелеу, көрініс, макет) көрсету
Кейбірі: Алғашқы адамдардың түр келбетіндегі өзгерістерді уақыт сызығына салып көрсету.

Рас, қайғы-қасіреті бар қаптаған,
Ғұмырлар бар батқан және батпаған.
Әкелгенмен әр адамға бір қайғы,
Сол жылдарға қарғыс айту жат маған.
Жанды-жансыз бар табиғат түнерген,
Әр кеудеде бір шер барын білсем мен.
Қан майданда ерлік етсе біреулер,
Қарсы жауға біз де шықтық түренмен.
М.Мақатаев
1941 жылы 22 маусымда фашистік Германия өзара шабуыл жасаспау жөніндегі шартты бұзып, неміс армиясы соғыс жарияламастан КСРО аумағына баса көктеп кірді. Жер бетінде болып өткен соғыстардың ішіндегі ең қатал әрі ең ауыр соғыс басталды. И.В.Сталин 1941 жылдың 3 шілдесінде радио арқылы үндеу жариялады. Оны бүкіл ел тыңдады. Қазақстан халқы соғыстың алғашқы күндерінен бастап-ақ өздерінің борышын өтеп, майдандағы армияның қатарын толықтырды. Тарихи әдебиетте бұл соғыс "Ұлы Отан соғысы" деген атқа ие болды.
Ұлы Отан соғысы жағдайында Қазақстанның майданды ауыл шаруашылық өнімдерімен қамтамасыз етудегі рөлі мен маңызы өсті. Соғыс жылдары Қазақстанның ауыл шаруашылығы елге, соғысқа дейінгі соңғы бес жылда өндірілген өнімнен артық өнім тапсырды. Малшылар да аянбай еңбек етті. Қазақстан елдің шығысындағы негізгі мал шаруашылығы базасына айналды. Соғыс жағдайында техниканың жоқтығы миллиондаған бас малды жем - шөппен, әсіресе қысқы жемшөптің қосымша қорларымен қамтамасыз ету аса қиын міндет болды. Тамақ өнеркәсібі жоғарғы қарқынмен өсті. Экономикадағы бұл күмәнсіз табыстарға қажырлы еңбектің арқасында қол жеткізді. Еңбекке жарамды ер азаматтардың көпшілігі майданға аттанды. Еңбек тәртібі қатайып, жұмыс күні ұзартылды. Ұлы Отан соғысының алғашқы күндерінен бастап барлық майдандарда фашистік басқыншыларға қарсы, аянбай қиян-кескі шайқастар жүргізді.......

Қазақстан халқы соғыстың алғашқы күндерінің басында-ақ өздерінің борышын өтеп, майдандағы армияның қатарын толықтырды. Мыңдаған жауынгеріміз жат елде жан тапсырып, ұрыс даласынан жарақатпен оралды. 23 тамыз - Ресей Федерациясы, Тверь облысы, Зубцов қаласының жау қолынан азат етілген күні. Сұрапыл соғыс айналып өтпеген бұл жер 1941 жылдың күзі мен 1942 жылдың жазында қарсылас қос елдің шабуылдары қызған жер. Елін қорғаймын деп жырақта қаншама жауынгер жер жастанса, олардың арасында белгісіздер тізімін толтырғаны қаншама. Биыл міне, 50-ге жуық боздақтың аты-жөндері анықталып отыр. Олардың арасында Қазақстаннан майдан даласына кеткен 6 азаматтың, 2-уі оңтүстікте туылғандар. Майданға аттанған күннен бері хабар-ошарсыз болған Байназаров Қайнарбұлақ ауылында туған. Арнайы топтар оның сүйегін тапты. Ал, өз кезегінде топ басшысына делегация ақсақалы Оңтүстік Қазақстан облыстық мәслихатының хатшысы Қ.Ержанның арнайы сияпатын туыстарына табыс етті. Жарты ғасырдан кейін жақынын тапқан жанның бірі - Салқынбек Қалдаров. Оңтүстік Қазақстан облысы, Сайрам ауданында туылған қария ұрыс даласында белгісіз кеткен әкесін сабыла 76 жыл іздейді Тек, Ұлы Жеңістің 68-жылдығы қарсаңында ғаламтор арқылы асқар тауы әкесі Қалдар Байбағысовтың қай жерде қаза тапқандығын естіп, ақтық демі таусылған жерге баруды ұйғарады. Жат жерде жатқан боздақтың есімі құлыптасқа қашалып жазылып, жауынгердің туған ауылынан бір уыс топырақ алынды. Соғыста қаза тапқан майдангер аталған ауылдан 5 шақырым жерде орналасқан Гнилева деревнясындағы бауырластар зиратында жерленген. Ну орманның ортасындағы елдімекен картада болғанмен, бүгінде ол жерді тірі жан мекен етпейді екен. Тек Успенское поселкалық билігінің көмегі арқасында бауырластар зиратына барып, Салқынбек Қалдаров әкесінің басына құлыптасты арулап қойды. Осылайша елін, жерін жаудан қорғап, жат жерде қаза тапқан боздаққа туған жердің бір уыс топырағы 76 жылдан кейін бұырды........

