Түлен, Құлан, Алдар – үшеуі жортып жүріп, бір жерге келіп, дем алады. Дем алып отырып, әңгімелеседі.
– Дүниеде біздей жан болсайшы! Еш нәрседен қорықпаймыз, дегенімізді істейміз, – дейді Алдар шайтандардан сыр ұрлағысы кеп.
– Айта көрме. Еш нәрседен қорықпаймызың не? Біріншіден, Құдай қазақтың қамшысынан сақтасын. Екіншіден, инедей жердің тікенінен сақтасын. Бұларды көрсек, көрінім жерден қашып жүреміз. Кәпірдің бетін аулақ қылсын! – дейді Түлен мен Құлан отырып.
– Жарайды, сабаздарым, – дейді ішінен Алдар.
– Әлде сен еш нәрседен де қорықпайсың ба? – дейді шайтандар отырып Алдарға.
– Айта көрме, ойбай! Қорықпайдың не? – деп, Алдар ыршып түседі.
– Неден қорқасың?
– Ойбай, айтуға да қорқамын.
– Қой, айтудан қорыққаны несі?
– Иреңдеген қазы дегеннен, кірпі сияқты қарындаған май дегеннен, одан кейін қара торсықтағы қымыз дегеннен жаман қорқамын. Кәпірдің беттерін аулақ қыл деп, солар бар деген жерден күндік жер аулақ жүремін.
– Жарайсың, сенің де сырыңды білдік, – дейді шайтандар ішінен.
Біраз отырып, дем алғаннан кейін шайтандар тұрып, жүрейік десе, Алдар тұрмайды.
– Мен жүрмеймін, – дейді.......

Алдар жерошаққа аунап, ұйықтап қалған екен, бір уақытта оянып, көзін ашса:
Елбектейді ақырын,
Елестейді ақырын
Дәл өзінің үстінде
Дәл көргендей түсінде…
Бірдеңелердің жүргенін сезеді. «Шайтан дегендерің осы екен» деп, көзін қайта жұма қояды.
Түлен түртпек түленбек,
Біздің қазақ тілінде.
Бәле үстіне бәле өнбек
Бір бәлеге ілінбе.
Ескілердің айтуынша, Түлен, Құлан дейтін екі шайтан бар.
Осы шайтандар Ебілістен бата алып, әдейі қазақты алдауға шығыпты.
«Түлен түртті» дегендегі Түлен осы Түлен болса керек.
Секектесіп желісіп,
Қап тауынан қадаңдап.
Түрлеріне келісіп,
Жетіп кепті жалаңдап.......

Ертеде бір Момынбай деген кісі бар екен. Бұл Момынбай асқан жуас, өтірік сөйлемейтін, қаріп-қасыр, жетім-жесірге рақымды, жақсы адам екен. Сол себепті Құдай тағала бұл Момынбайға аямай үлкен дәулет беріп, мұның төрт түлік малының, алтын-күміс қазынасының қисабы жоқ үлкен бай екен. Ол заманда бара жатқанның балтасын, келе жатқанның кетпенін алып, дүнияны құртқан һәм ұрлық-қарлық, залымдықпенен жеті қарақшы атанған бір жеті қу бар екен.
Күндерде бір күн бұ қарақшылар өзді-өзі сөйлеседі. Момынбай һешбір кәсіп қылмайды, құр малын баққаннан басқа. Сөйтсе де, оның дәулеті күннен күнге арта береді. Біз қанша азаптанып, тырыссақ та, Құдайым біздің дәулетімізді арттырмайды.
– Қой, не қылсақ та, амалдап, осы Момынбайды құртып, дәулетін олжа қылайық, – деседі.
Осылайша уағда қылысып, жөні келсе, алдап, жөні келмесе, ұрлап, екі-үш жылдың ішінде-ақ қарақшылар Момынбайдың қисапсыз дәулетін қор қып, тәмам қылады.
Момынбай дәулеттен айрылған соң бұрынғы дос-жарлары, ағайындары һәм мұның малын бағып, қызметін қылып, күнін көріп отырған көршілері мұның қылған жақсылығын ұмытып, алды-алдына бытырап кетеді. Сөйтіп, Момынбай мырза деп дүнияға даңқы шыққан, дүнияға малы сыймаған бай жеті қарақшының арқасында қисапсыз дәулеттен айрылып, ағайын-туғаннан, дос-жардан айрылып, қара лашық тігіп, жалғыз үй қалады. Лашықтың іші толған жас бала, кемпірі болса, ауру, төрт түлік малдан қалған жалғыз-ақ – көк есек. Күндерде бір күн Момынбай бұрынғы дәулетін ойлап, жұрттың қылған қошеметін ойлап, һәм өзінің бұ күндегі халін ойлап:......

