Пән: Қазақстан тарихы Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 6.4 А Қазақ хандығының XVI – XVII ғасырлардағы дамуы Сабақ тақырыбы: Хақназар хан кезіндегі Қазақ хандығының сыртқы саясаты 1-сабақ Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 6.3.1.10 қазақ хандарының мемлекетті нығайтудағы рөлін анықтау 6.3.2.6 Қазақ хандарының сыртқы саясатын талдау Сабақ мақсаты: Хақназар хан кезіндегі қазақ хандығының ішкі сыртқы жағдайын және территориясынын білу.
Пән: Қазақстан тарихы Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:6.3 Біртұтас қазақ мемлекетінің құрылуы Сабақ тақырыбы: Қазақ хандығының құрылуы 4-сабақ Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 6.3.1.10 – қазақ хандарының мемлекетті нығайтудағы рөлін анықтау; 6.2.1.3 – тарихи оқиғалар мен процестердің сабақтастығын сипаттауда «Ұлы Дала» ұғымын қолдану Сабақ мақсаттары: Қазақ хандығының құрылуының тарихи маңызын талдайды.
Пән:Қазақстан тарихы Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 6.3 Біртұтас қазақ мемлекетінің құрылуы Сабақ тақырыбы: Қазақ хандығының құрылуы 3-сабақ Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 6.3.1.9 – Қазақ хандығы құрылуының тарихи маңызын анықтау; 6.2.3.4 – М.Х.Дулатидің «Тарихи-Рашиди» еңбегінің маңыздылығын түсіндіру; 6.3.1.10 – қазақ хандарының мемлекетті нығайтудағы рөлін анықтау; Сабақ мақсаттары: Қазақ хандығының негізін қалаушылар Керей мен Жәнібек сұлтандардың саясатына баға береді
Пән: Қазақстан тарихы Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 6.3C Біртұтас қазақ мемлекетінің құрылуы. Сабақ тақырыбы: Қазақ хандығының құрылуы 2-сабақ Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 6.3.1.10 қазақ хандарының мемлекетті нығайтудағы рөлін анықтау 6.2.1.3 тарихи оқиғалар мен процестердің сабақтастығын сипаттауда «Ұлы Дала Елі» ұғымын қолдану Сабақ мақсаты: Қазақ хандарының елді өркендетудегі рөліне баға береді.
Пән: Қазақстан тарихы Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 6.3C Біртұтас қазақ мемлекетінің құрылуы. Сабақ тақырыбы: Қазақ хандығының құрылуы 1-сабақ Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 6.3.1.9 Қазақ хандығы құрылуының тарихи маңызын анықтау 6.2.3.4 М.Дулатидің «Тарихи-Рашиди» еңбегінің маңыздылығын түсіндіру Сабақ мақсаты: Қазақ хандығы құрылуының тарихи маңызына баға беру.
Біз қазақпыз! Ежелден - ақ қазақ болып аталған, Қатал болды әр күн, әр түн, атар таң Күйдірсе де ызғарлы аяз, жалынды от, Ел боп келдік, қалып қоймай қатардан.
Керегімді алу үшін жаһаннан, Бейімделдім заманыма.....
Қазақ хандығының құрылуы және нығаюы (15-17 ғғ.) Қазақ хандығының пайда болуы Қазақстан жерінде 14-15 ғғ. болған әлеуметтік-экономикалық және этникалық-саяси процестерден туған заңды құбылыс. Өндіргіш күштердің дамуы, көшпелі ақсүйектердің экономикалық қуатының артуы, феодалдық топтардың тәуелсіздікке ұмтылуы, осы негізде Әбілхайыр хандығы мен Моғолстан арасындағы тартыстың өршуі, әлеуметтік қайшылықтардың үдевІ 15 ғ. 2 жартысында бұл мемлекеттердің құлдырап ыдырауына.....
Ғалымдар әзірге қазақ хандығы 15-ғасырдың 60-жылдары құрылды деп есептейді.Қазақ хандығының негізін салушы Жәнібек пен Керей болды.15 ғасырда қазақ тайпалары мен рулары Өзбек хандығының құрамында болатын. Бұл хандық Әбілхайыр тұсында күшейді. Жәнібек пен Керей Әбілхайыр ханға бағынғысы келмей ,Шу өзенінің бойына көшіп кетті. Өзбекхандығынан зорлық зомбылық көрген тайпалар мен рулар да біртіндеп олардың қарамағына көшіп жатты.Қазақ хандығы халқының саны едәуір көбейіп, жері де ұлғая түсті. Бір күні Жәнібек хан өзінің ересек ұлдарын және Керейдің баласы Бұрындықты шақырады.Қазақтың сол кездегі жырауларын да алдырды, сөйтіп олармен әңгіме – дүкен құрды. Ел болам деген жұртқа, деді ол, ең ыңғайлы кез келді.Осы кезді пайдалана алмай қалсақ, тағы да көпке дейін басымыз бірікпеуі мүмкін.Оның үстіне жат елдердің хандары мен патшалары да ауыздарын арандай ашып тұр.Олардың қолына түсіп,талан –тараж болып кетуміз де мүмкін. Ақырында,жиналғандар биыл күздің басында бүкіл қазақ руарының игі жақсыларын Нұраның Қаратұз деген жеріне жимақ болды.Болашақ хан кеңесінде басты үш мәселені қарауға келісті.Бірінші қазақ рулары бұдан былай бір ханға бағынада.Екінші, әр рудың жайлаған жеріне,рулық байланыстарына, шаруашылығына,қарай үшке бөлну сөз болмақ. Хан кеңесі.Жәнібек хан осы хан кеңесі болатынжерге арнап керуен жүргізді.Жаз болмай ақ басына елу үй тіктіріп,құмнан құдық қаздырып, көнекпен су тартқызды. Сай бойына желі керіп, бие байлатты. Бұл уақыт қазақ үшін ауыр кезең еді.Өзара қырқысып, сыртқы жауды кейде жеңіп, кейде жеңіліп жүрген қазақ рулары ел болып бастарын қосу үшін күресуге бел буды.Бірақ шексіз далада ру ру болып көшіп жүргендердің басын біріктіру оңай болмады.Бұл жеңіс үлкен шайқастар арқылы келді.Осы жеңіске жетуде Жәнібек пен Керейдің орны ерекше бөлек. ....