Әлемде екі бірдей нәрсені ақырызаман деп атауға болатын секілді: бірі – табиғат құбылысының әсерінен болса, екіншісі адамға қайғы – қасірет әкелген сұм соғыс. Себебі барлығымызға да белгілі ғой. Соғыстың нәтежиесінде екі ғана жол елдің тағдыры болып табылады. Біріншісі жеңіп бостандық алу немесе жеңіліп, біреудің өмір бақи құлы болып өмір сүру. Бұл әрине екі дүние арасы емеспе? Осы заматты да ата – әжелеріміз өз басынан өткерді. Талай тауқыметті көрсе, осынау сындарлы кезеңнен аман шықты. Елі үшін, жері үшін аянып қалмады. Халқын азат ету жолында қаққан қазықтай тік тұрып, ажалға мінді. «Майдан» атты кемеде бірге жүзіп, ұрандап, кеуделерін оққа тосты. Күн демей, түн демей, «ал, жауға» дегенде , қолдарына қару алып, тылда күресті. Айта берсең, таңды – таңға ұрып, олар туралы талай жауһар сөздерімді арнауға бармын. Сонымен қатар, мұндай көріністерді тек фильмдерден көреміз. Ал, мұның барлығы, қазақ атам жасаған ерлік.
Сол заматты көзіммен көрмесем де, үлкендердің әңгімесінен аңғарамын. «Ой, біз соғыс кезінде не көрмедік, біздің көргенімізді сендерге Алла – тағала көрсетпесін» деп қабағы сәл түсіп, күрсініп қоятын. Мысалы, менің әжем өзінің талай қиындық көргенін, біреу қатқан қара нан берсе соған риза болып қуанатындығын айтып отырады. Соның баршасы да соғыстың зардабы емеc пе?! Әжем тағы бір сөзінде: - Менің нағашы ағам соғысқа кеткенде, ол мені нағашы әжемнің қасында болуын қалапты, тілекші болсын деп. Нағашы әжем майданға кеткен баласын ойлап жылағанда, мен де қосылып жылайтынмын. Ой. дүние – ай десеңші, ақыры ағам сол кеткеннен мол кетті, - деп айтып қалды. Басында түсінбейтінмін, кейін ұқтым.....

Мен өз өмірімде соғыс дегенді көргенде, білгенде емеспін. Соғыс - деген сөздің өзі өте ызғарлы, суық деген сезім туғызады. Соғыс деген сөздің өзі артынан зұламат, азатпен қан төгілген адамдар, қираған қалаларды қалдырған тарихи жағдайларды есіме салады. Соғыс туралы тек қана көргендерім ғана бар. Мен үшін соғыстың оты, оның зардабы, өмір бойы бітпейтін қиыншылықтары секілді. Көрген киномен оқыған кітаптарымда, соғысты көрген адамдардың қаншалықты қиналатынымен оның әкелген қасіретінен қаншама ұрпақтар зардап шегетінін ойласам, осыншама қайғы мен қасірет әкелетін сөзді кім ойлап тапты екен деген ойға қаламын.
Ұлы Отан соғысы, бұл соғысты екінші дүние жүзі соғысы депте атайды. Бұл адамзат тарихында зұлымдық пен қаншерлікті паш еткен соғыс дер едім. Қырық бір миллион адамның өмірін жалмап, жүзде он миллион адам жарақат алған үлкен алапат қасірет. Осы соғыста қаншама адам зардап шегіп, мүгедек атанды. Қаншама ана жесір қалып, қаншама бала жетім атанды десеңізші. Оңай келмеген жеңісте ерең еңбегімен көзге түсіп, үлкен сый құрметке ие болған, мыңдаған жауынгердің ішінде өзіміздің қазақ жастары да бар. Солардың бірі Атыраулық жерлесіміз ұшқыш Хиуаз Доспанова. Өрімдей жас қыздың, үлкен алапат соғысты бастан кешіріп, өмірдің ащысы мен тұщысын ерте татады. Жаумен алысып, аспандағы шайқаста үш жүз рет болып қайтқан Хиуаз ұшақтан он төрт рет құлап, төрт мәрте ауыр жарақат алған.......

Алтын ұяң – отан қымбат,
Құт береке- атаң қымбат,
Туып өскен-елің қымбат,
Кіндік кескен жерің қымбат.
Иә, отан әр адамның жүрегінде бөлек орын алады, себебі біз туған жерімізде дүниеге келіп , алғашқы қадамдар жасаған едік. Бірақ отан үшін , жері үшін қазіргі кезде ешкім тұрарлық іс қылмаған.Бірақ, 1941 жылы ағаапаларымыз елін қорғау үшін майданға аттанған болатын.Апаларымыз шаштарын қырқып, ерлермен қатар майданда жүруінде тура келді.Ал ағаларымыз жасына қарамай , кейбір ағаларымыз отбасысымен біразға қоштасуына тура келген. Бұл соғыс 1941 жылы неміс әскері КСРО жеріне, сонымен қатар Қазақтан жеріне. II Дүние жүзілік соғыс бұл қазақ халқы үшін қайғылы кездер болатын. Ұлы Отан соғысы ұғымы 1941 жылы пайда болды, яки 1941 жылы 3 шілде күні Иосиф Сталиннің радио арқылы халықтыққа айтқан сөзнен соң пайда болды.
Соғыс кезінде КСРО қолбасшысы Иосиф Сталин , Нацистік Алманияны Адолф Һитлер басқарды.Немістер 1939 жылы КСРО халқымен жасаған келісімді бұзған болатын.Және де 1941 жылы 22 маусым күні біздің жерімізде басып кірді. Соғыстың басында-ақ қазақ әскелері майдан жерінің барлығында шайқасты......