Пән: Жаратылыстану
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Мен – зерттеушімін.
Сабақтың тақырыбы: Ғылым мен зерттеушілердің рөлі
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтемеу): 3.1.1.1 - маңызды ғылыми жаңалықтар мен олардың адамның күнделікті өміріне әсері туралы әңгімелеу
Сабақ мақсаттары: • Ғылыми жаңалықтар мен олардың адам өміріне әсері туралы әңгімелей алады......

Пән: Жаратылыстану
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Жанды табиғат. Жануарлар
Сабақтың тақырыбы: Өсімдіктер мен жануарлардың өзара байланысы 2-сабақ
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: 3.2.2.4 өсімдіктер мен жануарлар арасындағы өзара байланысты зерттеу;
3.1.2.1 ақпарат көзінің түрлерін анықтау;
Сабақтың мақсаты: Оқушылар:
жануарлар мен өсімдіктердің ортақ белгілерін анықтайды;
жануар мен өсімдіктің өзара тәуелділігін түсінеді.......

Пән: Жаратылыстану
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Жанды табиғат. Жануарлар
Сабақтың тақырыбы: Өсімдіктер мен жануарлардың өзара байланысы 1-сабақ
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: 3.2.2.4 өсімдіктер мен жануарлар арасындағы өзара байланысты зерттеу;
3.1.2.1 ақпарат көзінің түрлерін анықтау.
Сабақтың мақсаты: Өсімдіктер мен жануарлардың өзара байланысын біледі.......

Пән: Жаратылыстану
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Жанды табиғат. Өсімдіктер
Сабақтың тақырыбы: Өсімдік әлемінің досы мен дұшпаны 2-сабақ
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: 3.2.1.4 адамның іс-әрекеттерінің өсімдіктердің саналуандығына әсерін түсіндіру;
3.1.2.1 ақпарат көзінің түрлерін анықтау;
Сабақтың мақсаты: Оқушылар:
адам әрекетінің өсімдік әлеміне әсерін түсінеді;
табиғи бірлестіктерді сақтап қалу жолдарымен танысады.......

Пән: Жаратылыстану
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Жанды табиғат. Өсімдіктер
Сабақтың тақырыбы: Өсімдік әлемінің досы мен дұшпаны 1-сабақ
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: 3.2.1.4 адам іс-әрекетінің өсімдіктердің саналуандығына әсерін түсіндіру;
3.1.2.1 ақпарат көзінің түрлерін анықтау.
Сабақтың мақсаты: Адам әрекетінің өсімдік түрлерінің азаюына және көбеюіне әсерін сипаттау.......

Пән: Жаратылыстану
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Мен-зерттеушімін!
Сабақ тақырыбы: Ғылым мен зерттеушілердің рөлі
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтемеу): 1.1 Ғылым мен зерттеушілердің рөлі
• Тәжірибенің негізгі белгілерін (мақсат, гипотеза, ресурстар, жоспар, мерзім, нәтиже) анықтау
• Эксперимент жүргізу және оның нәтижелерін кесте түрінде белгілеу
Сабақ мақсаттары: Ғылым мен зерттеушінің рөлін анықтау, тәжірибенің негізгі белгілерін анықтай отырып, нәтижені кестеге түсіру........