ХV-XVII ғасырларда қазақтар шаруашылығының жетекші саласы – көшпелі мал шаруашылығы. Әр рудың 800-1000 шақырымға дейін жететін көш жолдары жазда жайлауға шығып, қыс түсе қыстақтарға оралуға мүмкіндік беретін. Олардың қыстақтары малға суықта пана болатын өзен, көл бойларында, орналасатын. Ертеден қалыптасқан тіршіліктің жүйесі алыстағы шалғай жерлерге (Жетісудан басқа жерлерде) көшіп-қону, табиғи жағрафиялық жағдайларымен тарихи дәстүрлерге, ал көшіп барып қонатын жерлерді таңдап алу, көбінесе халықтар арасындағы қақтығыс, соғыс, шайқастардың бар-жоғына, саяси жағдайларға байланысты болды. Малдың негізгі түлектері қой, жылқы және түйе еді. Бұлар халықтың тұрмыс-тіршілігіне бірден-бір қолайлы түлектер. Мұндай мал халықтың тұрмыс-тіршілігін жеңілдетіп, ет, сүт, қымыз, шұбат пен киімге керек материалдармен қамтамасыз етіп отырды. Әрине, мал бағу ауыр еңбекті, төзімділікті және өмірге икемділікті талап етті. Сонымен бірге ол кезде мал шаруашылығының табиғаттың дүлей құбылыстарына түгелдей тәуелді болғанын да айту керек. Жем-шөп дайындау жүргізілмейді, қыста мал тебіндеп жайылды. Міне, осыған байланысты қыс сұрапыл қатты болған жылдары малдың жаппай қырылуы (жұт) жиі кездесетін. Мұндайда көшпелі малшылар тақырлана кедейленіп қалатын. Қазақ халқының өмірі ілгері басқан сайын мал шаруашылығын жүргізудің формасы мен оның өнімділігі жақсара түсті. Қолайлы жылдары мал басы үдемелі қарқынмен өсіп отырды. Мал шаруашылығын жүргізудің ғасырлар бойы қалыптасқан дәстүрі сақталып, үнемі жетілдіріп отырған. Көшпелі мал шаруашылығы қазақ отбасының өмірін көп жағынан қамтамасыз етіп тұрды. Бұл сала қазақтарға ішіп-жейтін тамақ өнімдерін, киім-кешек пен аяқ-киім, үй жабдықтары мен жасауларын, көшіп-қонуға қажетті тасымал құралдарын берді. Әскери жорықтар мен шайқастарда жылқының орнын ешнәрсемен алмастыруға болмайтын. Көшпелі малшылар өздерінде артылып қалған малдан түскен өнімдерді Түркістанның Сығанақ, Сауран, Ясы және басқа қалаларының базарларына апаратын, соның ішінде арбалар, төсектер мен ыдыстар жеткізетін болған. Малшылар бұл өнімдерімен айырбасқа қалалардан әр түрлі тауарлар: мақта маталары мен жібек маталар, темірден соғылған бұйымдар, дайын киім-кешектер, шапандар, орамалдар, бас киімдер, аяқ киімдер, сондай-ақ әр түрлі үйге қажетті заттар т.б. алатын. Көшпелілердің астық өнімдерінен – бидайға, тарыға, арпаға, жеміс-жидекке – сұранысы өте қатты болды. Көшпелі және жартылай көшпелі мал шаруашылығымен қатар халықта тұрақты егіншілік маңызды рөл атқарды. Қазақстанның Оңтүстік аудандары мен Жетісуда суармалы егіншілік дамыды. Археологиялық зерттеулер ХV-XVII ғасырларда Отырар, Түркістан, Сауран маңындағы егістік жерлерінде құбырлар арқылы су жіберіліп отырғанын дәлелдейді. Басқа жерлерде егіншілік мәдениетінің дәстүрлі ошақтарын өзен алқаптары мен көл жағалауларында, шөл және шөлейт далалардың көгалды жерлерінде дамыды. ....