Қазақстан. Бұл мен туып, өсіп келе жатырған мемлекет. Иә, мен көзімді ашқалы осы елдің топырағына аунап, ауасын жұтып келемін. Қазіргі заманда басқа елдермен терезесі тең тұрған, қарқынды дамып келе жатырған мемлекет. Бірақ, қазір осыншама жетістікке жеткен ел бұрын қандай еді...
Иә, осыдан тұп-тура 550 жыл бұрын «Қазақ хандығы» құрылған болатын. Міне, сол сәттен бастап-ақ қазақ деген елдің қилы тағдыры басталған болатын. Қазақ өзінің егемендігі, еркіндігі жолында не көрмеді десеңші?! Тарихқа көз жүгіртсек қазақ қазақ болып қалыптасқалы талай сыннан өткенін байқаймыз. Яғни, сонау 18 ғасырдан бастап-ақ қазақтың басынан қара бұлт үйірілмеген екен. Сұм жоңғарлардан бастап, қанды көз фашисттерге дейін еліміздің байлығына, кеңдігіне қызығып өз қол астына өткізгісі келген болатын. Бұдан бөлек, қазақтың есінен кетпестей өзінің ізін салған Ұлы Отан соғысы...
Соғыс... Ол ешкімге аяушылық танытпайтын айдаһар іспеттес. Жер бетіндегі бүкіл тіршілік атаулыға өзінің ыстық жалынын шашып, бар жақсыны жалмаған болатын. Бұл соғыстың елге әкелген қасіреті шексіз еді. 22 маусымның таңы ешкімге қуаныш әкелмеген еді. Себебі, дәл осы күні барлық радиолардан фашисттік Германияның Кеңес одағына соғыс ашқанын хабарлап жатқан болатын. Кенеттен басталған бұл соғыс бүкіл елді абдыратып тастаған еді. Бірақ, соған қарамастан қазақ азаматтары елін-жерін қорғап қалу үшін, ертеңгі ұрпақтың күліп атар таңы үшін майдан даласына аттанған еді......

Биыл Ұлы отан соғысының өткеніне 71 жыл. Кейінге шегінсек, Ұлы отан соғысында қазақ халқы көп зардап шекті. Көптеген балалар жетім қалды, мүгедектер атанды, өз өмірлерімен қоштасты. Бұның барлығы тек тәуелсіздік алып, болашақты жарқын ету жолындағы күрес еді. Ер азаматтар елін, жерін қорғау үшін қасық қаны қалғанша күресті. Біз бәлкім бұл қиындықты сезіне алмайтында болармыз, бірақ соғысқа қатысқан атаәжелеріміз көзіне жас алып еске түсіреді. Біздің еліміздің жеңіске жетуінің бірден бір себебі- намысты қолдан бермеу, ел намысын жоғары қоятын біздің ұлттық мінезіміз, ерекше қасиетіміз болып табылады.
Ұлы отан соғысында қазақ халқы өзінің аз екендігіне қарамастан , ерлігін, батырлығын көрсете білді. Ұлы отан соғысына батырлар, тіпті ерлермен қатар әйел адамдарда қатысты. Олар ерлік көрсете білді. Қазақ қыздарының арасында 19 жасында «Отан үшін» деп соғысқа аттанған Әлия мен Мәншүк бар. Олар ауыр мылтықты арқалап, соғысқа аттанды. Әлия қан майданға шығып, 78 немісті жоюы, қайран қалатын ерлік емес пе? Оның өмірі қысқа болғанымен, даңқы ұзақ. « Батырдың өзі өлсе де, аты өлмейді» дейді дана халқымыз. Сол себепті қазақ халқының батырларының есімі қазақ елінің жүрегінде мәңгі сақталады.
Қазақ халқының жүрегінде өшпейтін тағы бірден- бір нәрсе қазақ батырларының ерлігі. Оларды жазықсыздан жазықсыз жазалап отырды. Бірақ бұларға қарамастан қазақ жастары ерлігімен, елдің атын шығара білді. Сонымен қатар Ұлы отан соғысына Бауыржан Момышұлы, Талғат Бегельдинов, Мәншүк Маметова сияқты соғыста тағы да басқа апа- ағаларымыз қатысқан екен.Ұлы жеңістің ұмытылмайтыны секілді, соғыста ұмытылмастай ізін қалдырды. ......